นักวิชาการแนะไทยต้องปรับแนวคิด-การทูต ชาติต้องมาก่อนเมื่อรับมือกัมพูชา

ปัญหาความขัดแย้งระหว่างไทยและกัมพูชายังคงเป็นประเด็นตึงเครียดที่เกิดขึ้นมาหลายสัปดาห์แล้ว และเมื่อดูจากในอดีตที่ผ่านมา ไทยและกัมพูชา ซึ่งเป็นเพื่อนบ้านมีชายแดนติดกัน ก็มักจะเกิดประเด็นความขัดแย้งอยู่เป็นระยะ ดังนั้นเมื่อมีพรมแดนติดกันเช่นนี้ และการกระทบกระทั่งเกิดขึ้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ รศ.ดร.ดุลยภาค ปรีชารัชช นายกสมาคมภูมิภาคศึกษา และอาจารย์ ม.ธรรมศาสตร์ จึงแนะนำว่า รัฐบาลไทยควรปรับแนวคิดและการทูต เมื่อต้องรับมือกับกัมพูชา

ไทยต้องปรับแนวคิด เอาผลประโยชน์ชาติเป็นที่ตั้ง

ในช่วงที่ผ่านมา กระทรวงการต่างประเทศของไทย โดยเฉพาะโฆษกกระทรวงการต่างประเทศ มีท่าทีตอบโต้และส่งสัญญาณไปยังกัมพูชาอย่างเข้มข้นมากขึ้น ทั้งในประเด็นที่ระบุว่ากัมพูชาอาจมีการแทรกแซงกิจการภายในของไทย ซึ่งถือว่าขัดต่อหลักการอาเซียนและกฎหมายระหว่างประเทศหลายประการ

อย่างไรก็ตาม ความท้าทายสำคัญของไทยในขณะนี้อยู่ที่เสถียรภาพทางการเมืองภายในประเทศเอง เนื่องจากยังไม่ชัดเจนว่าผู้ที่จะดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีในระยะต่อไปคือใคร ขณะที่ท่าทีของนายกรัฐมนตรีคนปัจจุบัน รวมถึงการสื่อสารบางประเด็น เช่น การเจรจากับผู้นำกัมพูชา อาจสร้างความกังวลให้กับประชาชนบางส่วน โดยเฉพาะกลุ่มที่ให้ความสำคัญกับผลประโยชน์ชาติและศักดิ์ศรีของประเทศ

รศ.ดร.ดุลยภาคมองว่า หากไทยยังคงยึดแนวทางนโยบายต่างประเทศที่มองกัมพูชาเป็นเพียง ‘เพื่อนบ้านที่ดี’ และให้ความสำคัญกับผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจของกลุ่มทุนบางกลุ่มมากกว่าอธิปไตยของชาติ อาจทำให้ไทยเสียเปรียบและไม่สามารถปกป้องผลประโยชน์ของประเทศได้เต็มที่

ข้อเสนอสำคัญคือไทยควรปรับกระบวนทัศน์ด้านนโยบายต่างประเทศใหม่ โดยวางเกียรติภูมิของประเทศ อธิปไตย และบูรณภาพแห่งเขตแดนเป็นธงนำ พร้อมทั้งเพิ่มศักยภาพในการตอบโต้ทางการทูตให้เฉียบคม รวดเร็ว และหลากหลายมิติมากขึ้น ลดการยอมตามแรงกดดันจากกัมพูชา และมองว่ากัมพูชาอาจเป็นภัยคุกคามต่อความมั่นคงในบางด้าน ขณะเดียวกันไทยก็ยังคงรักษาภาพลักษณ์ของรัฐที่ใฝ่หาสันติภาพบนหลักการระหว่างประเทศ

ต้องปรับยุทธศาสตร์การทูตแบบสองด้าน

รศ.ดร.ดุลยภาคยังชี้ด้วยว่า การเผชิญหน้ากับฮุน เซนผู้นำกัมพูชาที่ครองอำนาจยาวนานกว่า 40 ปี และมีลักษณะการเมืองในเชิงกลยุทธ์คล้ายแนวคิด ‘แมคคิเวลเลียน ’ ซึ่งให้ความสำคัญกับอำนาจและผลประโยชน์มากกว่าศีลธรรม ถือเป็นโจทย์ท้าทายสำหรับไทย

ดังนั้น ไทยจึงจำเป็นต้องมียุทธศาสตร์การทูตสองด้าน คือ ใช้ความสุภาพทางการทูตควบคู่ไปกับการตอบโต้เชิงยุทธวิธีอย่างชาญฉลาดและทันเกม เพื่อปกป้องผลประโยชน์ชาติได้อย่างแท้จริง

ทั้งนี้ นิโคโล แมคคิเวลลี คือนักการทูตและนักคิดการเมืองชาวอิตาเลียนที่มีชีวิตอยู่ในช่วงปี ค.ศ. 1469 – 1527 ซึ่งได้สังเกตพฤติกรรมของตนเองก่อนจะถ่ายทอดแนวคิดเหล่านั้นออกมาเป็นหนังสือเพื่อแนะนำเทคนิคและกลยุทธ์ที่บุคคลสามารถนำไปใช้จัดการหรือชักจูงผู้อื่นตามเป้าหมายของตน

งานเขียนของเขาเคยถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนักในประเด็นศีลธรรมและจริยธรรม แต่ชื่อเสียงของเขาก็ทำให้นามสกุล ‘แมคคิเวลลี’ กลายเป็นคำศัพท์ทางการเมืองที่หมายถึงผู้มีไหวพริบเฉียบแหลม ส่วนคำว่า ‘แมคคิเวลเลียน’ ถูกใช้เพื่ออธิบายวิธีการเมืองที่อาศัยเล่ห์เหลี่ยมและกลยุทธ์เพื่อรักษาอำนาจและผลประโยชน์เป็นสำคัญ