ในหลวงรัชกาลที่ 10 ‘สืบสาน รักษา ต่อยอด’ โครงการในพระราชดำริ พัฒนาแหล่งน้ำทั่วไทย
การพัฒนาแหล่งน้ำและการบริหารจัดการน้ำให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ประชาชน นับเป็นหนึ่งในพระราชปณิธานสำคัญของ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร (รัชกาลที่ 10) ที่ทรงดำเนินการมาอย่างต่อเนื่อง
ด้วยพระราชปณิธาน สืบสาน รักษา ต่อยอด โดยเฉพาะโครงการในพระราชดำริด้านการพัฒนาแหล่งน้ำและการบริหารจัดการน้ำ ซึ่งส่วนหนึ่งเป็นการสืบสานจากโครงการของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (รัชกาลที่ 9) และการต่อยอดพัฒนาโครงการใหม่ในการพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อประชาชนทุกพื้นที่ทั่วไทย
เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร วันที่ 28 กรกฎาคม กรมชลประทาน ร่วมเฉลิมฉลองและน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณฯ ด้วยการรวบรวมโครงการในพระราชดำริฯ ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 10 ที่เกี่ยวข้องกับงานชลประทานที่มีถึง 115 โครงการ
โครงการอ่างเก็บน้ำห้วยทรายขมิ้น อันเนื่องมาจากพระราชดำริ บ้านห้วยทราย ตำบลพังขว้าง อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร นับเป็นหนึ่งในโครงการพัฒนาแหล่งน้ำในพระราชดำริฯ ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 10 ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ รับไว้เป็นโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ และให้ส่วนราชการที่เกี่ยวข้องรับดำเนินการแก้ไขปรับปรุงให้ใช้การได้โดยเร็ว
ทั้งนี้ เนื่องจากโครงการอ่างเก็บน้ำห้วยทรายขมิ้น ได้รับความเสียหายจากพายุโซนร้อนตาลัส และพายุโซนร้อนเซินกาในปี 2560 ทำให้ทำนบดินชำรุดเสียหาย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชกระแสให้สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (สำนักงาน กปร.) ประสานทุกหน่วยงาน ช่วยเหลือปรับปรุงอ่างเก็บน้ำแห่งนี้โดยเร่งด่วน เพื่อช่วยเหลือบรรเทาทุกข์ของราษฎร
กรมชลประทาน ในฐานะหน่วยงานหลักในการพัฒนาแหล่งน้ำ ได้ดำเนินการก่อสร้างปรับปรุงอาคารระบายน้ำล้น อาคารท่อส่งน้ำฝั่งซ้าย อาคารท่อส่งน้ำฝั่งขวาและอาคารท่อระบายน้ำลงลำน้ำเดิม พร้อมสร้างทำนบดินอ่างเก็บน้ำใหม่ รวมทั้งเพิ่มความจุอ่างฯ ให้สามารถจัดเก็บน้ำได้มากขึ้นจากเดิม 2.4 ล้านลบ.ม. เป็น 3.18 ล้านลบ.ม.
การพัฒนาปรับปรุงโครงการอ่างเก็บน้ำห้วยทรายขมิ้นอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ยังประโยชน์ให้แก่ราษฎรบ้านห้วยทราย หมู่ที่ 4 บ้านพังขว้างเหนือ หมู่ที่ 2 ตำบลพังขว้าง และบ้านขมิ้น หมู่ที่ 2 บ้านพาน หมู่ที่ 8 ตำบลขมิ้น อำเภอเมืองสกลนคร จังหวัดสกลนคร จำนวน 1,831 ครัวเรือนมีน้ำสำหรับทำการเกษตรในฤดูฝน 3,000 ไร่ และฤดูแล้ง 1,000 ไร่ และการอุปโภคบริโภคได้อย่างเพียงพอ
จากนั้นในวันที่ 1 มีนาคม 2564 กรมชลประทาน ได้ถ่ายโอนภารกิจอ่างเก็บน้ำห้วยทรายขมิ้นอันเนื่องมาจากพระราชดำริ และอ่างเก็บน้ำห้วยนาบ่อ จากโครงการชลประทานสกลนคร มาอยู่ในความดูแลรับผิดชอบของศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เพื่อการต่อยอดพัฒนาอาชีพเกษตรกรอย่างยั่งยืนต่อไป
ภายใต้การดำเนินงานของ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานฯ ได้มีการพัฒนาส่งเสริมอาชีพด้านการเกษตรให้แก่เกษตรกรรอบอ่างเก็บน้ำห้วยทรายขมิ้น พร้อมจัดตั้งศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงในพื้นที่เกษตรกรต้นแบบ 3 แห่ง และศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงในโรงเรียน 4 แห่ง ส่งผลให้เกษตรกรมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นและสามารถพึ่งพาตัวเองได้ ตลอดจนปรับปรุงภูมิทัศน์จนกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สามารถสร้างรายได้เสริมให้เกษตรกรและประชาชนในพื้นที่ได้อีกด้วย
นับจากปี 2562 จนถึงปี 2567 อ่างเก็บน้ำห้วยทรายขมิ้นอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ได้รับการพัฒนามาอย่างต่อเนื่อง เริ่มจากการขยายผลองค์ความรู้ตามแนวพระราชดำริในพื้นที่อ่างเก็บน้ำฯ เช่น การก่อสร้างโรงเรือนปลูกผักแบบยกสูง, การก่อสร้างถังพักน้ำและระบบกระจาย, การก่อสร้างบ่อประมงพร้อมส่วนประกอบ ตลอดจนการถ่ายทอดความรู้ด้านการเกษตรพร้อมทั้งมอบปัจจัยการผลิตให้แก่เกษตรกร
นอกจากนี้ ยังมีการอบรมพัฒนาอาชีพเกษตรกรในพื้นที่ตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง การพัฒนาศูนย์เรียนรู้เกษตรกรต้นแบบในโครงการพัฒนาพื้นที่รอบอ่างเก็บน้ำฯ รวมทั้งจัดท้าโครงการคณะกรรมการขับเคลื่อนการดำเนินงานโครงการพัฒนาฟื้นฟูและแก้ไขปัญหาแหล่งน้ำในพื้นที่จังหวัด เป็นต้น
อ่างเก็บน้ำห้วยทรายขมิ้นอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ยังมีความสำคัญเชื่อมโยงกับอ่างเก็บน้ำตอนบน 4 อ่าง ได้แก่ อ่างเก็บน้ำห้วยทรายตอนบน 1-3 และ และอ่างเก็บน้ำห้วยบ่อ โดยเป็นพื้นที่ต้นน้ำของอ่างเก็บน้ำห้วยทรายขมิ้นฯ ที่ช่วยให้การบริหารจัดการน้ำเกิดความคุ้มค่าและเสริมสร้างอาชีพของประชาชนโดยรอบเพื่อความมั่นคงต่อไป
ทั้งนี้ คณะกรรมการจัดการชลประทานโครงการชลประทานสกลนคร ได้มีคำสั่งแต่งตั้งคณะกรรมการจัดการชลประทานโครงการชลประทานสกลนคร (ลุ่มน้ำย่อยห้วยทรายขมิ้น) (JMC) ขึ้นเมื่อวันที่ 30 พฤศจิกายน 2560 เพื่อบริหารจัดการน้ำและบำรุงรักษาในลักษณะอ่างพวง 5 แห่ง ได้แก่ อ่างเก็บน้ำห้วยน้ำบ่อ อ่างเก็บน้ำห้วยทรายตอนบน 1-3 และอ่างเก็บน้ำห้วยทรายขมิ้น โดยมีหน้าที่ในการบริหารจัดการชลประทาน การบำรุงรักษาชลประทาน กิจกรรมอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทในการบริหารจัดการน้ำ และประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการบริหารจัดการชลประทาน เพื่อให้การใช้น้ำเกิดประโยชน์สูงสุด และสามารถลดปัญหาการจัดสรรน้ำได้เป็นอย่างดี
ขณะที่ภาพรวมโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 10 เกิดจากราษฎรขอพระราชทานความช่วยเหลือจำนวน 115 โครงการ แบ่งเป็น 1. โครงการที่ได้รับงบประมาณก่อสร้างแล้ว 80 โครงการ ในจำนวนนี้ ก่อสร้างแล้วเสร็จ 67 โครงการและอยู่ระหว่างการก่อสร้าง 13 โครงการ และ 2. โครงการที่ยังไม่ได้ดำเนินการก่อสร้าง 35 โครงการ โดยอยู่ระหว่างการเตรียมความพร้อม 29 โครงการ และต้องขับเคลื่อน 6 โครงการ
เมื่อแบ่งเป็นรายภาค เป็นโครงการในภาคเหนือ 56 โครงการ ภาคกลาง 16 โครงการ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 26 โครงการ ภาคใต้ 17 โครงการ
เพราะ น้ำ คือชีวิต โครงการในพระราชดำริฯ ด้านพัฒนาแหล่งน้ำทั้ง 115 โครงการ ในหลากหลายรูปแบบ ครอบคลุมตั้งแต่การก่อสร้างอ่างเก็บน้ำ ฝาย แก้มลิง บ่อเก็บน้ำ ท่อระบายน้ำ ระบบส่งน้ำ จึงสะท้อนให้เห็นได้ชัดเจนถึงพระมหากรุณาธิคุณฯ ที่ทรงมีต่อประชาชนชาวไทยใต้ร่มพระบารมีอย่างหาที่สุดมิได้
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- 'ในหลวง' พระราชทานสิ่งของแก่สถานสงเคราะห์ เนื่องในวันเฉลิมพระชนมพรรษา 28 ก.ค. 68
- 'ในหลวง' มีพระราชดำรัส ครม.ใหม่ 'ขอให้ปฏิบัติหน้าที่ด้วยความสามารถ จิตใจที่เป็นสุจริต'
- 'ในหลวง-พระราชินี' เสด็จฯ พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา 3 มิ.ย.
ติดตามเราได้ที่