“ภูมิใจไทย” จุดประเด็นร้อน ยื่นยกเลิก MOU ไทยกัมพูชา

“ภูมิใจไทย” จุดประเด็นร้อน ยื่นยกเลิก MOU ไทยกัมพูชา ปมแผนที่ - อธิปไตย - ทรัพยากรทะเล

วันที่ 31 ก.ค. 2568 | ข่าวการเมือง(พิเศษ) “ 1:50,000 vs 1:200,000 – ศึกบนกระดาษที่เดิมพันคืออธิปไตย“ ในขณะที่การเมืองไทยยังวุ่นวายกับการอภิปรายงบประมาณกลางปี พรรคภูมิใจไทยก็โยนประเด็นใหม่เข้าสู่สภา ด้วยการยื่นญัตติด่วนให้ “ยกเลิก MOU 2543 และ 2544” ระหว่างไทย–กัมพูชา ข้อตกลงที่ดูจะเงียบหายไปจากความสนใจของสาธารณชน แต่กำลังกลับมาเป็นไฟใต้เถ้า

ญัตติด่วนที่นำโดย นายสฤษฏ์พงษ์ เกี่ยวข้อง ส.ส. พรรคภูมิใจไทย และสมาชิกร่วมลงชื่ออีก 33 คน มีเนื้อหาชัดเจนว่า MOU ทั้งสองฉบับ “ไม่ผ่านรัฐสภา” และอาจกระทบต่ออธิปไตยไทย โดยเฉพาะ MOU ปี 2544 ที่เกี่ยวกับการแบ่งเขตทางทะเลในอ่าวไทย ซึ่งมีพื้นที่ทับซ้อนกับกัมพูชา และยังเป็นที่ตั้งของแหล่งพลังงานสำคัญ

เส้นแบ่งระหว่าง "การทูต" และ "อธิปไตย"
ตลอดหลายปีที่ผ่านมา ความพยายามของไทยและกัมพูชาในการแก้ไขปัญหาพรมแดนผ่านกลไกทวิภาคี มักถูกวิพากษ์วิจารณ์จากหลายฝ่ายว่า “เดินช้า” และ “ไม่โปร่งใส” ขณะเดียวกันก็มีเสียงเตือนว่า การยกเลิก MOU อาจส่งผลกระทบต่อความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ และทำลายกลไกการเจรจาโดยสันติวิธี

นักวิชาการบางส่วนให้ความเห็นว่า การดำเนินการกับ MOU เหล่านี้ควรทำอย่างรอบคอบ เพื่อไม่ให้กระทบต่อภาพลักษณ์ระหว่างประเทศ และไม่ก่อให้เกิดความเข้าใจผิดกับประเทศเพื่อนบ้าน

🔴ทำความเข้าใจ MOU ที่ไม่เคยหายไปจากพรมแดน

บันทึกความเข้าใจ MOU ปี 2543 ว่าด้วยแนวเขต “ทางบก” ระหว่างไทย–กัมพูชา ถูกลงนามในยุครัฐบาลชวน หลีกภัย เพื่อวางหลักการในการจัดทำแนวเขตตามหลักภูมิศาสตร์ร่วมกัน ส่วน MOU ปี 2544 ซึ่งลงนามในรัฐบาลทักษิณ ชินวัตร ขยายประเด็นเข้าสู่ “เขตทางทะเล” และความร่วมมือในการสำรวจและพัฒนาทรัพยากรในพื้นที่ทับซ้อน

แม้จะมีเป้าหมายลดความตึงเครียดและเพิ่มความร่วมมือ แต่ MOU ทั้งสองฉบับกลับกลายเป็นชนวนการเมืองที่ถูกจุดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่า โดยเฉพาะในยามที่ความสัมพันธ์กับกัมพูชาไม่ราบรื่น หรือในช่วงการเลือกตั้ง

🔴คำถามที่ยังไม่มีคำตอบ ใครได้ ใครเสีย?

ในส่วนของประเด็นที่พรรคภูมิใจไทยหยิบยกมานั้นพุ่งเป้าไปที่สาระของ MOU ปี 2544 ซึ่งระบุให้มีการพิจารณา “เส้นเขตทางทะเล” ด้วยมาตราส่วนแผนที่ที่ฝ่ายไทยมองว่า “ไม่เหมาะสม” กัมพูชาผลักดันให้ใช้แผนที่ 1:200,000 ในขณะที่ไทยยืนยันใช้ 1:50,000 ซึ่งหากยอมรับแผนที่ของกัมพูชา อาจทำให้แนวแบ่งทะเลรุกล้ำเข้ามาใกล้ฝั่งไทย และกินพื้นที่ใกล้ “เกาะกูด” เข้าไปอีก

อีกหนึ่งข้อกังวลสำคัญคือ MOU ฉบับนี้ ไม่เคยผ่านการให้สัตยาบันโดยรัฐสภา ทั้งที่ตามรัฐธรรมนูญ มาตรา 178 ระบุชัดว่าข้อตกลงระหว่างประเทศที่มีผลกระทบต่อดินแดน ต้องผ่านการอนุมัติจากรัฐสภาก่อนมีผลบังคับใช้

นอกจากนี้ MOU ทั้งสองฉบับเป็นข้อตกลงระหว่างรัฐบาลไทยและกัมพูชาในช่วงต้นทศวรรษ 2540-2540 โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้างกลไกการเจรจาเกี่ยวกับ “พื้นที่ทับซ้อน” ทั้งบนบกและในทะเลบริเวณชายแดนไทย-กัมพูชา

🔴ความแตกต่างของ MOU 43 , 44

MOU ปี 2543 (43) ว่าด้วยการจัดตั้งคณะกรรมการร่วมสำรวจและปักปันเขตแดนบนบก (Joint Boundary Commission – JBC) โดยอ้างอิงแผนที่ในช่วงยุคล่าอาณานิคม เพื่อแก้ไขปัญหาพื้นที่ทับซ้อนและความไม่ชัดเจนของแนวเขต

MOU ปี 2544 (44) เป็นข้อตกลงเกี่ยวกับการจัดตั้งเขตเจรจาร่วมในพื้นที่ทะเล (Joint Development Area) โดยเฉพาะบริเวณอ่าวไทย ซึ่งเชื่อกันว่ามีทรัพยากรน้ำมันและก๊าซธรรมชาติในปริมาณมาก

อย่างไรก็ตาม ผู้ยื่นญัตติอ้างว่า MOU ทั้งสองฉบับ ไม่เคยผ่านการให้สัตยาบันโดยรัฐสภา จึงขัดต่อรัฐธรรมนูญมาตรา 178 ซึ่งกำหนดให้การทำสนธิสัญญาหรือข้อตกลงระหว่างประเทศที่มีผลกระทบต่ออธิปไตยไทยต้องได้รับความเห็นชอบจากรัฐสภา

🔴ประเด็นความขัดแย้ง แผนที่ มาตราส่วน และผลประโยชน์

หนึ่งในข้อกังวลหลักเกี่ยวกับ MOU 2544 คือ “ความคลุมเครือของเขตพื้นที่ทางทะเล” โดยฝ่ายที่เรียกร้องให้ยกเลิกอ้างว่าแผนที่ที่ใช้ในการเจรจาในอดีตมีขนาดมาตราส่วนไม่ตรงกัน ซึ่งอาจเปิดช่องให้เกิดการตีความคลาดเคลื่อน และอาจส่งผลให้ไทย สูญเสียพื้นที่ทางทะเล หรือแม้กระทั่งอำนาจในการครอบครองทรัพยากรในเขตไหล่ทวีป

นอกจากนี้ ผู้เสนอญัตติยังชี้ว่าคณะกรรมาธิการร่วมฯ ที่จัดตั้งขึ้นภายใต้ MOU ทั้งสองฉบับ ไม่มีความคืบหน้าที่ชัดเจน และอาจเปิดช่องให้มีการเจรจาในลักษณะที่ไม่โปร่งใส โดยไม่ผ่านการตรวจสอบของสาธารณะและรัฐสภาไทย

🔴อะไรจะเกิดขึ้นต่อไป?

ญัตติด่วนนี้มีกำหนดจะถูกหยิบยกขึ้นพิจารณาในการประชุมสภาผู้แทนราษฎร วันที่ 7 สิงหาคม 2568 หากสภามีมติให้รับพิจารณา อาจมีการตั้งคณะกรรมาธิการเพื่อตรวจสอบข้อเท็จจริง หรือมีการเรียกร้องให้รัฐบาลไทยเปิดเผยเอกสารเจรจาในอดีต

สำหรับประชาชนทั่วไป ประเด็น MOU 2543 และ 2544 อาจดูเป็นเรื่องทางกฎหมายและการทูตที่เข้าใจยาก แต่หากพิจารณาจากข้อกล่าวหาเรื่อง “ผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจและอธิปไตย” ที่อาจสูญเสียไป การติดตามประเด็นนี้อาจสำคัญมากกว่าที่คิด

🔴มากกว่าการเมือง คือบทเรียนทางอธิปไตย

ญัตติของพรรคภูมิใจไทยอาจถูกมองว่าเป็นการเคลื่อนไหวทางการเมืองในช่วงที่ฝ่ายค้านพยายามตั้งธงเรื่องผลประโยชน์ของชาติ แต่ในอีกมุมหนึ่งก็สะท้อนปัญหาโครงสร้างในความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ และการกำกับดูแลโดยรัฐสภา

คำถามที่น่าสนใจคือ หาก MOU ทั้งสองฉบับถูกยกเลิก ไทยจะได้อะไร – หรือจะเสียอะไร ? การถอนตัวจากข้อตกลงอาจสร้างความขัดแย้งใหม่ หรือทำให้การเจรจาติดขัดมากขึ้น ในขณะที่ยังไม่มีกรอบความร่วมมืออื่นมาทดแทน

🔴บทสรุปที่ยังค้างคา

แม้ MOU 43-44 จะเป็นเพียง “บันทึกความเข้าใจ” ไม่ใช่สนธิสัญญาเต็มรูปแบบ แต่ด้วยบริบททางประวัติศาสตร์ และความอ่อนไหวของพื้นที่ชายแดนไทย–กัมพูชา ทำให้เอกสารเหล่านี้มีน้ำหนักมากกว่าที่ปรากฏ