ผ่าตัดเปลี่ยนลิ้นหัวใจไมทรัล แบบส่องกล้องแผลเล็กกับเทคนิคใหม่ Minimally Invasive Mitral Valve Surgery

รู้จักลิ้นหัวใจไมทรัล (Mitral valve) กันก่อน ลิ้นหัวใจไมทรัล (Mitral valve) เป็นเหมือนประตูที่ควบคุมการไหลของเลือดระหว่างหัวใจห้องบนซ้าย (left atrium) กับห้องล่างซ้าย (left ventricle) โดยในช่วงหัวใจคลายตัว (diastole) ลิ้นหัวใจจะเปิดเพื่อให้เลือดไหลจากห้องบนลงไปยังห้องล่าง และในช่วงหัวใจบีบตัว (systole) ลิ้นหัวใจจะปิด เพื่อป้องกันไม่ให้เลือดไหลย้อนกลับ หากลิ้นหัวใจเกิดความเสียหายหรือเสื่อมสภาพ เช่น ปิดไม่สนิท หรือเปิดได้ไม่เต็มที่ จะทำให้เลือดไหลย้อนกลับหรือไหลผ่านได้ลำบาก ส่งผลให้หัวใจต้องทำงานหนักขึ้น เพื่อชดเชยการไหลเวียนเลือดที่ผิดปกติ กรณีลิ้นหัวใจไมทรัลมีความผิดปกติอย่างรุนแรง อาจนำไปสู่ภาวะหัวใจล้มเหลว ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต

สาเหตุและอาการของโรคลิ้นหัวใจไมทรัล

โรคลิ้นหัวใจไมทรัลที่พบบ่อย แบ่งออกเป็น 2 ชนิดหลัก ได้แก่

ลิ้นหัวใจไมทรัลตีบ (Mitral Stenosis) คือ ภาวะที่ลิ้นหัวใจไมทรัลเปิดได้ไม่เต็มที่ ทำให้เลือดไหลผ่านจากหัวใจห้องบนซ้ายลงสู่ห้องล่างซ้ายได้ลำบาก ส่งผลให้เกิดเลือดคั่งในหัวใจห้องบน และอาจไหลย้อนกลับเข้าสู่ปอด ผู้ป่วยมักมีอาการเหนื่อยง่าย หายใจลำบาก ขาบวม หรือมีอาการอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับการคั่งของของเหลวในปอดโดยสาเหตุหลักที่ทำให้ลิ้นหัวใจไมทรัลตีบ คือ โรคไข้รูมาติก (Rheumatic fever) ซึ่งเป็นผลจากการติดเชื้อแบคทีเรียกลุ่มสเตรปโทคอกคัส กรุ๊ปเอ (Group A beta-hemolytic Streptococcus) ในวัยเด็ก ส่งผลให้ลิ้นหัวใจอักเสบ หนา แข็งและตีบลงเมื่ออายุมากขึ้น

ลิ้นหัวใจไมทรัลรั่ว (Mitral Regurgitation) คือ ภาวะที่ลิ้นหัวใจไมทรัลปิดไม่สนิท ทำให้เลือดไหลย้อนกลับจากหัวใจห้องล่างซ้ายไปยังห้องบนซ้ายขณะหัวใจบีบตัว ผู้ป่วยมักมีอาการหายใจถี่ เหนื่อยง่าย ขาหรือท้องบวม โดยสาเหตุหลักที่ทำให้ลิ้นหัวใจไมทรัลรั่ว เกิดจากการเสื่อมสภาพของลิ้นหัวใจตามอายุที่มากขึ้น

ทั้งนี้ ภาวะลิ้นหัวใจตีบและลิ้นหัวใจรั่ว ล้วนส่งผลต่อการไหลเวียนของเลือดภายในหัวใจอย่างรุนแรง หากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม อาจนำไปสู่ภาวะหัวใจโตและหัวใจล้มเหลวได้ ซึ่งในปัจจุบันมีแนวทางการรักษาหลายวิธี ทั้งการใช้ยาเพื่อควบคุมอาการ และการผ่าตัดซ่อมหรือเปลี่ยนลิ้นหัวใจ โดยเทคโนโลยีล่าสุดที่ได้รับความนิยมและให้ผลดี คือการผ่าตัดเปลี่ยนลิ้นหัวใจไมทรัลด้วยเทคนิค MIMVS

การผ่าตัดลิ้นหัวใจไมทรัลด้วยเทคนิค MIMVS คืออะไร?

การผ่าตัดลิ้นหัวใจไมทรัลด้วยเทคนิค MIMVS (Minimally Invasive Mitral Valve Surgery) เป็นการผ่าตัดซ่อมหรือเปลี่ยนลิ้นหัวใจไมทรัลแบบส่องกล้องแผลเล็ก ซึ่งช่วยลดการบาดเจ็บของเนื้อเยื่อ ลดการเสียเลือด และลดความเสี่ยงในการติดเชื้อได้ดีกว่า เมื่อเทียบกับการผ่าตัดแบบเปิดแบบดั้งเดิม นอกจากนี้ยังช่วยให้ผู้ป่วยฟื้นตัวได้เร็วขึ้น ใช้เวลาพักฟื้นในโรงพยาบาลสั้นลง

ขั้นตอนการผ่าตัดลิ้นหัวใจไมทรัลด้วยเทคนิค MIMVS

ก่อนเข้ารับการผ่าตัด ผู้ป่วยจะได้รับการตรวจร่างกายและตรวจหัวใจอย่างละเอียด เพื่อวางแผนการผ่าตัด รวมถึงการเตรียมความพร้อมทางร่างกาย เช่น การงดอาหารและน้ำ และการทำความสะอาดผิวหนังบริเวณที่จะผ่าตัดเพื่อป้องกันการติดเชื้อ เมื่อถึงเวลาผ่าตัด

1. วิสัญญีแพทย์จะวางยาสลบให้ผู้ป่วย จากนั้นศัลยแพทย์จะเปิดแผลผ่าตัดขนาดประมาณ 4 ซม. บริเวณซี่โครงช่องที่ 4 ด้านขวา ซึ่งแผลจะมีขนาดเล็กกว่าการผ่าตัดแบบเปิดช่องอกหลายเท่า จึงช่วยลดความเจ็บปวดและการบาดเจ็บของเนื้อเยื่อจากการผ่าตัดได้มาก

2. แพทย์จะสอดกล้องวิดีโอขนาดเล็กที่มีความคมชัดสูง พร้อมเครื่องมือการผ่าตัดผ่านแผลเล็กๆ นี้ เพื่อให้เห็นลิ้นหัวใจและโครงสร้างภายในหัวใจอย่างชัดเจน การผ่าตัดจึงมีความแม่นยำ และช่วยลดการบาดเจ็บของเนื้อเยื่อที่ไม่เกี่ยวข้อง

3. ระหว่างการผ่าตัด แพทย์จะใช้เครื่องหัวใจและปอดเทียม (CPB) ผ่านหลอดเลือดที่ขาหนีบ เพื่อทำหน้าที่แทนหัวใจและปอดชั่วคราว โดยไม่ต้องเปิดแผลที่หน้าอก

4. หลังจากแพทย์ซ่อมหรือเปลี่ยนลิ้นหัวใจไมทรัลเรียบร้อยแล้ว จะทดสอบการทำงานของลิ้นหัวใจด้วยการฉีดน้ำเกลือผ่านหัวใจหรือใช้เครื่องมือช่วยตรวจสอบ เช่น คลื่นเสียงความถี่สูงผ่านหลอดอาหาร (TEE) เพื่อให้แน่ใจว่าลิ้นหัวใจเปิด-ปิดได้ดี ไม่มีเลือดรั่วไหล จากนั้นจึงค่อยๆ หยุดการทำงานของเครื่องหัวใจและปอดเทียม พร้อมตรวจสอบสัญญาณชีพของผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด ก่อนจะเย็บปิดแผลที่หัวใจและแผลผ่าตัดที่ซี่โครง

การฟื้นฟูสุขภาพหลังการผ่าตัดลิ้นหัวใจไมทรัล

เมื่อการผ่าตัดเสร็จสิ้น ผู้ป่วยจะเข้าพักในห้อง ICU เพื่อเฝ้าระวังอาการและฟื้นฟูร่างกายในช่วง 24-48 ชั่วโมงแรก โดยมีการให้ยาแก้ปวดและยาป้องกันภาวะแทรกซ้อนต่างๆ เช่น การติดเชื้อ การเกิดลิ่มเลือด รวมถึงการดูแลระบบหัวใจ ปอด และระบบอื่นๆ อย่างใกล้ชิด โดยทั่วไปผู้ป่วยจะพักฟื้นในโรงพยาบาลประมาณ 5-7 วัน หลังจากนั้นจะได้รับคำแนะนำในการดูแลแผล การฟื้นฟูร่างกาย และการปรับกิจกรรมในชีวิตประจำวันเพื่อส่งเสริมผลการรักษา

ข้อดีของการผ่าตัดลิ้นหัวใจไมทรัลด้วยเทคนิค MIMVS

• ช่วยลดความเจ็บปวดและการบาดเจ็บ เนื่องจากแผลผ่าตัดมีขนาดเล็กมาก และไม่ต้องตัดกระดูกหน้าอก
• ช่วยลดการเสียเลือดและความเสี่ยงจากการติดเชื้อ โดยเฉพาะการติดเชื้อที่กระดูกหน้าอกจากการผ่าตัดแบบเปิด
• การฟื้นตัวได้ไว ใช้เวลาพักฟื้นในโรงพยาบาลสั้นลง สามารถกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้เร็วขึ้น
• แผลมีขนาดเล็ก ช่วยลดความกังวลเรื่องความสวยงามหลังผ่าตัด

การผ่าตัดลิ้นหัวใจไมทรัลด้วยเทคนิค MIMVS เหมาะกับใคร?

เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีและปลอดภัยที่สุดสำหรับผู้ป่วยแต่ละราย แพทย์ผู้ชำนาญการจะทำการตรวจวินิจฉัยความรุนแรงของโรคลิ้นหัวใจไมทรัล รวมถึงการตรวจอัลตราซาวด์หัวใจ (echocardiography) และประเมินสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย ซึ่งโดยทั่วไปผู้ป่วยที่เหมาะสมกับการผ่าตัด MIMVS ควรมีคุณสมบัติดังนี้

• สุขภาพโดยรวมดีพอที่จะได้รับยาสลบและผ่านกระบวนการผ่าตัดได้อย่างปลอดภัย
• ลักษณะทางกายภาพ [anatomy] ของหัวใจและเส้นเลือด เหมาะสมต่อการผ่าตัดแบบส่องกล้อง
• ไม่มีโรคประจำตัวรุนแรง เช่น โรคปอดเรื้อรังขั้นรุนแรง โรคไตวายเรื้อรัง หรือโรคหัวใจอื่นๆ

ในบางกรณี การผ่าตัด MIMVS อาจใช้เวลานานกว่าการผ่าตัดเปิดหน้าอกแบบดั้งเดิม ซึ่งอาจเพิ่มความเสี่ยงจากภาวะแทรกซ้อนที่เกี่ยวข้องกับการวางยาสลบและการใช้เครื่องหัวใจ-ปอดเทียม การเลือกใช้วิธีผ่าตัดนี้จึงควรได้รับการพิจารณาอย่างรอบด้าน เพื่อผลการรักษาที่ดีที่สุด

การผ่าตัดลิ้นหัวใจไมทรัลด้วยเทคนิค MIMVS จำเป็นต้องอาศัยทีมแพทย์เฉพาะทางที่มีประสบการณ์ และความชำนาญในการใช้อุปกรณ์ รวมถึงเครื่องมือพิเศษ เทคโนโลยีที่ทันสมัย เพื่อให้การดูแลผู้ป่วยในทุกขั้นตอนเป็นระบบ ตั้งแต่การเตรียมตัวก่อนการผ่าตัด ขณะผ่าตัด และหลังการผ่าตัด รวมถึงการฟื้นฟูสุขภาพแบบองค์รวมเมื่อกลับไปพักฟื้นที่บ้าน ทั้งยังมีการติดตามผลการรักษาอย่างต่อเนื่อง จึงมั่นใจได้ว่า ผู้ป่วยทุกรายจะได้รับการดูแลอย่างเอาใจใส่ในทุกขั้นตอน

ขอบคุณข้อมูล : ผศ. นพ. บุลวัชร์ หอมวิเศษ ศัลยแพทย์เฉพาะทางด้านศัลยศาสตร์หัวใจหลอดเลือด และทรวงอก พญาไท Heart Master โรงพยาบาลพญาไท 2

ตามข่าวก่อนใครได้ที่
- Website : www.thairath.co.th
- LINE Official : Thairath