ชี้ปัญหา "ระบบขนส่งเชียงใหม่" ต้องร่วมออกแบบให้ตอบโจทย์คนใช้

เมื่อวันที่ 14 ส.ค.2568 ที่ จ.เชียงใหม่ มีเวทีสาธารณะออกแบบขนส่งสาธารณะเมืองเชียงใหม่เพื่อเมืองเชียงใหม่น่าอยู่ ครั้งที่ 1 โจทย์คือ “เมืองเชียงใหม่ น่าอยู่เริ่มจากขนส่งสาธารณะที่ออกแบบร่วมกัน” โดยเปิดระดมความเห็น เสวนา และเวิร์คช้อปเพื่อออกแบบร่วมกัน

นางเยาวลักษณ์ วงษ์ระภารัตน์ ผอ.วิจัยคัสเตอร์ระเบียงเศรษฐกิจ กล่าวถึงเวทีสาธารณะครั้งนี้ว่า เป็นทุน วิจัย มพท.มี 18 เมืองที่ได้รับงบประมาณสนับสนุน และเป็นกิจกรรมออกแบบยกระดับการเดินทางในเมืองเชียงใหม่ให้มีประสิทธิภาพสะดวกรวดเร็วและปลอดภัยมากยิ่งขึ้น

ความสำคัญของระบบขนสาธารณะเมือง จะอยู่ได้คนในท้องถิ่นต้องร่วมออกแบบไม่ใช่ออกแบบจากส่วนกลางเท่านั้น เพราะการขนส่งคือโครงสร้างหลัก กำหนดคุณภาพชีวิต เมืองที่น่าอยู่คือการขนส่งที่คนเข้าถึงได้ง่ายและประหยัดการพัฒนาเชียงใหม่น่าอยู่มี 3 ด้านคือการเดินทางสิ่งแวดล้อม และเศรษฐกิจ จึงจะสร้างเมืองให้น่าอยู่และชาญฉลาดที่แท้จริง

นางปลายอ้อ ทองสวัสดิ์ ตัวแทนภาคประชาชน และสภาลมหายใจเชียงใหม่ กล่าวว่า พื้นที่เมืองที่เกี่ยวข้องกับขนส่งสาธารณะ ที่ผ่านมาคนเชียงใหม่นิยมใช้รถยนต์ส่วนตัว ซึ่งเป็นแหล่งมลพิษทางอากาศตลอดปี ที่ผ่านมาสภาลมหายใจดำเนินการโครงการเกี่ยวกับการลดผลกระทบจากมลพิษในเมือง คือการสร้างประชาคมให้เข้มแข็งเน้นการใช้ขนส่งสาธารณะ ถนนที่ดีที่ปลอดภัยการใช้จักรยาน

ซึ่งข้อเสนอนโยบายขนส่งสาธารณะของเมืองเชียงใหม่ที่อยากเห็นคือ ความชัดเจนนำไปปฏิบัติการได้จริง เพื่อให้เป็นแนวทางร่วมกับองค์การปกครองส่วนท้องถิ่น

ทั้งนี้การขับเคลื่อนสภาลมหายใจเชียงใหม่ ทุกภาคส่วนในรอบ 10 ปีที่ผ่านมา มีความพยายามสร้างระบบขนส่งสาธารณะให้เกิดขึ้น แต่ไม่เคยสำเร็จ อาจเกิดจากปัจจัยหลายอย่างคือ

1.โครงการขนาดใหญ่ออกแบบจากส่วนกลางใช้งบฯ สูง ไม่คำนึงถึงท้องถิ่น
2.ส่วนกลางทุ่มงบประมาณสร้างโครงข่ายถนน เน้นการใช้รถส่วนตัว
3.องค์การปกครองส่วนท้องถิ่นไม่ได้สนับสนุนงบประมาณ
4.พฤติกรรมการใช้ขนส่งบุคคลของคนเชียงใหม่
5.ข้อเสนอวิจัยมากมายแต่ขาดกลไกติดตามและผลักดันอย่างต่อเนื่อง
6.ขนส่งสาธารณะมีผู้ประกอบการรายย่อยมากมาย เช่นสหกรณ์ขนส่งต่างๆแต่เป็นผู้ประกอบการกระจัดกระจาย

ข้อท้าทายจะทำอย่างไรให้เกิดพื้นที่การทำงานร่วมกันของภาคประชาชนและมีการศึกษายกระดับขนส่งที่มีอยู่ ภาคประชาชนส่งเสียงไปยังภาครัฐและท้องถิ่นเพื่อให้เมืองเชียงใหม่ไปสู่เมืองคาร์บอนต่ำอย่างแท้จริง

นายสมชาติ วัฒนากล้า รอง นายก อบจ.เชียงใหม่ ตั้งคำถาม

ทำไมเชียงใหม่ไม่มีขนส่งสาธารณะแบบกรุงเทพ มีขนส่งสาธารณะแต่ไม่มีคนขึ้นนี่เป็นปัญหาใหญ่ทำไมไม่มีคนขึ้น และทำอย่างไรจะทำให้ขนส่งสาธารณะตอบโจทย์

ปัจจุบัน อบจ.เชียงใหม่มีแผนพัฒนาระบบขนส่งสาธารณะเชียงใหม่ EV Bus จะมีรถประจำทางเพิ่ม 3 สาย คาดว่าจะตอบโจทย์และวิ่งรอบเมืองเชียงใหม่คือรถสาย 6 สาย 18 สาย 20

แต่จะทำอย่างไรให้รถสาธารณะประสบความสำเร็จ โดยจุดตัดเปลี่ยนเส้นทางเป็นจุดที่สำคัญที่สุดที่จะขนคนเข้าสู่ระบบขนส่งสาธารณะ ซึ่ง อบจ.เชียงใหม่คาดว่า จะศึกษาเสร็จในเดือน ก.ย.นี้

นายมนต์ชัย พงษ์เกียรติก้อง รองปลัดเทศบาลนครเชียงใหม่ กล่าวถึงระบบขนส่งสาธารณะเป็นนโยบายหลักของเทศบาลนครเชียงใหม่ให้ความสำคัญไม่ใช่ครั้งแรกเทศบาลนครเชียงใหม่ เทศบาลฯมีแผนดำเนินการ เคยทำมาและมีปัญหาช่วง 30 กว่าปีมีหลายครั้งที่มีการทำรถสาธารณะเอกชน 4 ครั้งเทศบาล 2 ครั้ง ล่าสุดยุบรถขนส่งของเทศบาลฯปลายปี 2564 ปัญหาจากไม่มีผู้โดยสาร

สำหรับปัญหาขนส่งเชียงใหม่

1.ปัญหามาจากเส้นทางการกำหนดจุดการเดินรถยิ่งกว่าใยแมงมุม ถ้าจะขอใหม่ ต้องกำหนดใหม่โดยกระทรวงคมนาคม ถึงจะเปลี่ยนเส้นไม่ได้
“เส้นยาวยาวอาจไม่ตอบโจทย์คนเชียงใหม่ เส้นทางยาวอาจทำให้เกิดปัญหารถขาดช่วง”
2.เรื่องงบประมาณรัฐบาลไม่เคยมาดูแลมอบหมายให้ท้องถิ่นทำอย่างเดียว ซึ่งท้องถิ่นมีหน้าที่และมีกฎหมายเป็น 100 ฉบับต้องดูแลแต่ส่วนกลางหรือรัฐบาลไม่เคยสนับสนุน

ปัญหาคืองบประมาณทำให้จำนวนรถมีไม่เพียงพอ ทุกคนต้องการขึ้นรถเพียงแค่ 10 นาที แต่รอครึ่งชั่วโมงจึงไม่มีคนรอ

ปัญหาดำเนินการรถช่วงแรกมีแปดคันมีสามสายเกิดปัญหาความถี่ของรอบรถโดยสาร

ปริมาณรถต้องตอบสนองกับประชาชนคือไม่รอนาน

3.พฤติกรรมของคนเชียงใหม่ใช้บริการขนส่งสาธารณะมีช่วงเช้ากับช่วงเย็นเท่านั้นที่เดินทางจะทำอย่างไรให้ยั่งยืนประเด็นนี้ต้องมีการคุยกันเทศบาลทำคนเดียวไม่ได้ต้องมีหลายฝ่ายช่วยกัน เช่น รถรางหรือระบบขนคนเข้าเมือง

นายอภิชาติ ใจอ่อน ประธานชมรมทูตอารยสถาปัตย์ จ.เชียงใหม่ กล่าวว่าคนพิการมีต้นทุนการเดินทางมากกว่าคนทั่วไปเนื่องจากสิ่งอำนวยความสะดวกไม่รองรับ ได้เสนอให้การออกแบบสิ่งอำนวยความสะดวกให้ผู้พิการในการขนส่งได้ เช่น ป้ายรถเมล์ ทางเท้า รถเมล์ชานต่ำ แอปฯแจ้งคนพิการรอที่ป้าย

ผศ.ดร.ปรีดา พิชยาพันธ์ ผู้รับผิดชอบโครงการพัฒนานโยบายสาธารณะเพื่อส่งเสริมการมีขนส่งสาธารณะเมืองเชียงใหม่ กล่าวว่า การเดินทางคือการลงทุน ในอนาคตกลุ่มผู้สูงอายุจะมากขึ้นโดยจังหวัดเชียงใหม่มีอันดับที่สี่ของประเทศ รวมถึงชาวต่างชาตินิยมมาอยู่เชียงใหม่ ระบบการจัดระบบขนส่งสาธารณะเป็นองค์ประกอบหนึ่งเพื่อจะช่วยลดฝุ่นจากการการใช้รถยนต์ ที่กรุงเทพหรือต่างประเทศส่วนใหญ่จะมาจากการจราจรโดยเฉพาะรถยนต์ที่มาจากการเผาไหม้ถ้ามีระบบขนส่งสาธารณะที่ดีจะช่วยลดปัญหา ข้อเสนอขนส่งสาธารณะที่จะต้องมีการออกแบบ

แนวคิดเบื้องต้นทำไมต้องมีขนส่งสาธารณะ ?

ดร.ปรีดา กล่าวว่า การขนส่งสาธารณะต้องดูรอบด้าน ซึ่งมีองค์ประกอบหลัก 6 ด้าน
1.โครงข่ายขายเส้นทางและระบบ ต้องมีการออกแบบให้เหมาะสม คลอบคลุมกับปริมาณคนใช้
2.ระบบสาธารณูปโภคสนับสนุน เช่น จุดจอดรถ ศูนย์ซ่อมบำรุง
3.มีระบบค่าตั๋วและค่าโดยสาร ราคาที่เหมาะสมและสะดวกต่อการเชื่อมต่อ
4.สิ่งแวดล้อม และต้องดูการยอมรับของประชาชน ซึ่งเป็นที่มาของวันนี้ในการนำข้อคิดเห็นต่างๆคนไปใช้เพื่อออกแบบให้ครอบคลุมและสอดคล้อง
5.ต้องมีการลงลงทุนและผลตอบแทนที่เหมาะสมขนส่งจะเป็นสิ่งที่ภาครัฐต้องจัดให้
6.การบริหารจัดการ ต้องปลอดภัยเพื่อเพิ่มความมั่นใจให้ใช้ระบบเทคโนโลยีต่างๆเพื่อให้คนมาใช้ และสามารถดำเนินการได้โดยท้องถิ่น

ดร.ปรีดา กล่าวว่า การจัดระบบขนส่งสาธารณะจำเป็นต้องคำนึงในเรื่องของการคัดเลือกระบบสาธารณะหลักวิศวกรรม สิ่งแวดล้อม และการลงทุน เน้นความสะดวกให้คนใช้มากขึ้นเทคโนโลยีต้องเหมาะสมกับคนใช้

ซึ่งขนส่งระบบสาธารณะเฉพาะในเมืองเชียงใหม่แต่ละวันมีคนใช้ถึง 2 ล้านคน ปัจจุบันไม่ใช่ทุกคนใช้ระบบที่เหมาะสม ซึ่งต้องมีความยั่งยืน วางแผนต้องสอดคล้องกับเงินและงบประมาณ ที่สำคัญลักษณะกายภาพของเมือง และบริหารจัดการได้โดยท้องถิ่น
ที่ผ่านมา สนข.ศึกษาพบว่า จ.เชียงใหม่ อยู่ในกลุ่มศักยภาพสูงในการพัฒนาระบบขนส่งในเมือง มีการออกแบบรถไฟฟ้าและระบบรองและระบบเสริม
สำหรับเวทีสาธารณะออกแบบขนส่งสาธารณะเมืองเชียงใหม่เพื่อเมืองเชียงใหม่น่าอยู่ เป็นเวทีสาธารณะครั้งแรก และจะมีเวทีสาธารณะครั้งที่ 2 เพื่อออกแบบขนส่งสาธารณะของเมืองเชียงใหม่เสนอให้ทุกส่วนที่เกี่ยวข้องต่อไป
รายงาน : โกวิทย์ บุญธรรม ผู้สื่อข่าวไทยพีบีเอส ศูนย์ข่าวภาคเหนือ

อ่านข่าว : พบตัวแล้ว "พลทหาร" ยิงชาวบ้านเจ็บ - นำญาติเจรจาให้มอบตัว

จนท.เร่งเก็บชิ้นส่วนกระสุน-ระเบิดเขมร ยิงใส่ชุมชนคนไทย หวั่นระเบิดซ้ำ

ชาวกัมพูชาวอนไทยเปิดจุดผ่านแดนบ้านหนองจาน จ.สระแก้ว