“สมุนไพร” ภูมิปัญญาไทย สนค. แนะดันเป็น Soft Power รุกตลาดโลก

วันนี้ ( 15 ก.ค.2568) นายพูนพงษ์ นัยนาภากรณ์ ผู้อำนวยการสำนักงานนโยบายและยุทธศาสตร์การค้า (สนค.) เปิดเผยว่า สนค. ได้ติดตามสถานการณ์และแนวโน้มการค้าสินค้าสมุนไพร จากข้อมูลของ Euromonitor บริษัทวิจัยตลาดระดับโลก พบว่า ในปี 2567 มูลค่าการค้าปลีกสินค้าสมุนไพรในตลาดโลกสูงถึง 60,589.8 ล้านเหรียญสหรัฐ เพิ่มขึ้น 4.6% และคาดว่าจะเติบโตต่อเนื่องจนแตะระดับ 78,395.6 ล้านเหรียญสหรัฐ ในปี 2572

นายพูนพงษ์ นัยนาภากรณ์ ผู้อำนวยการสำนักงานนโยบายและยุทธศาสตร์การค้า (สนค.)

โดยตลาดค้าปลีกรายใหญ่ 5 อันดับแรกของโลก ได้แก่ 1.จีน มูลค่า 19,569.3 ล้านเหรียญสหรัฐ 2.สหรัฐฯ 9,809.5 ล้านเหรียญสหรัฐ 3.ญี่ปุ่น 2,953.7 ล้านเหรียญสหรัฐ 4.เกาหลีใต้ 2,679.2 ล้านเหรียญสหรัฐ และ 5.เยอรมนี 2,159.9 ล้านเหรียญสหรัฐ ส่วนไทยมีมูลค่า 1,265.6 ล้านเหรียญสหรัฐ เพิ่มขึ้น 7.1% อยู่อันดับที่ 10 ของโลก

สำหรับข้อมูลการค้าสินค้าสมุนไพรของโลก ประกอบด้วย 3 กลุ่มสินค้าหลัก ได้แก่ 1.พืชสมุนไพร มีมูลค่าการส่งออกทั่วโลก 4,562.8 ล้านเหรียญสหรัฐ ประเทศผู้ส่งออกสำคัญ คือ จีน สัดส่วน 21.5% ของมูลค่าการส่งออกของโลก อินเดีย 11.9% และแคนาดา 7.5% และมีมูลค่าการนำเข้าทั่วโลกอยู่ที่ 4,500.0 ล้านเหรียญสหรัฐ ประเทศผู้นำเข้าสำคัญ คือ สหรัฐฯ สัดส่วน 12.3% ของมูลค่าการนำเข้าของโลก เยอรมนี 10.8% และจีน 7.5%

ส่วนไทยมีมูลค่าการนำเข้า 30.2 ล้านเหรียญสหรัฐ นำเข้าเป็นอันดับที่ 29 ของโลก สัดส่วน 0.7% และมีมูลค่าการส่งออก 18.5 ล้านเหรียญสหรัฐ ส่งออกเป็นอันดับที่ 42 ของโลก สัดส่วน 0.4% โดยไทยขาดดุลการค้าสินค้าพืชสมุนไพร 11.7 ล้านเหรียญสหรัฐ

ผอ.สนค. กล่าวอีกว่า สารสกัดจากสมุนไพร มีมูลค่าการส่งออกทั่วโลก 8,345.2 ล้านเหรียญสหรัฐ ประเทศผู้ส่งออกสำคัญ คือ จีน สัดส่วน 26.2% ของมูลค่าการส่งออกของโลก อินเดีย 12.0% และสหรัฐฯ 7.5% และมีมูลค่าการนำเข้าทั่วโลก 7,955.7 ล้านเหรียญสหรัฐ ประเทศผู้นำเข้าสำคัญ คือ สหรัฐฯ สัดส่วน 21.1% ของมูลค่าการนำเข้าของโลก เยอรมนี 7.6% และจีน 4.4%

ส่วนไทยมีมูลค่าการนำเข้า 140.7 ล้านเหรียญสหรัฐ นำเข้าเป็นอันดับที่ 17 ของโลก สัดส่วน 1.8% และมีมูลค่าการส่งออก 11.5 ล้านเหรียญสหรัฐ ส่งออกเป็นอันดับที่ 39 ของโลก สัดส่วน 0.1% โดยไทยขาดดุลการค้าสินค้าสารสกัดสมุนไพร 129.2 ล้านเหรียญสหรัฐ

ส่วนน้ำมันหอมระเหย มีมูลค่าการส่งออกทั่วโลก 6,381.2 ล้านเหรียญสหรัฐ ประเทศผู้ส่งออกสำคัญ คือ อินเดีย สัดส่วน 14.3% ของมูลค่าการส่งออกของโลก สหรัฐฯ 11.8% และบราซิล 9.1% และมีมูลค่าการนำเข้าทั่วโลก 6,325.1 ล้านเหรียญสหรัฐ ประเทศผู้นำเข้าสำคัญ คือ สหรัฐฯ สัดส่วน 20.4% ของมูลค่าการนำเข้าของโลก เยอรมนี 8.3% และฝรั่งเศส 8.3% ส่วนไทยมีมูลค่าการนำเข้า 36.9 ล้านเหรียญสหรัฐ นำเข้าเป็นอันดับที่ 25 ของโลก สัดส่วน 0.6% และมีมูลค่าการส่งออก 20.0 ล้านเหรียญสหรัฐ ส่งออกเป็นอันดับที่ 33 ของโลก สัดส่วน 0.3% โดยไทยขาดดุลการค้าสินค้าน้ำมันหอมระเหย 16.9 ล้านเหรียญสหรัฐ

สะท้อนว่าแม้ไทยจะมีศักยภาพด้านสมุนไพร แต่เป็นผู้นำเข้าสุทธิในทุกกลุ่มสินค้าสมุนไพร โดยเฉพาะกลุ่มสารสกัดที่ไทยมีมูลค่าการนำเข้าสูงกว่าทุกกลุ่ม เนื่องจากต้องใช้เป็นวัตถุดิบสำคัญในหลายอุตสาหกรรมต่อเนื่อง โดยกระบวนการผลิตมีความซับซ้อนและใช้เทคโนโลยีขั้นสูง ทำให้ไทยจำเป็นต้องพึ่งพาการนำเข้าเป็นหลัก

สำหรับด้านการส่งออก จากมูลค่าการส่งออกของไทยใน 3 กลุ่มสินค้าหลัก พืชสมุนไพร สารสกัดจากสมุนไพร และน้ำมันหอมระเหย พบว่า ไทยยังมีสัดส่วนการส่งออกในตลาดโลกค่อนข้างต่ำ โดยมีสินค้าน้ำมันหอมระเหยเป็นกลุ่มที่ไทยมีมูลค่าการส่งออกสูงสุด

ผอ.สนค. กล่าวอีกว่า ผู้ผลิตและผู้ประกอบการไทยมีการนำสมุนไพรไทยไปใช้เป็นวัตถุดิบในหลายอุตสาหกรรมต่อเนื่อง ไม่ว่าจะเป็นอาหารและเครื่องดื่ม อาหารเสริม ยา เครื่องสำอาง ผลิตภัณฑ์นวดแผนไทยและสปา และผลิตภัณฑ์ดูแลสุขภาพ ซึ่งไทยมีการส่งออกผลิตภัณฑ์ขั้นปลายเหล่านี้ที่มีส่วนผสมของสมุนไพร แต่ด้วยข้อจำกัดด้านการจัดหมวดหมู่ในระบบพิกัดศุลกากรของสินค้าสมุนไพรที่ไม่แน่ชัด จึงไม่สามารถจัดเก็บมูลค่าการส่งออกของสมุนไพรและผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรไทยได้ทั้งหมด

ทั้งนี้หน่วยงานภาครัฐไทยตระหนักถึงข้อจำกัดนี้ และกรมศุลกากรอยู่ระหว่างจัดทำพิกัดรหัสสถิติ เพื่อให้สามารถจัดเก็บมูลค่าการค้าระหว่างประเทศของสมุนไพรและผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรไทยได้ในอนาคต ซึ่งจะทำให้มีข้อมูลที่ถูกต้องชัดเจนในการกำกับติดตาม เพื่อกำหนดนโยบายและมาตรการขับเคลื่อนสมุนไพรไทยได้อย่างเหมาะสม

สมุนไพรไทยไม่เพียงเป็นมรดกภูมิปัญญาของชาติ แต่มีศักยภาพในการพัฒนาเป็นพืชเศรษฐกิจมูลค่าสูง ประเทศไทยมีจุดแข็งรอบด้าน ทั้งด้านสายพันธุ์พืชสมุนไพรที่หลากหลาย การใช้สมุนไพรในวิถีดั้งเดิมของชุมชน และการต่อยอดสู่ผลิตภัณฑ์เชิงพาณิชย์

โดยหากสามารถบูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่นเข้ากับวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และการออกแบบผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์ด้วยแนวคิดร่วมสมัย จะเป็นอีกหนึ่งซอฟต์พาวเวอร์ของไทย และสอดคล้องกับแนวโน้มพฤติกรรมของผู้บริโภครุ่นใหม่ที่ให้ความสำคัญกับสุขภาพ สิ่งแวดล้อม และความยั่งยืน

ทั้งนี้ ล่าสุดกระทรวงพาณิชย์และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้ประกาศใช้ Key Message Think Wellness Think Thai Herb คิดถึงสุขภาพ คิดถึงสมุนไพรไทย ในการประชาสัมพันธ์สมุนไพรไทยและผลิตภัณฑ์สมุนไพรไทย เพื่อร่วมกันสร้างการรับรู้ สร้างภาพลักษณ์ที่ดี สะท้อนคุณค่าและความน่าเชื่อถือ ตลอดจนส่งเสริมสมุนไพรไทยให้เป็นที่ยอมรับในวงกว้าง ซึ่งจะสนับสนุนการขับเคลื่อนอุตสาหกรรมสมุนไพรไทยให้เติบโตอย่างยั่งยืน และเป็นกลไกสำคัญที่จะช่วยขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศต่อไป และกระตุ้นการบริโภคอย่างสร้างสรรค์ เพื่อให้เศรษฐกิจฐานรากเติบโตไปพร้อมกับคุณภาพชีวิตที่ดีของประชาชนทุกคน

อ่านข่าว:

“พณ.” ดัน Soft Power ไทย บุก 3 เมืองใหญ่ในสหรัฐฯหวังดึงคนรุ่นใหม่ทั่วโลก

หวั่นเสียโอกาส 47 อุตฯ 11 คลัสเตอร์ยื่นคลังเจรจาลดภาษีสหรัฐฯ

"SACIT" เฟ้นปั้นดาวดวงใหม่ ดันหัตถศิลป์ไทยสู่สากล ต่อยอดความยั่งยืน