“เสียม” กับ “ไถ” คำเขมร 2 คำใช้เรียกคนไทยและประเทศไทย ใช้ต่างกันอย่างไร?

อัพเดต 6 ชั่วโมงที่ผ่านมา • เผยแพร่ 18 ชั่วโมงที่ผ่านมา

ภาพสลักรูปกองทัพสฺยำกุก ที่ผนังระเบียงปราสาทนครวัดด้านทิศใต้ปีกตะวันตก เดิมมีข้อความจารึกว่า

คำที่ชาวกัมพูชาเรียกคนไทยและประเทศไทย ที่เราเคยได้ยินกันมาบ้าง คือ คำว่า “เสียม” (ออกเสียงว่า “เซียม” ตรงกับคำว่า “สยาม”) เป็นคำโบราณที่ปรากฏหลักฐานมาแล้วกว่า 1,400 ปี กระทั่งไม่ถึงร้อยปีมานี้ ได้เกิดคำใหม่ขึ้น คือ “ไถ” (ออกเสียงว่า “ไท” ตรงกับคำว่า “ไทย”) เช่นเดียวกับคำเรียกชื่อประเทศไทย

ทำไมต้องมีอีกชื่อ?

ย้อนไปสมัยรัฐบาล จอมพล ป. พิบูลสงคราม มีการเปลี่ยนชื่อประเทศจาก “สยาม” เป็น “ไทย” ใน พ.ศ. 2482 ตามประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วยรัฐนิยม ใช้ชื่อประเทศชาติ ประชาชนและสัญชาติ เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2482 ว่า

“…โดยที่ชื่อของประเทศนี้มีเรียกกันเป็นสองอย่าง คือ ไทย และสยาม แต่ประชาชนนิยมเรียกว่า ไทย รัฐบาลเห็นสมควรถือเป็นรัฐนิยมใช้ชื่อประเทศให้ต้องตามชื่อ เชื้อชาติ และความนิยมของประชาชนชาวไทย ดังต่อไปนี้

ก. ในภาษาไทย ชื่อ ประเทศ ประชาชน และสัญชาติ ให้ใช้ว่า ไทย

ข. ในภาษาอังกฤษ 1. ชื่อประเทศ ให้ใช้ว่า Thailand 2. ชื่อประชาชนและสัญชาติ ให้ใช้ว่า Thai…”

แม้ต่อมาปลายสงครามโลกครั้งที่ 2 รัฐบาลขณะนั้นจะประกาศให้กลับไปใช้ชื่อประเทศเป็นภาษาอังกฤษว่า “Siam” แต่เมื่อวันที่ 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2492 มีประกาศสำนักนายกรัฐมนตรีให้เรียกชื่อประเทศเป็นภาษาอังกฤษว่า “Thailand” ตามเดิม และใช้มาจนถึงปัจจุบัน

เมื่อประเทศไทยประกาศเปลี่ยนชื่ออย่างเป็นทางการ กัมพูชาจึงเปลี่ยนคำเรียกชื่อประเทศไทยเป็นคำว่า “ไถ” ตามรูปเขียนในภาษาเขมร ซึ่งวจนานุกรมเขมร ฉบับพุทธศาสนบัณฑิตย์ พ.ศ. 2511 ให้ความหมายไว้ว่า “ไถ น. (ส. ไทย อ่านว่า ไท) ดูคำว่า เสียม” และเรียกประเทศไทยว่า “ปรฺเทสไถ” (ปรอเตะส์ไท)

ทุกวันนี้ คำเขมรที่ใช้เรียกคนไทยและประเทศไทย จึงมี 2 คำ คือ “เสียม” และ “ไถ”

คำเขมร “เสียม” และ “ไถ” ใช้ในบริบทไหน?

ภาษาเขมรปัจจุบันใช้คำว่า “ไถ” เป็นคำทางการในการเรียกคนไทยและประเทศไทย มีความหมายค่อนข้างเป็นกลาง ไม่มีนัยทางชาติพันธุ์ หรือความหมายในเชิงลบมากนัก อาจเพราะเป็นคำเกิดใหม่ และใช้อย่างเป็นทางการในทางราชการ

แต่คำเขมรว่า “เสียม” จะค่อนข้างเป็นคำที่มีนัยถึงความเกี่ยวข้องระหว่างไทย-กัมพูชา ในอดีต เนื่องจาก “เสียม” เคยรุกรานกัมพูชา การใช้คำนี้ในกรณีที่กล่าวถึงประเทศไทยเพื่อย้ำประวัติศาสตร์ จึงมักปรากฏให้เห็นในเอกสารประวัติศาสตร์ต่างๆ ที่พาดพิงไทย โดยเฉพาะเมื่อกล่าวถึงสงครามไทย-กัมพูชา

ทั้งในแบบเรียนประวัติศาสตร์ก็มักปรากฏคำว่า “เสียม” ในเชิงลบอยู่ตลอด เช่น “อิทธิพลอย่างแข็งกล้าของเสียม (สยาม)”, “เสียมตีเขมร”, “เสียมยึดครองดินแดนเขมร” เป็นต้น

แม้กระทั่งในหนังสือนิทานภาพสำหรับเด็ก เรื่อง “พระโค-พระแก้ว” ซึ่งสำนักพิมพ์ “ไรยํ” พิมพ์เผยแพร่ใน ค.ศ. 2001 (พ.ศ. 2544) ท้ายเรื่องกล่าวถึง “เสียม” เมื่อได้ “พระโค-พระแก้ว” ไปแล้วไว้ว่า

“…พวกเสียมเห็นว่าเมื่อใดได้พระโคอยู่ ณ ที่ใด ที่นั้นจะได้สุขเกษมสานต์ ดังนี้แล้วพวกเสียมจึงได้พยายามดูแลรักษาพระโคพระแก้วไว้อย่างแข็งแรง แล้วนับแต่เวลานั้นมา พระโคพระแก้วจึงมิได้กลับคืนมายังเมืองเขมรจนถึงทุกวันนี้…”

หรืออย่างกรณีความขัดแย้งไทย-กัมพูชา เรื่อง “ปราสาทพระวิหาร” เมื่อหลายปีก่อน สื่อกัมพูชาได้เลือกกล่าวถึงประเทศไทย โดยใช้คำว่า “เสียม”

สรุปแล้ว การใช้คำเขมรว่า “เสียม” และ “ไถ” ในภาษาเขมรปัจจุบัน จึงมีนัยการใช้ต่างกันตามบริบทที่ผู้ใช้ต้องการนำเสนอนั่นเอง

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่

อ้างอิง :

ศานติ ภักดีคำ. “จาก ‘เสียม (สยาม)’ สู่ ‘ไถ (ไทย)’ : บริบทและความหมายในการรับรู้ของชาวกัมพูชา”. นิตยสารศิลปวัฒนธรรม ฉบับมีนาคม 2552.

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 1 สิงหาคม 2568

อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : “เสียม” กับ “ไถ” คำเขมร 2 คำใช้เรียกคนไทยและประเทศไทย ใช้ต่างกันอย่างไร?

ติดตามข่าวล่าสุดได้ทุกวัน ที่นี่
– Website : https://www.silpa-mag.com