การกลับมาอีกครั้งของทุน ODOS ทุนสร้างโอกาสเด็กไทย

หากพูดถึงนโยบายตลอด 20 ปีที่ผ่านมา ที่เป็นความพยายาม ‘ยกระดับ’ ชีวิตของเด็กไทย ก็คือนโยบาย ‘หนึ่งอำเภอ หนึ่งทุน’ สมัยรัฐบาล ทักษิณ ชินวัตร ที่นำเงินจากการจำหน่ายหวยบนดินไปแจกเป็นทุนการศึกษาให้กับเด็กทั่วประเทศ

หลังหมดรัฐบาลทักษิณ ทุน ODOS จางหายไปพร้อมๆ กับนโยบายหวยบนดินที่รัฐบาลต่อๆ มาตีความว่า เป็นการ ‘มอมเมาเยาวชน’ ความฝันของเด็กไทย ของเด็กต่างจังหวัดจากอำเภอเล็กๆ ในการไปเรียนต่อต่างประเทศก็ริบหรี่มากขึ้น ความฝันของเด็กไทยทั่วประเทศในเวลานั้นจบลงที่เด็กทุน ODOS 4 รุ่น 3,093 คน ขณะเดียวกันนโยบายของรัฐบาลในการ ‘ลงทุน’ กับมนุษย์ ก็แทบไม่มีให้เห็นเลยตลอดช่วงเวลาที่ผ่านมา

แต่ ณ วันนี้ รัฐบาลพรรคเพื่อไทยพา ODOS กลับมาใหม่อีกครั้ง… เป็น ODOS เวอร์ชัน 2568 ไม่ได้ย่อมาจาก One District One Scholarship อีกต่อไป แต่เปลี่ยนเป็น Outstanding Development Opportunity Scholarship หรือโครงการทุนการศึกษาเพื่อขยายโอกาสและพัฒนาประเทศ

ทั้งนี้เป็นนโยบายของ แพทองธาร ชินวัตร นายกรัฐมนตรี ต่อเนื่องจาก เศรษฐา ทวีสิน ในการพัฒนาประเทศ และเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันตามอุตสาหกรรมเป้าหมาย เช่น อุตสาหกรรมยานยนต์ เศรษฐกิจดิจิทัล การแพทย์ และการศึกษาด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มุ่งผลิตคนที่มีความรู้ในสายวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี วิศวกรรมศาสตร์ และคณิตศาสตร์ หรือ STEM มากขึ้น

สำหรับทุนการศึกษา ODOS ยุคแพทองธารที่คณะรัฐมนตรีมีมติอนุมัติเมื่อวันที่ 13 พฤษภาคม 2568 ที่ผ่านมา มีเป้าหมายรวม 7,200 ทุน กรอบระยะเวลาแจกตั้งแต่ปีงบประมาณ 2568-2576 แบ่งออกเป็น

1. ทุนการศึกษาระดับ ม.ปลาย/ ปวช.ในประเทศ จำนวน 4,800 ทุน งบประมาณ 990.14 ล้านบาท เป็นทุนให้เปล่า ดำเนินการโดยกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) เริ่มดำเนินการแล้วตั้งแต่เดือนมีนาคม 2568-เมษายน 2572

2. ทุนการศึกษาระดับ ปวส.และปริญญาตรีต่างประเทศ รวม 200 ทุน ต่อเนื่องจากทุนที่ 1 จำนวน 200 ทุน งบประมาณ 2,609.31 ล้านบาท ดำเนินการโดยสำนักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน มีการกำหนดให้ไปศึกษาต่อต่างประเทศ

3. ทุนการศึกษาปริญญาตรีในประเทศ จำนวน 2,200 ทุน ต่อเนื่องจากทุนประเภทที่ 1 งบประมาณ 1,000 ล้านบาท ดำเนินการโดยสำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม ดำเนินการตั้งแต่เดือนมกราคม 2569-กันยายน 2574 โดยแบ่งเป็นทุนรัฐบาล 1,800 ทุน และทุนสถาบันอุดมศึกษา 400 ทุน เมื่อสำเร็จการศึกษาต้องทำงานในประเทศไทย

ส่วนทุนสำหรับเด็กต่างจังหวัด ยังมีทุน ODOS Summer Camp หรือค่ายแห่งโอกาสภาคฤดูร้อน เป็นการพาเยาวชนไทยจากทั่วประเทศ ทั้งในระดับมัธยมศึกษา อาชีวศึกษา นิสิต/ นักศึกษา มหาวิทยาลัย รวม 928 คนต่อปี จาก 878 อำเภอ และ 50 เขตในกรุงเทพฯ ไปเข้าค่ายฤดูร้อนในต่างประเทศ เปิดรับสมัครตั้งแต่เดือนมีนาคม และประกาศผลการคัดเลือกไปแล้วไม่กี่วันที่ผ่านมา

ODOS Summer Camp มีทุนหลากหลายไม่ว่าจะในสหราชอาณาจักร เยอรมนี สหรัฐอเมริกา สวีเดน ฟินแลนด์ เอสโตเนีย ออสเตรเลีย จีน อินเดีย ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ สิงคโปร์ ไต้หวัน โดยพิจารณาจากคะแนนเฉลี่ยสะสม คะแนนเฉลี่ยสะสมภาษาอังกฤษ ประสบการณ์และความสำเร็จด้านดิจิทัล การนำเสนอทักษะและทัศนคติผ่านวิดีโอ โดยเป็นหลักสูตรระยะสั้น 6 สัปดาห์ ให้เยาวชนได้มีโอกาสไปดูงานในหลากหลายสาขา ทั้งเรื่อง AI Prompt, Coding, Cyber Security โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายแม้แต่บาทเดียว

สำหรับเงื่อนไขคือ อายุไม่เกิน 19 ปี มีภูมิลำเนาในประเทศไทย กำลังอยู่ในระดับการศึกษามัธยมศึกษาตอนปลาย อาชีวะ ปวช./ ปวส. ปี 1 มหาวิทยาลัยปี 1 เกรดเฉลี่ยรายวิชาภาษาอังกฤษ 2 เทอมล่าสุดอยู่ที่ 3.00 ขึ้นไป และใช้เกณฑ์การคัดเลือกตามทักษะภาษาอังกฤษ และทักษะดิจิทัล

ที่น่าสนใจคือ แหล่งทุนในโครงการ ODOS Summer Camp มาจากโครงการสลากการกุศลงวดพิเศษ และคาดว่าโครงการนี้จะจัดขึ้นอย่างต่อเนื่อง เป็นการขยายโอกาส เปิดโลกกว้างให้เด็กไทย อย่างน้อยแต่ละปีก็มีเด็กไทยมากกว่า 928 คน ได้เห็นโลกกว้างในต่างประเทศ

ทุน ODOS จึงไม่ใช่เพียงโครงการแจกทุนการศึกษา แต่คือการลงทุนของรัฐ เพื่อให้เด็กไทยก้าวข้ามข้อจำกัด พาเด็กไทยไปสัมผัสโลกกว้างและกลับมาเป็นพลังพัฒนาประเทศ และกลับมาลงทุนกับ ‘ทุนมนุษย์’ อย่างเข้มข้น-จริงจังอย่างแท้จริง