“งิ้ว” อุปรากรจีนพันปี กับลมหายใจบทใหม่ ในสังคมไทยยุคปัจจุบัน

เผยแพร่ 7 ชั่วโมงที่ผ่านมา

“งิ้ว” อุปรากรจีนพันปี กับลมหายใจบทใหม่ ในสังคมไทยยุคปัจจุบั

“มันซึมซับ มันคือความผูกพันธ์ งิ้วเป็นอะไรที่เราชื่นชอบ แล้วมันเป็นการแสดงที่ท้าทาย ที่ไม่ใช่ใครจะเดินเข้ามาแสดงก็ได้ ถ้าไม่มีการฝึกฝนหรือพรสวรรค์”

“ก็เปลี่ยนอะไรได้หลาย ๆ อย่างครับ ว่าให้เรารู้ว่าพ่อแม่เรา ปู่ย่าเราเล่นงิ้วมาเนี่ย เพื่อส่งเราเรียน แต่เรากลับไม่เรียน เกเร แล้วเค้าเลยให้เราอะ มาลองใช้ชีวิตในโรงงิ้วดูว่า การหาเงินมันลําบากขนาดไหน”

นี่คือเสียงของนักแสดงงิ้ว ผู้มีใจรักการแสดง และหลงใหลในภาษาจีน บอกเล่าความรู้สึกเอ่อล้นที่มีต่อศิลปะการแสดงชั้นสูงจากประเทศจีน ในวันที่ต้องเผชิญกับความท้าทายหลายด้าน จนอาจทำให้อุปรากรจีน อายุนับพันปี กำลังค่อย ๆ หายไปจากสังคมไทย

“แชลั่งเง็กเล่าชุน” คณะงิ้วเก่าแก่อันดับ 1 ของไทย

เสียงกลองรัวดังสนั่น คลอเสียงปี่ เคล้าเครื่องดนตรีอื่น ๆ คลอด้วยเสียงร้องแหลม เสมือนกระบี่ฟาดผ่าน อากาศ ทั้งคม ลึก ใครได้ฟังก็ต้องเหลียวมอง

นี่คือการโหมโรงเปิดฉากการแสดงงิ้ว ของ “แชลั่งเง็กเล่าชุน” หนึ่งในคณะงิ้วเก่าแก่ อายุกว่าร้อยปีในไทย ที่ยังคงทำการแสดงอยู่ หล่อเลี้ยงทุกชีวิตในคณะให้มีกิน มีใช้

พิมพรรณ วิเชียร หรือ แมว เป็นหนึ่งในคนที่อาศัยอยู่กับคณะงิ้วแห่งนี้

ตลอดทั้งชีวิต เธอไม่เคยเปลี่ยนไปทำอาชีพอื่นเลย ด้วยความรักในการแสดง บวกกับอยากพูดภาษาจีนได้ ทำให้เธอยึดอาชีพนี้มานานกว่า 40 ปี

“พี่แมวแสดงงิ้วตั้งแต่อายุ 10 ขวบนะคะ ปัจจุบันนี้ก็ 54 แล้ว” พิมพรรณ วิเชียร (แมว) ผู้จัดการคณะงิ้ว “แชลั่งเง็กเล่าชุน” กล่าว

“ทางบ้านมีปัญหาพ่อแม่แยกทางกัน แล้วคุณพ่อก็มาเจอเพื่อน ๆ ก็พี่แมว เป็นเด็กชอบดูหนังจีน เป็นคนชอบฟังเพลงจีนอยู่แล้ว มีคนแนะนํามา ตอนแรกยังไม่ค่อยรู้เรื่อง ก็เลยมาเข้ามาสูงวงการงิ้วค่ะ” เธอ กล่าว

ตลอดเวลากว่า 40 ปีที่แสดงงิ้ว แมวเล่าให้ฟังว่า เธอได้แสดงเป็นบทต่าง ๆ มากมาย

“เป็นทหารรับใช้นะคะ เป็นสาวใช้ เป็นตัวตลก พระเอกนางเอกพี่ก็เคยเล่นนะคะ ต่อมา มาด้วยสรีระของพี่ที่ตอนนี้ ‘อ้วน’ เราก็ต้องเป็นบทคุณแม่คุณพ่อ แต่ส่วนมากจะเป็นตัวตลกเยอะค่ะ”

เธอได้ย้อนหวนนึกถึงอดีต เมื่อครั้นต้องพยายามฝึกฝน ทักษะต่าง ๆ กว่าที่ตัวเองจะสามารถขึ้นมาแสดงบนเวที และเริ่มได้มีบทพูดคือตอนอายุ 15 ปี

“ยากเหมือนกันนะคะ แต่ว่าเรามีครูมาสอน ครูฝึกสอนร้องเพลง การแสดงต่าง ๆ ซึ่งตอนเด็กก็ยากเหมือนกัน และลําบากด้วย ต้องมีครูคนหนึ่งคอยฝึกสอน อย่างเวลา 4 โมงเย็น เราก็ต้องมาฝึกซ้อมการแสดง ร้องเพลง ท่าทาง ถ้าทำไม่เป็น ก็จะมีอาจารย์คอยสั่งสอน ถ้าทำไม่ถูก ก็จะโดนตีเหมือนกันค่ะ” แมว กล่าว

“งิ้ว” อุปรากรจีนพันปี กับความท้าทายในยุคสมัยใหม่

งิ้ว” ศิลปะวัฒนธรรมที่อายุยาวนานไม่ต่ำกว่าพันปี เป็นตัวแทนสะท้อนเรื่องราว สังคม และวัฒนธรรมจีนได้เป็นอย่างดี

ตามบันทึกทางประวัติศาสตร์ การแสดงงิ้วเริ่มเข้ามาในไทยช่วงยุคต้นรัตนโกสินทร์ พร้อมกับชาวจีนอพยพ และเฟื่องฟูมากในรัชกาลที่ 5-6 มีลิเกที่ไหน ย่อมมีงิ้วที่นั่น

แต่ปัจจุบัน การแสดงงิ้วหาชมยากขึ้น ด้วยปัจจัยหลายอย่าง ทั้งฐานคนดูลดลง, การใช้ภาษาจีน ซึ่งส่วนใหญ่เป็น ภาษาแต้จิ๋ว จึงอาจทำให้ผู้ชมส่วนใหญ่ เข้าใจได้ยาก

แต่ถึงจะเผชิญกับความท้าทายตามกาลเวลาที่ผันแปร แต่แมวและคณะ ก็พยายามปรับตัวตลอดเวลา เพื่อดำรงการมีอยู่ของงิ้วต่อไป ด้วยทั้งพลังของคนรุ่นเก่า และคนรุ่นใหม่

“ถ้าอาเจ็ก อาซิ้ม อะไรนี่ก็เสียไปหมดแล้ว ดังนั้นคณะงิ้วต้องมีการพัฒนาให้ทันสมัยขึ้น อย่างจอ ก็เปลี่ยนเป็นจอแอลอีดี ที่มันมีภาพเคลื่อนที่ได้ ถึงจะมีคนดู ถ้าไม่งั้นก็จะไม่ค่อยมีคนดูแล้วค่ะ เราต้องมีการแสดงโชว์ชุดพิเศษอะไรหลาย ๆ อย่าง เอามาผสมผสานกันค่ะ” แมว กล่าว

ผู้สืบทอดหายาก เด็กรุ่นใหม่ไม่สนใจดูงิ้ว

อีกหนึ่งสิ่งที่เป็นอุปสรรคต่อการอนุรักษ์การแสดงงิ้ว นั่นคือ การหาผู้สืบทอด แมวยอมรับว่า เด็กรุ่นใหม่ สนใจศิลปะการแสดงงิ้วน้อยลง

แม้จะมีคนมาฝึกบ้าง แต่จะหาคนที่ชื่นชอบและอยู่กับการแสดงนี้ได้ตลอดเป็นเรื่องยาก

แต่แมวก็พยายามถ่ายทอดประสบการณ์ที่ตัวเองสั่งสมมา ให้กับเด็กรุ่นใหม่ต่อไป หวังให้พวกเขาได้เป็นผู้สืบทอดหลัก ยกตัวอย่างเช่น ชิน และแองจี้ ที่มีความผูกพันกับคณะงิ้วมานาน

“ก็ตอนเด็ก ๆ หนูตามพ่อแม่มา พ่อตีขิม แม่เล่นงิ้วค่ะ แล้วก็ตามเข้ามาโรงงิ้วประจำ ก็เป็นรองนางเอกบ้าง แล้วก็เป็นพวกสาวใช้” ศิริวรรณ อิ่มใจ (แองจี้) นักแสดงงิ้ว คณะแชลั่งเง็กเล่าชุน กล่าว

“ก็ตอนเด็ก ๆ ยังเรียนอยู่ แต่ว่า ตอนนั้นเกเรมาก ประมาณ 10 ขวบ แม่ก็เลยพามาอยู่โรงงิ้ว แล้วพอผมยืนอยู่หน้าโรง ดูเขาเล่นงิ้ว เออมันสนุกดี ก็เลยคิดว่า ถ้าเราลองเล่นลองมาแสดงดู มันจะเหมือนกับที่เราดูหรือเปล่า ก็เลยอยู่จนถึงทุกวันนี้ 13 ปี เหมือนกับที่เราดูหรือเปล่า ก็เลยอยู่จนถึงทุกวันนี้ 13 ปี” ธนาสิน ศรีบัวรม (ชิน) นักแสดงงิ้ว คณะแชลั่งเง็กเล่าชุน กล่าว

“เป็นความชอบส่วนตัวค่ะ เพราะว่าหนูตามพ่อแม่มาตั้งแต่เด็กเนี่ย เห็นว่าเขาแต่งตัวสวย แบบว่า เขาทำหัวสวย หนูก็อยากลองเล่นมั่ง นั่นน่าจะเป็นความชอบของหนู” แองจี้ กล่าว

“ก็เพราะว่าเราก็ชอบ ด้วยชอบแสดง ชอบให้คนดูหัวเราะ มีสีสัน เราจะไม่แบบว่า ไม่เหมือนเด็กคนอื่น เด็กคนอื่นเค้าก็ได้เรียนได้ดิบได้ดี เราไปต่อไม่ได้แล้ว เราก็อยู่อย่างนี้ดีกว่า แล้วก็พัฒนาตัวเองไปเรื่อย ๆ” ชิน กล่าว

สำหรับผู้คนในคณะ “แชลั่งเง็กเล่าชุน” งิ้วไม่ได้เป็นเพียงแค่ศิลปวัฒนธรรมอันเก่าแก่เท่านั้น แต่มันคือ ลมหายใจ และจิตวิญญาณ ที่ทำให้ชีวิตของพวกเขามีความหมาย ได้พบกับสิ่งที่รัก และพร้อมที่จะรักษาสิ่งนี้ไว้ ให้อยู่คู่คนไทยไปอีกนานแสนนาน

“ก็อยากให้น้อง ๆ คนรุ่นใหม่ที่ไม่ค่อยรู้จักงิ้ววอ่ะ มาดูงิ้วกันเยอะ ๆ เพราะว่างิ้วในประเทศไทยไม่ค่อยมีถึง 10 คณะแล้ว ก็ถ้ายังมีศาลเจ้า ยังมีคนไหว้เจ้า ก็ยังจะมีคณะอยู่ค่ะ” แองจี้ กล่าว

50 ปี ครบรอบสัมพันธ์ทางการทูตไทย-จีน CP เชิญคณะงิ้วจากซัวเถา แสดง 7 วัน 7 คืน

ด้วยโอกาสครบรอบ 50 ปี ความสัมพันธ์ทางการทูตไทย-จีน เครือเจริญโภคภัณฑ์ ผนึกกำลังพันธมิตร นำการแสดง “งิ้วแต้จิ๋ว” จากซัวเถา มณฑลกวางตุ้ง มาจัดแสดงที่ไทย

ชื่อการแสดงคือ มหาอุปรากร สะท้านปฐพี จัดแสดง 7 วัน 7 คืน เพื่อตอกย้ำความสัมพันธ์อันแนบแน่นระหว่างจีน และไทย

ในโอกาสครบ 50 ปี ความสัมพันธ์ไทย-จีน งิ้วจึงเป็นการแสดงตัวแทนสายสัมพันธ์ที่สองชาติมีร่วมกัน

การรับชม การสนับสนุน การแสดงงิ้ว ไม่เพียงเป็นการอนุรักษ์ แต่อาจมีคนรุ่นใหม่ได้ชมแล้ว อยากเข้าสู่วงการด้วย

หากคณะงิ้วหาชมได้ยาก ก็อาจเลือกมารับชมอุปรากรสุดยิ่งใหญ่ ที่จะจัดแสดงระหว่างวันที่ 10-16 กรกฎาคม ณ ไอคอนสยามกันได้

“อยากทำจนกว่าร่างจะไม่ไหว” สานต่อลมหายใจคณะงิ้วในไทย

สำหรับคณะงิ้ว “แชลั่งเง็กเล่าชุน” พวกเขาก็ยึดมั่นว่า แม้ฐานผู้ชมจะน้อยลงมากจากแต่ก่อน แต่ศาสตร์แห่งงิ้วจะยังคงไหลเวียนในตัวพวกเขาต่อไป และวัฒนธรรมงิ้วในไทย คงยังไม่ปิดม่านลงง่าย ๆ

“เราก็ไม่รู้อนาคตว่า มันจะอยู่ต่อหรือเปล่า เราแค่ทําให้ตรงนี้ให้ดีที่สุด แล้วก็ไปเรื่อย ๆ ไปตามศาลเจ้า ทําให้มันดี ต่อเมื่อศาลเจ้ายังมีอยู่ โรงงิ้วก็ยังจะมีอยู่ประมาณนี้” ชิน กล่าว

“ก็อยากทําอาชีพนี้ไปจนกว่า เราทําไม่ไหว เพราะว่า เราทำมาถึงขนาดนี้แล้ว มันอยู่ในสายเลือดเรา เราก็อยากจะทําให้ถึงที่สุดเหมือนกัน” แมว กล่าว

“ถ้าหากยังไม่มีคนมาสืบทอด หรือ เรายังทําได้อยู่ ซึ่งก็ไม่รู้ว่า เราจะทําไปได้นานถึงขนาดไหน แต่โดยส่วนตัวแล้ว เราผูกพันกับคณะงิ้วมาตลอด แต่หากถามว่า ต้องทําไปจนตายไหม มันคงไม่ถึงขนาดนั้น แต่เราก็ยังอยากทํา ถ้าเรายังทําไหว” เธอ กล่าวทิ้งท้าย

แหล่งข้อมูลอ้างอิง:

คณะงิ้ว "แชลั่งเง็กเล่าชุน"

https://www.silpa-mag.com/culture/article_35077

ข่าวที่เกี่ยวข้อง