หมอเจดเตือน! “5 สัญญาณอัลไซเมอร์” ที่ไม่ใช่แค่ลืมตามวัย หากพบรีบเช็กก่อนสมองเสื่อมถาวร

เมื่อวันที่ 15 ก.ค. นายแพทย์เจษฎ์ บุณยวงศ์วิโรจน์ รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา ได้ออกมาเปิดเผยผ่านเพจ “หมอเจด“ ระบุว่า

5 อาการสมองเสื่อม

เช็กเลย แค่ลืม หรือเริ่มอัลไซเมอร์?

จริงๆ โรคอัลไซเมอร์ ไม่ได้มาแบบปุ๊บปั๊บนะ แต่มันค่อย ๆ มีอาการ บางทีเราก็ไม่ได้สังเกต หลายคนคิดว่า “ก็แค่ลืมบ้างตามวัย” แต่ความจริงแล้ว ถ้าเรารู้ทันสัญญาณตั้งแต่เนิ่น ๆ

เราช่วยชะลอโรคนี้ได้มากเลยนะ

วันนี้ผมเลยอยากชวนมาสังเกต “5 สัญญาณเตือนอัลไซเมอร์”

ถ้าเห็นในคนรอบข้าง หรือเริ่มเจอกับตัวเอง อย่าชะล่าใจนะครับ

1. ลืมบ่อย ลืมซ้ำ เรื่องเดิม ๆ ที่เพิ่งเกิด ลืมแบบปกติ กับ ลืมเพราะอัลไซเมอร์ มันไม่เหมือนกันนะ ถ้าคุณลืมว่าวางกุญแจไว้ไหน แล้วนึกขึ้นได้ทีหลัง หรือจำไม่ได้ว่าวานนี้กินข้าวกับใคร แต่อีกวันก็นึกออก แบบนี้ยังถือว่าโอเค แต่ถ้าคุณ หรือคนที่บ้าน

•ถามเรื่องเดิมซ้ำ ๆ ในระยะเวลาแค่ไม่กี่นาที

•ลืมว่าเพิ่งกินข้าวไป

•ดูซีรีส์จบไปแล้ว 5 นาที ถามซ้ำว่าเนื้อเรื่องเป็นยังไง

•หรือแม้แต่หลงทางกลับบ้าน ทั้งที่ไปเส้นนี้มาเป็นสิบปี

อันนี้น่ากังวล เพราะเป็นอาการของ ความจำระยะสั้นเริ่มเสีย ซึ่งมักเป็นสัญญาณแรก ๆ ของอัลไซเมอร์

2. งานที่เคยง่าย กลายเป็นยากเฉยเลย ถ้าจู่ ๆ คนที่เคยทำกับข้าวอร่อย เริ่มจำไม่ได้ว่าใส่น้ำปลา หรือซีอิ๊วดีกว่า หรือเคยเก่งเรื่องจัดการค่าใช้จ่ายในบ้าน แต่จ่ายบิลผิดจ่ายซ้ำจ่ายขาดบ่อย ๆ

นี่คือสัญญาณว่า “สมองส่วนที่ใช้คิดวางแผนเริ่มมีปัญหา”

ลองสังเกตจากเรื่องเล็กๆ

•หุงข้าวไม่ใส่น้ำ

•ลืมปิดแก๊ส

•หรือแต่งตัว ผิดข้างซ้ายขวา

เพราะอัลไซเมอร์เริ่มรบกวนสมองส่วนที่เรียกว่า executive function

คือส่วนที่ทำให้เราคิด วางแผน จัดการเรื่องต่าง ๆ ได้อย่างราบรื่น

3. เวลาไม่ตรง หลงที่ หลงทาง

คนสูงอายุอาจมีงง ๆ เรื่องวันหรือเดือนบ้าง เป็นเรื่องปกติ แต่ถ้าถึงขั้น…

•ตื่นมาตี 2 แล้วลุกมาทำกับข้าว เพราะคิดว่าเช้าแล้ว

•ไปห้างแล้วหลง ลืมว่ามากับใคร

•หรือจำไม่ได้ว่านี่วันอะไร เดือนอะไร ปีอะไร

นี่ไม่ใช่แค่ความชราธรรมดาแล้วนะครับ เป็นเพราะโรคเริ่มไปกระทบสมองส่วนที่เรียกว่า ฮิปโปแคมปัส (hippocampus) ซึ่งควบคุมเรื่อง “เวลาและสถานที่”

4. อารมณ์เปลี่ยน หงุดหงิดง่าย ไม่เหมือนเดิม อัลไซเมอร์ไม่ได้มีแค่เรื่องลืมอย่างเดียว แต่มัน “เปลี่ยนคนทั้งคน” ได้เลย หลายคนจากที่เคยนิ่ง ๆ ใจเย็น กลายเป็นโมโหง่ายขึ้น หรือบางคนเคยเฮฮา ร่าเริง กลับเก็บตัวเฉยเมย พูดจาห้วนขึ้น หรือมีอาการระแวง เช่น คิดว่าคนในบ้านขโมยของ ทั้งที่ไม่มีใครทำ อาการเหล่านี้เพราะโรคเริ่มกระทบ สมองส่วนหน้า (frontal lobe) ซึ่งควบคุมอารมณ์และพฤติกรรม ถ้าคนที่บ้านเริ่มมีอารมณ์แปรปรวน แปลกจากตัวตนเดิม และเป็นบ่อยขึ้น อาจไม่ใช่แค่หงุดหงิดธรรมดา ลองพาไปประเมินดูครับ

5. พูดวน พูดซ้ำ คิดคำไม่ออก

เคยคุยกับคนแก่แล้วเขาเรียก “ช้อน” ว่า “อันนั้น ๆ” ไหมครับ? หรือเล่าเรื่องค้าง ๆ คิดคำไม่ออก หรือใช้คำผิดไปหมด

ตัวอย่างเช่น

•เรียกหลานผิดเป็นชื่อหมา

•จะบอกให้หยิบสบู่ แต่พูดว่า “แปรงฟัน”

•หรือเล่าเรื่องเดียวกันทุกวัน

อันนี้เป็นเพราะโรคอัลไซเมอร์เริ่มกระทบสมองส่วนที่เกี่ยวกับภาษา ทำให้การหาคำ การพูด หรือการเล่าเรื่อง “สะดุด” มากขึ้น สรุปนะว่าอัลไซเมอร์ไม่ได้เกิดกับคนแก่ทุกคน แต่มันเริ่มได้ตั้งแต่เรายังไม่รู้ตัว

หลายคนคิดว่า “ก็แค่ลืม” แต่จริง ๆ แล้ว อาจเป็นจุดเริ่มต้นของโรคก็ได้

วิธีป้องกันสมองเสื่อม อัลไซเมอร์ที่เราทำได้ทุกวัน

ถึงจะหยุดอายุไม่ได้ แต่เราชะลอสมองเสื่อมได้

แค่ใส่ใจพฤติกรรมบางอย่างในชีวิตประจำวัน ก็ช่วยลดความเสี่ยงโรคนี้ได้มาก

วิธีง่าย ๆ ที่ทำได้จริง

ออกกำลังกายสม่ำเสมอ

เช่น เดินเร็ว ว่ายน้ำ หรือเต้นวันละ 30 นาที

เพราะการไหลเวียนเลือดดี = สมองสดชื่น

นอนให้พอ

อย่างน้อย 7–8 ชั่วโมงต่อคืน

เพราะสมองจะได้เวลาซ่อมแซมและเคลียร์ของเสียออกตอนเรานอน

กินอาหารดีต่อสมอง

ลดของหวาน น้ำตาล อาหารแปรรูป และไขมันทรานส์

เพิ่มผักหลากสี ธัญพืชเต็มเมล็ด และ “ไขมันดี” โดยเฉพาะ โอเมก้า-3

หรือจะเพิ่มเป็นอาหารเสริมก็ได้นะ

งานวิจัยจำนวนมากเริ่มชี้ให้เห็นว่า โอเมก้า-3

โดยเฉพาะ DHA และ EPA มีบทบาทสำคัญในการช่วยป้องกันและชะลอการเสื่อมของสมอง โดยมีผลดีต่อความจำ การเรียนรู้ และลดความเสี่ยงของโรคอัลไซเมอร์ แม้ว่างานวิจัยในมนุษย์จะยังต้องศึกษาเพิ่มเติมในระยะยาว แต่หลักฐานที่มีในปัจจุบันก็เพียงพอที่จะสนับสนุนการเสริมโอเมก้า-3 ในผู้สูงอายุเพื่อดูแลสุขภาพสมองในระยะยาว

ฝึกใช้สมองอยู่เสมอ

เช่น อ่านหนังสือ ฝึกเกมความจำ ลองอะไรใหม่ ๆ หรือแม้แต่สวดมนต์–ท่องบทสั้น ๆ ก็ช่วยได้

อย่าอยู่คนเดียวเกินไป

เจอเพื่อน พูดคุย เข้ากลุ่มกิจกรรมบ้าง

เพราะ “สมองชอบการเข้าสังคม” มันช่วยให้เราไม่จมอยู่กับความเครียดหรือเหงา

ใครที่มีอาการแบบที่ผมบอกรีบไปตรวจดีกว่านะ ใครมีคำถามคอมเมนต์ไว้ได้เลยนะครับ