บทสัมภาษณ์ฉบับเต็มกับ Zico กับจิตวิญญานที่หายไปของบราซิล และ กับสิ่งที่เขาต้องการส่งต่อให้กับนักเตะรุ่นต่อไป

“คุณคือ Carioca ใช่ไหม”

(Carioca คนที่มาจากเมืองรีโอเดจาเนโร ประเทศบราซิล)

ชายวัย 72 ปีพยักหน้าตอบเรา และ พูดเพียงสั้นๆว่า “Carioca”

คนๆนี้คือ Zico หนึ่งในต้นฉบับของฟุตบอลที่ขึ้นชื่อว่าเป็นหนึ่งในสไตล์สวยงามที่สุดในโลก และ การที่ทีมของพวกเขาไม่ได้แชมป์โลกในปี 1982 นับเป็นความสูญเสียครั้งใหญ่ของฟุตบอลโลกเอง เพราะ ทีมชาติบราซิล 1982 ของเขา นับเป็นหนึ่งในทีมที่เล่นฟุตบอลได้สวยงามมากที่สุดชุดหนึ่งในประวัติศาสตร์

สิ่งนั้นหลายคนอาจรู้จักกันในสิ่งที่เรียกว่า Ginga คำที่สะท้อนถึงวิถีชีวิตในแบบของคนบราซิลที่ใช้ชีวิตอยู่ใต้แสงอาทิตย์ ความสนุก สดใส ร่าเริง และ ทำให้ชีวิตมีสีสัน

วันนี้คนๆนั้นได้นั่งอยู่ข้างหน้าเราใน Lounge ของ Club Med Kiroro Grand รีสอร์ตแบบ All Inclusive ที่นำพาเขามาทำ Zico 10 Camp แคมป์ฟุตบอลสำหรับเยาวชน ครั้งแรกใน Club Med ประเทศญี่ปุ่น และ THE STANDARD SPORT ได้โอกาสถามทุกคำถามที่อยากรู้กับบุคคลซึ่งนับว่าเป็นหนึ่งในตำนานที่ยิ่งใหญ่ที่สุดคนหนึ่งของวงการฟุตบอลทั้งบราซิล และ ญี่ปุ่นที่เขาได้มีโอกาสเป็นทั้งผู้เล่นในลีกสูงสุด และ โค้ชทีมชาติญี่ปุ่น

• ก่อนอื่น ต้องขอขอบคุณสำหรับโอกาสและเกียรตินี้ที่ได้มาอยู่ตรงหน้า ซิโก้
  

“ขอบคุณครับ”

• คุณชอบอะไรมากที่สุดใน Club Med Kiroro Grand ในประเทศญี่ปุ่น?
  

“มันเป็นโอกาสที่ยิ่งใหญ่ที่พวกเราที่มาญี่ปุ่นเป็นครั้งแรก เพื่อจัดการคลินิกฟุตบอล คลินิกที่เราทำในบราซิลมาหลายปีแล้ว ตั้งแต่ปี 2018 ที่ริโอและเซาเปาโล เรารู้ดีว่าที่คิโรโระนี้ ความพิเศษคือ สกี ผมไม่เคยตื่นเต้นกับการเล่นสกีเลย เพราะสำหรับอาชีพนักฟุตบอลของผม อุบัติเหตุใดๆ ก็เป็นปัญหา แต่เรามีโรงเรียนสอนฟุตบอลที่ญี่ปุ่น ที่ฮามามัตสึ ที่โทยามะ และเคยมีที่โอกินาว่าด้วย ส่วน คลินิกฟุตบอลระยะเวลาหนึ่งเดือนแบบนี้ นี่เป็นครั้งแรก เราทำงานอย่างหนักเพื่อพยายามทำงานให้ดีและเพื่อ ทำให้สิ่งนี้เป็นสิ่งถาวรที่นี่ในอนาคต”

• อะคาเดมี่ของคุณมีบทบาทอย่างไรในการอนุรักษ์และส่งต่อสไตล์ฟุตบอลบราซิลที่สวยงามและสร้างสรรค์ให้กับคนรุ่นต่อไป?

“มันไม่ใช่แค่วงการฟุตบอลบราซิล มันเป็นเรื่องที่มากกว่านั้นคือ คุณค่าที่ฟุตบอลที่จะมีต่อโลก เราส่งต่อวัฒนธรรมของสิ่งที่จำเป็นสำหรับการเป็นนักฟุตบอลมืออาชีพที่สำคัญสำหรับผม

“ซึ่งก็คือ พื้นฐานของฟุตบอลที่คุณต้องฝึกฝน และ ค่านิยมของฟุตบอล เช่น ความเคารพ วินัย ความรู้เกี่ยวกับกฎระเบียบ ความรู้เกี่ยวกับสิ่งที่คุณจะเจอข้างหน้า ค่านิยมเหล่านี้ไม่ได้มาจากฟุตบอลบราซิลเท่านั้น แต่มาจากฟุตบอลทั่วโลก ดังนั้น หากคุณต้องการเป็นนักฟุตบอล คุณต้องเรียนรู้ทั้งหมดนี้ตั้งแต่ยังเด็ก มันไม่ใช่แค่เรื่องฟุตบอลบราซิล แต่เป็นเรื่องของค่านิยมที่ฟุตบอลมีอยู่ในโลกที่นำมาใช้ได้และจำเป็นต่อการเป็นนักฟุตบอลอาชีพ เช่น ความเคารพ วินัย การมองว่าเป็นงาน ไม่ใช่แค่เพียงงานอดิเรก”

• ในฐานะคนที่กำหนดจิตวิญญาณของ Ginga และ Joga Bonito คุณรู้สึกอย่างไรเกี่ยวกับการพัฒนาของฟุตบอลบราซิลในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา?

วันนี้ไม่ใช่แบบนั้นแล้ว นั่นเป็นเรื่องเมื่อนานมาแล้ว (หัวเราะ)

เราอยากให้มันกลับมาเป็นเหมือนเดิม เพราะสไตล์นี้ จิตวิญญาณนี้ คือสิ่งที่ทำให้บราซิลเป็นที่ชื่นชอบของคนทั่วโลก แต่มันหายไปบ้างในช่วงหลายปีที่ผ่านมา

• ทำไมจิงก้า ถึงหายไปจากฟุตบอลในบราซิล?

“จิงก้าหายไปเพราะปัจจัยหลายอย่าง เริ่มตั้งแต่ระดับเยาวชน ที่ความคิดสร้างสรรค์และความสามารถไม่ได้รับการให้ความสำคัญเท่าความแข็งแรง ความเร็ว หรือความสูง บราซิลเคยเป็นประเทศที่สิ่งแรกที่คุณต้องรู้คือการเล่นฟุตบอล มีความคิดสร้างสรรค์และอื่นๆ แต่วันนี้ไม่ใช่แล้ว

“วันนี้ มองไปที่ด้านร่างกาย ด้านของเยาวชน ดังนั้น บทบาททางแท็กติกจึงอยู่เหนือความสามารถ และความแตกต่างของฟุตบอลบราซิลคือ ความสามารถอยู่เหนือแท็กติกเสมอ และอย่างที่สองคือสภาพร่างกาย และตอนนี้โลกเปลี่ยนไป และสิ่งที่สำคัญที่สุดคือสภาพร่างกาย มันแปลกที่แทนที่จะเป็นความคิดสร้างสรรค์และความสามารถ ในบราซิลมันเป็นเรื่องของความคิดสร้างสรรค์และความสามารถเสมอ และไม่ใช่เรื่องของสภาพร่างกาย ดังนั้นตอนนี้มันเปลี่ยนไป”

“วันนี้คุณอาจถูกบังคับให้มีสภาพร่างกายที่แข็งแกร่งขึ้น ซึ่งเป็นเรื่องปกติ แต่คุณไม่สามารถละทิ้งความสามารถ ความคิดสร้างสรรค์ไปได้ นี่คือสิ่งที่ตัดสิน นักฟุตบอลที่ดีที่สุดในโลกวันนี้คือเมสซี่ และเมสซี่ตัวเล็ก แต่เขาเล่นด้วยความสามารถของเขา มันไม่ใช่ปัญหาทางแท็กติก ไม่ใช่ปัญหาทางร่างกาย ตอนนี้ ที่นักเตะต้องวิ่ง 12 กม. 13 กม. เมสซี่อาจจะวิ่งไม่ถึง 7 กม.”

• นักเตะคนไหนในปัจจุบันที่ทำให้คุณนึกถึงการแสดงออกของ จิงก้า ที่นิยามยุคของคุณ โดยเฉพาะในฟุตบอลโลกปี 1982?

ซิโกไง! (หัวเราะ)

• แล้วปัจจุบันใกล้เคียงสุดคือใคร?

บราซิลเขาคือเนย์มาร์ แต่เขามีปัญหา มีปัญหาทางร่างกาย มีปัญหาบาดเจ็บ หายช้า ฟื้นตัวยาก แต่เขาเป็นนักเตะที่มี จิงก้า ของฟุตบอลบราซิล มีความสามารถ มีความคิดสร้างสรรค์ มีทักษะ มีเทคนิค เขามีทั้งหมดนี้

• คุณเชื่อว่าคาร์โล อันเชล็อตติ สามารถฟื้นฟูความคิดนี้และเล่นฟุตบอลบราซิลที่สวยงามได้หรือไม่?

“เขามีประสบการณ์มากมายกับนักเตะบราซิล และส่วนใหญ่เขาเคยเล่นกับนักเตะบราซิลสมัยที่เขายังเล่นอยู่ และเป็นโค้ชให้กับหลายทีมที่มีนักเตะบราซิลจำนวนมากดังนั้น นักเตะบราซิลเหล่านี้จึงเติบโตขึ้นมากเสมอเมื่อมีเขาเป็นโค้ช ดังนั้น เขารู้จักวิธีใช้แก่นแท้ของฟุตบอลบราซิล ดังนั้นผมหวังว่าเขาจะทำแบบนั้นกับทีมชาติ พวกเราทุกคนหวังแบบนั้น ผมเชื่อว่าเขาจะประสบความสำเร็จกับทีมชาติได้ เพราะคาร์โลอยู่กับคนบราซิลเสมอ และเมื่อเขาเป็นโค้ช เขาก็มีนักเตะบราซิลกับเขาเสมอ และนักเตะทุกคนก็เติบโตขึ้น

“ตัวอย่างที่ใหญ่ที่สุดคือ วินิซิอุส จูเนียร์ เขาได้กลายเป็น นักเตะที่ดีที่สุดในโลก

• คุณภาพใดบ้างที่คุณคิดว่านักฟุตบอลรุ่นเยาว์ต้องการในวันนี้เพื่อที่จะเป็นยอดนักเตะอย่างแท้จริง
  

“ผมคิดว่าการจะเล่นฟุตบอลให้ดี คุณต้อง รู้จักใช้พื้นฐานที่สำคัญหกอย่าง การส่งบอล การครองบอล การยิง การโหม่ง การเลี้ยงลูก และการพาบอล นี่คือ พื้นฐานสำหรับผู้ที่ต้องการเป็นนักฟุตบอลที่ยิ่งใหญ่ คุณต้องรู้พื้นฐานทั้งหกอย่างนี้ และ ฝึกฝนอย่างมาก”

• ความคิดสร้างสรรค์และอิสระในการพัฒนาสำคัญแค่ไหนต่อเยาวชน?
  

“ผมจะยกตัวอย่างง่ายๆ สิ่งที่ สอนกันไม่ได้ คุณบอกวิธีเลี้ยงลูกผ่านนักเตะคนนี้ได้ สิ่งสำคัญคือคุณต้องเลี้ยงลูกผ่านคนนี้ แต่ แต่ละคนก็มีวิธีของตัวเอง นี่คือความแตกต่างของฟุตบอลบราซิล พวกเขาสามารถสอนคุณได้ว่าคุณต้องส่งบอล แต่มี ความคิดสร้างสรรค์ของคุณในการตัดสินใจ คุณสามารถส่งบอลจากด้านหนึ่งและไปอีกด้านหนึ่งได้ ส่งบอลจากข้างบนและไปอีกด้านหนึ่ง ข้างล่างและไปอีกด้านหนึ่ง ดังนั้น นี่คือพื้นฐานของฟุตบอลบราซิล พวกเขาสอนว่าโอเค คุณต้องทำ แต่มีหลายวิธีที่คุณจะทำ ตอนนี้มันเป็นสไตล์ของคุณเอง เช่น ความคิดสร้างสรรค์ที่คุณต้องการ

“แล้วนั่นก็เป็นเรื่องของคุณ เมื่อคุณจะเลี้ยงลูก คุณต้องดูว่าคุณจะเจออะไรต่อไป เพราะอาจมีสิ่งกีดขวางอื่น ดังนั้น ความคิดสร้างสรรค์ก็คือสิ่งนี้ คุณมีอีกคนหนึ่งอยู่ตรงนี้ คุณก็ทำแบบนี้แล้วกลับมาที่นี่ เข้าใจไหม ดังนั้น สิ่งนี้ที่คนบราซิลมี และหลายคนไม่มี”

• คำแนะนำสำหรับเยาวชนในประเทศไทยที่ฝันอยากเล่นฟุตบอลอาชีพด้วยพรสวรรค์เหมือนตำนานชาวบราซิล

“ทุกคนต้องมีโอกาสในการเข้าถึงฟุตบอล สิ่งที่ผมทำเมื่อมาถึงญี่ปุ่น 3 ปีสุดท้ายของอาชีพ เขาไม่ได้ทำเพื่ออาชีพของเขา เพราะมันจบลงแล้ว ผมต้องการนำจิตวิญญาณของทีมงานมืออาชีพมาสู่การทำงานจริง ผมคิดว่า สิ่งที่ดีที่สุดคือการเริ่มทำงานกับเยาวชน และ มีผู้มีประสบการณ์ที่ต้องการช่วยเหลือ อย่างที่เราพูดกันไปก่อนหน้านี้

“ดังนั้นต้องเป็นไปเพื่อสิ่งนี้ เพราะ ระดับเยาวชนจำเป็นต้องมีผู้ที่มีความรู้ด้านฟุตบอลอย่างมาก เพื่อให้พวกเขาสามารถพัฒนาสิ่งที่เราพูดถึงเกี่ยวกับพื้นฐาน สิ่งที่พวกเขาจะเจอข้างหน้า สิ่งที่เราทำที่นี่ เป็นปัจจัยสำคัญสำหรับคุณ ตั้งแต่เด็กๆ ที่จะ เริ่มชอบเล่นฟุตบอล ต้องการเล่นฟุตบอล และเรียนรู้การเล่นฟุตบอล เพื่อดูฟุตบอลมากขึ้น ดูนักเตะที่ยิ่งใหญ่ ดูว่าพวกเขาทำอย่างไร แล้วทำตามในขณะที่คุณฝึกซ้อม เข้าใจไหม

“เมื่อผมยังเด็ก รุ่นนั้นดีมากในปี 1970 บราซิลเป็นแชมป์โลก เปเล่, ทอสเทา, ริเวลลิโน, แจร์สัน ดังนั้นผมจึงเฝ้าดูว่าพวกเขาทำอย่างไรในสนาม และดู และ บนถนนผมก็ทำ และพยายามทำตาม พยายามเลียนแบบ ทำซ้ำหลายครั้ง วิธีที่ดีที่สุดในการครองบอลด้วยหน้าอก วิธีที่ดีที่สุดในการโหม่ง พวกเขาทำอย่างไร เล่นอย่างไร ผมเฝ้าสังเกตและ ในตอนฝึกซ้อม ผมก็ทำสิ่งเหล่านี้ซ้ำๆ เข้าใจไหม และนั่นคือวิธีที่คุณในฐานะเยาวชนเติบโต พัฒนา พวกเขาสามารถเห็นได้ว่าพวกเขาเป็นแชมป์โลก ดังนั้นพวกเขาจึงมองพวกเขาเป็นผู้นำและพวกเขาต้องการพยายามทำแบบเดียวกัน ดังนั้นพวกเขาจึงดูและพยายามทำแบบเดียวกัน และหลังจากนั้นตอนนี้ก็เหมือนกัน คุณเห็นสิ่งที่ยิ่งใหญ่และวิธีที่พวกเขาประสบความสำเร็จ แต่คุณต้องพยายามรู้ว่าจะทำอย่างไรและฝึกฝน

“เด็กทุกคนมีนักเตะคนโปรดบางคน ทั้งในตำแหน่งและวิธีการเล่น ดังนั้นในฐานะครู และผมส่งต่อสิ่งนี้ให้กับครูของผม ผมมักจะบอกว่า ‘คุณอยากเล่นตำแหน่งมิดฟิลด์ไหม? คุณชอบมิดฟิลด์คนไหน?’ ‘โอ้ ผมชอบดูโมดริชเล่น ผมชอบทำเหมือนโมดริชของเรอัลมาดริด’ ‘งั้นดูเขาในสนามแข่งว่าเขาทำอย่างไร เขาเคลื่อนที่อย่างไร เขาเล่นที่ไหน เขาจ่ายบอลอย่างไร เขามองอย่างไร เพื่อที่คุณจะได้มีแบบอย่าง”

• มองย้อนกลับไปในช่วงเวลาของคุณ ในยุคที่ติดทีมชาติบราซิล ช่วงเวลาไหนเป็นเวลาที่คุณภูมิใจที่สุด?

ช่วงเวลาของผม มันคือชัยชนะเหนืออาร์เจนตินาในฟุตบอลโลกปี 1982 เพราะอาร์เจนตินาเป็นคู่แข่งที่ยิ่งใหญ่ และอาร์เจนตินาเป็นแชมป์โลกในปี 1978 และยังมี มาราโดนา อีกด้วย ชัยชนะเหนือ มาราโดนา มันเหมือนเป็นหนึ่งในสิ่งที่ดีที่สุดที่เกิดขึ้น มาราโดนา เป็นเพื่อนที่ดีที่ผมได้จากการเล่นฟุตบอล

• อะไรคือ mindset ที่คุณมี เมื่อคุณเจอความท้าทายมากมายตลอดอาชีพการค้าแข้ง
  

เป็นเรื่องราวของที่เกิดขึ้นในชีวิตของเรา ที่อิตาลีที่ผมเล่นที่นั่น ดังนั้นโอกาสนี้จึงเกิดขึ้นที่อิตาลี เมื่อผมไปที่นั่น เป็นที่ที่นักเตะที่ดีที่สุดในโลก จากทุกประเทศ อยู่รวมกัน และเป็นช่วงสองปีที่ดีมาก เป็นประสบการณ์ที่ดีมาก หลังจากนั้นผมก็กลับไปฟลาเมงโก และที่ญี่ปุ่นผมมาด้วยความคิดอีกแบบหนึ่ง ผมไม่ได้คิดถึงเรื่องการเป็นนักฟุตบอลอีกแล้ว แต่เป็นการช่วยพัฒนาฟุตบอลอาชีพในญี่ปุ่น

ดังนั้นเมื่อเขาไปอูดิเนเซ่เป็นเวลาหลายปี หลังจากนั้นเขากลับมาบราซิล และหลังจากนั้นความคิดของเขาก็เปลี่ยนไป เพราะเมื่อเขามาญี่ปุ่น เขาไม่ได้คิดที่จะเล่นแล้ว เขากลับคิดที่จะสร้างทีมอาชีพ ดังนั้นเขาจึงบอกว่าญี่ปุ่นเป็นเหมือนลูกของเขา เพราะก่อนที่เขาจะมาถึง ทุกคนที่เขาเล่นด้วย พวกเขามาเล่นฟุตบอลหลังเลิกงานประจำวัน และเขาพยายามทำให้พวกเขาเข้าใจว่าการเป็นนักฟุตบอลเป็นอาชีพ ไม่ใช่แค่งานอดิเรก ดังนั้นทีละเล็กทีละน้อย พวกเขาก็กลายเป็นเหมือนที่เรามีตอนนี้คือ ทีมอาชีพในญี่ปุ่นที่ทำงานของพวกเขา ดังนั้นเขาจึงมาช่วยญี่ปุ่น มันเหมือนกับความท้าทายที่แตกต่างกัน มันไม่ใช่การเปลี่ยนแปลงความคิด แต่เป็นโอกาสที่เขาได้รับ

• สุดท้ายแล้วครับ มีคำแนะนำอะไรไหมครับให้กับไทยที่กำลังต้องการไปเล่นฟุตบอลโลกรอบสุดท้ายแบบญี่ปุ่น
  

ประเทศไทยต้องพร้อม เพราะมันเป็นงานที่ใช้เวลาหลายปี เพื่อให้เราบรรลุการพัฒนานี้ ดังนั้น ประเทศไทยมีนักเตะที่ดี นักเตะหลายคนก็มาเล่นที่ญี่ปุ่น แต่พวกเขายังไม่รู้วิธีที่จะสอนเยาวชนให้ก้าวขึ้นมาสู่ระดับนานาชาติ เพื่อให้สามารถไปถึงระดับอาชีพและโดดเด่นได้ ดังนั้นผมคิดว่างานนี้ เป็นงานที่ต้องใช้เวลาอย่างน้อย 5 ถึง 10 ปี ประเทศไทยต้องเตรียมพร้อมที่จะพยายามสร้างนักเตะใหม่ด้วยความคิดใหม่ และควรใช้ผู้เชี่ยวชาญที่มีประสบการณ์ว่าต้องทำอย่างไรจึงจะประสบความสำเร็จ

สิ่งที่ขาดหายไปในไทย คือ ตัวอย่างที่เคยเห็นมาแล้ว ยกตัวอย่างเมื่อผมมาญี่ปุ่นในปี 1991 ยังไม่มีสโมสรอาชีพ หลังจากที่สโมสรอาชีพจัดตั้งขึ้นแล้ว ในสโมสรเหล่านั้น ยังไม่มีระดับเยาวชน เช่น U7, U15, U13 ซึ่งในบราซิลและยุโรปมี ดังนั้น วันนี้ในญี่ปุ่นมีทีมชาติ U15, U17 และนั่นคือที่ที่คุณเริ่มสร้างนักเตะ และผมคิดว่า นี่คือสิ่งที่ขาดหายไปในประเทศไทย เพื่อให้มีทีมชาติเหล่านี้ คุณต้องให้สโมสรมีระดับเหล่านี้ด้วย

เพื่อให้มีผู้เล่นจำนวนมากพอที่จะถูกคัดเลือก ดังนั้นคุณต้องมีการแข่งขันสำหรับรุ่นเหล่านี้ ทุกวันนี้ญี่ปุ่นมีการแข่งขันรุ่นอายุต่ำกว่า13 ปี, 15 ปี การแข่งขันรุ่นอายุต่ำกว่า 17 ปี บราซิลก็เช่นกัน ดังนั้นผู้เล่นจึงเริ่มปรับตัวเพื่อเผชิญกับความยากลำบากเหล่านี้ เข้าร่วมการแข่งขัน

• สุดท้ายครับ คุณรู้ไหมว่าที่ไทยก็มีซิโก้?
  

ผมรู้จักโค้ชทีมชาติไทยคนหนึ่ง เราเล่นด้วยกันที่ญี่ปุ่น อิชิซัง (มาซาทาดะ อิชิอิ) ใน คาชิม่า เขาเคยเป็นโค้ชของ คาชิม่า เขาเป็นรองแชมป์โลกระดับสโมสร แพ้เรอัล มาดริดในรอบชิงชนะเลิศ แล้วเขาก็ไปเป็นโค้ชของทีมไทย

• ฝากอะไรให้อิชิอิไหมครับ?
  

“ขอให้เขารู้ว่าเขามีแฟนบอลตัวยง เพื่อให้เขาประสบความสำเร็จที่ดีที่ประเทศไทย โชคดีนะ อย่างที่เราพูดกันในญี่ปุ่นว่า กัมบะ (สู้ๆ)