สมศ. เปิดเวทีระดมภาคีทุกภาคส่วน ร่วมขับเคลื่อนคุณภาพการศึกษาไทยด้วยกลไกการประเมิน
เมื่อวันที่ 1 ก.ย.สำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (องค์การมหาชน) หรือ สมศ. จัดการประชุมวิชาการระดับชาติและนานาชาติ " 2025 ONESQA Forum " ภายใต้หัวข้อ “Beyond Assessment: Driving Educational Change – ขับเคลื่อนคุณภาพการศึกษาไทยด้วยกลไกการประเมิน” มีผู้เข้าร่วมกว่า 300 คน ประกอบด้วย ผู้แทนกระทรวงศึกษาธิการ ผู้กำหนดนโยบาย ผู้แทนหน่วยงานต้นสังกัด ผู้บริหารองค์กรภาครัฐและเอกชน คณะกรรมการและที่ปรึกษาของ สมศ. นับเป็นเวทีสำคัญที่รวมพลังจากทุกภาคส่วนเพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษาไทยให้ก้าวไกลและยั่งยืน
โดยมี ผศ.ดร.ลิณธิภรณ์ วริณวัชรโรจน์ อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ให้เกียรติเป็นประธานในพิธีและกล่าวปาฐกถาพิเศษในหัวข้อ “บทบาทของการประเมินเพื่อยกระดับมาตรฐานคุณภาพการศึกษาไทย” โดยได้เน้นย้ำว่า การประเมินคุณภาพไม่ได้เป็นเพียงการตรวจสอบ แต่เป็น “เครื่องมือสำคัญในการสร้างการเปลี่ยนแปลงเชิงนโยบาย” ซึ่งจะนำไปสู่การยกระดับคุณภาพผู้เรียน ครู และระบบการศึกษาไทยให้ก้าวทันต่อโลกที่เปลี่ยนแปลงไป สอดคล้องกับนโยบายของกระทรวงศึกษาธิการที่มุ่งใช้ข้อมูลเป็นฐานในการพัฒนาการศึกษาเพื่ออนาคต
ผศ.ดร.ลิณธิภรณ์ กล่าวต่อไปว่า การเดินทางของ สมศ. ตั้งแต่การประเมินคุณภาพภายนอกรอบแรกเมื่อปี 2544 จนถึงปัจจุบันเป็นปีที่ 25 แสดงให้เห็นถึงพัฒนาการและความท้าทายที่องค์กรก้าวข้ามมาได้ ไม่ว่าจะเป็นการลดภาระสถานศึกษา การใช้ระบบ Automated QA ที่ช่วยให้กระบวนการประเมินดำเนินไปอย่างรวดเร็วและไม่ใช้กระดาษ รวมถึงการนำข้อมูลผลการประเมินไปใช้เป็น “กระจกสะท้อน” ให้ผู้กำหนดนโยบายมองเห็นทั้งจุดแข็ง จุดที่ต้องพัฒนา และออกแบบมาตรการที่ตอบโจทย์จริง ทั้งนี้ สมศ. ไม่ได้เป็นเพียง “ผู้ประเมิน” แต่ยังเป็น “พันธมิตรเชิงยุทธศาสตร์” ที่ร่วมกับกระทรวงศึกษาธิการในการผลักดันนโยบายการศึกษาไทยให้ก้าวสู่มาตรฐานสากล
พร้อมกันนี้ อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการยังกล่าวเชิญชวนผู้บริหารระดับสูงทางการศึกษาที่เข้าร่วมประชุม ให้ใช้เวทีครั้งนี้เป็นโอกาสในการทำความเข้าใจทิศทางใหม่ของ สมศ. ซึ่งได้เปลี่ยนบทบาทจาก “ผู้ประเมินแบบเน้นตัดสินคุณภาพ” มาสู่ “ผู้ประเมินแบบสนับสนุนการพัฒนาคุณภาพ” โดยให้ความสำคัญกับการแสดงพลังของข้อมูล การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นอย่างสร้างสรรค์ และการเสริมสร้างเครือข่ายความร่วมมือระหว่างหน่วยงาน เพื่อร่วมกันยกระดับคุณภาพการศึกษาไทยอย่างเป็นรูปธรรมและยั่งยืน
ศาสตราจารย์ ดร.องอาจ นัยพัฒน์ ผู้อำนวยการ สำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (องค์การมหาชน) หรือ สมศ. กล่าวว่า การจัดประชุมในครั้งนี้เป็นเวทีนโยบายสาธารณะ (ONESQA Public Forum) ที่จัดขึ้นเพื่อประกาศเจตนารมณ์ “ก้าวใหม่ของการประเมินคุณภาพ” ซึ่งเป็นการปรับเปลี่ยนบทบาทของ สมศ. จาก “ผู้ตัดสินคุณภาพ” ไปสู่การเป็น “ผู้ผลิตข้อมูลคุณภาพ” ที่สะท้อนสภาพจริงของระบบการศึกษาไทย เพื่อให้สามารถนำข้อมูลไปใช้เป็นฐานในการกำหนดนโยบายเชิงระบบได้อย่างตรงจุดและมีประสิทธิภาพ พร้อมย้ำว่า “การประเมินคือเครื่องมือเพื่อการพัฒนา มิใช่ภาระของสถานศึกษา”
ศาสตราจารย์ ดร.องอาจ ยังได้บรรยายในหัวข้อ “จากข้อมูลสู่การขับเคลื่อนคุณภาพ: วิสัยทัศน์ ยุทธศาสตร์ และเครื่องมือใหม่ของ สมศ.” โดยชี้ให้เห็นว่า สมศ. กำลังก้าวสู่การเป็น Data-Driven Organization ที่ใช้สารสนเทศจากผลการประเมินคุณภาพภายนอกมาต่อยอดเป็นข้อเสนอเชิงนโยบาย เพื่อเสนอแก่ผู้กำหนดนโยบายระดับสูง (Policy Makers) และใช้ขับเคลื่อนคุณภาพการศึกษาไทยอย่างยั่งยืน นอกจากนี้ยังพัฒนา กรอบการประเมินการศึกษา 5.0 ที่มุ่งให้ผู้ประเมินภายนอกทำหน้าที่เป็น “ที่ปรึกษา” หรือ “โค้ช” มากกว่าการตัดสิน พร้อมทั้งใช้เทคโนโลยีดิจิทัล ปัญญาประดิษฐ์ (AI) และ Machine Learning ในการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงลึก สร้าง Dashboard Interactive เพื่อให้ผู้บริหารเห็นภาพรวมการศึกษาได้อย่างรวดเร็วและชัดเจน
สำหรับข้อมูลเชิงลึกที่ได้จากผลการประเมินคุณภาพภายนอกจะถูกนำเสนอในรูปแบบที่สามารถนำไปใช้สนับสนุนการตัดสินใจเชิงนโยบายได้อย่างชัดเจน ช่วยให้ผู้กำหนดนโยบายเห็นถึงจุดแข็งและจุดที่ต้องพัฒนาในระบบการศึกษา และสามารถออกแบบนโยบายที่ตอบโจทย์ตามบริบทจริงได้อย่างแท้จริง การประชุมนี้จึงไม่ใช่เพียงเวทีนำเสนอผลลัพธ์ แต่ยังแสดงให้เห็นถึง “คุณค่าเชิงนโยบาย” และ “ศักยภาพในการสร้างผลกระทบเชิงบวก” จากข้อมูลที่ สมศ. ได้รวบรวมและวิเคราะห์ โดยมุ่งเปลี่ยน “ผลการประเมิน” ให้กลายเป็น จุดเริ่มต้นของการพัฒนาคุณภาพสถานศึกษาอย่างมีทิศทาง เชื่อมโยงกลไกการประเมินภายในและภายนอกเข้าด้วยกัน เพื่อสร้างวัฒนธรรมคุณภาพและการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ในทุกระดับของระบบการศึกษาไทย