สธ. อัปเดต 13 โรค ห่วงระบาด เผย พบฝีดาดลิง ในไทยเเล้ว 5 ราย

เมื่อวันที่ 19 สิงหาคม 2568 พญ.จุไร วงศ์สวัสดิ์ และ นพ.วีรวัฒน์ มโนสุทธิ นายแพทย์ทรงคุณวุฒิ โฆษกกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข (สธ.) แถลงอัพเดตสถานการณ์โรคและภัยสุขภาพประจำเดือนสิงหาคม หัวข้อ สิงหามั่นใจ รู้เท่าทันโรคและภัยสุขภาพ พร้อมแนะวิธีป้องกันตนเองจากโรคและภัยสุขภาพ 13 โรค ดังนี้

1. โรคโควิด-19

ปี 2568 มีผู้ป่วย 611,616 ราย ผู้เสียชีวิต 257 ราย พบการระบาดเป็นกลุ่มก้อน จำนวน 43 เหตุการณ์ ส่วนใหญ่พบในสถานศึกษา และตั้งแต่สัปดาห์ที่ 24 พบแนวโน้มผู้ป่วยลดลงอย่างต่อเนื่องถึงปัจจุบัน

2. โรคไข้หวัดใหญ่

วันที่ 1 มกราคม - 13 สิงหาคม 2568 ผู้ป่วยสะสม 440,961 ราย ผู้เสียชีวิต 53 ราย ในผู้เสียชีวิต มีโรคประจำตัว 32 ราย เช่น โรคไต โรคหลอดเลือดหัวใจ ความดันโลหิตสูง วัณโรคปอด ปอดอุดกั้นเรื้อรัง ภาวะบกพร่องทางสติปัญญา เป็นต้น กลุ่มอายุที่พบอัตราป่วยมากที่สุด คือ กลุ่มอายุ 5-9 ปี สายพันธุ์ที่ตรวจพบมากที่สุด เป็น A/H1N1 (pmd09) โดยในเดือนสิงหาคม มีการระบาดเป็นกลุ่มก้อน 4 เหตุการณ์ โดยพบในศูนย์อพยพชั่วคราวชายแดนไทย-กัมพูชา 3 เหตุการณ์ และเรือนจำ 1 เหตุการณ์

3. โรคติดเชื้อไวรัสอาร์เอสวี (RSV)

ปี 2568 พบผู้ป่วย 4,221 ราย ไม่มีรายงานผู้เสียชีวิต แนวโน้มผู้ป่วยยังคงเพิ่มสูงขึ้น และสูงกว่าปี 2567 ทั้งนี้ การติดเชื้อไวรัสอาร์เอสวี เป็นการติดเชื้อระบบทางเดินหายใจทั้งส่วนบนและส่วนล่าง สามารถเกิดการติดเชื้อได้ในทุกกลุ่มอายุ แต่อาการจะรุนแรงในเด็กเล็ก เด็กที่คลอดก่อนกำหนด และผู้สูงอายุมากกว่า 65 ปี รวมถึงผู้ที่มีโรคประจำตัวเรื้อรัง เช่น เบาหวาน โรคปอด โรคหัวใจ หรือมีปัญหาเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกันร่างกายผิดปกติ เป็นต้น

ทั้งนี้สามารถติดต่อได้ผ่านการหายใจเอาละอองเสมหะของผู้ป่วยที่ติดเชื้อ RSV เช่น น้ำมูก น้ำลาย หรือสัมผัสสิ่งของที่ปนเปื้อนสารคัดหลั่ง เช่น โต๊ะ เก้าอี้ ลูกบิดประตู ของเล่น ฯลฯ เชื้อ RSV สามารถมีชีวิตอยู่ในสิ่งแวดล้อมได้นานหลายชั่วโมง มีระยะฟักตัวอยู่ที่ 2-8 วัน โดยส่วนใหญ่เฉลี่ย 4-6 วัน การรักษาโรค RSV ในปัจจุบันเป็นการรักษาตามอาการ ยังไม่มียาต้านไวรัสที่จำเพาะ

คำแนะนำสำหรับโรคติดเชื้อเฉียบพลันระบบทางเดินหายใจ ปฏิบัติตามมาตรการ ปิด ล้าง เลี่ยง หยุด คือ ปิด เมื่อไอหรือจาม ควรใช้ผ้าหรือกระดาษทิชชูปิดปากจมูกทุกครั้ง หากป่วยควรสวมหน้ากากอนามัย ล้าง ล้างมือบ่อย ๆ ด้วยสบู่และน้ำ หรือใช้แอลกอฮอล์เจลล้างมือ โดยเฉพาะก่อนรับประทานอาหาร หลังสัมผัสสิ่งของสาธารณะ หรือหลังเข้าห้องน้ำ หลีกเลี่ยงการใกล้ชิดกับผู้ป่วย หรืออยู่ในสถานที่ที่มีคนอยู่รวมกันจำนวนมาก หากหลีกเลี่ยงไม่ได้ ควรสวมหน้ากากอนามัย และหมั่นล้างมือ หยุด เมื่อมีอาการป่วย ควรหยุดเรียน หยุดงาน หยุดกิจกรรมต่าง ๆ จนกว่าจะหายดี แนะนำ 7 กลุ่มเสี่ยง เข้ารับวัคซีนไข้หวัดใหญ่ เพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกันเป็นประจำทุกปี โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายที่สถานพยาบาลของรัฐ และสถานพยาบาลเอกชนที่ร่วมโครงการในช่วงเดือนพฤษภาคม - สิงหาคม 2568

สำหรับสถานที่ที่มีการรวมตัวของคนหมู่มาก ควรจัดจุดอำนวยความสะดวกในการป้องกันการแพร่กระจายเชื้อโรค เช่น ทำป้ายคำแนะนำ หรือหน่วยบริการให้คำแนะนำ จัดอ่างล้างมือพร้อมสบู่ กระดาษทิชชู ในห้องน้ำทำความสะอาดอุปกรณ์ที่มีการสัมผัสร่วมกันบ่อย ๆ เช่น ราวบันได ลูกบิดประตูห้องพัก ห้องน้ำ จัดหาหน้ากากอนามัยให้ผู้ที่มีอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่

4. โรคไข้เลือดออก

ปี 2568 พบผู้ป่วย 36,439 ราย ผู้เสียชีวิต 41 ราย ผู้ป่วยส่วนใหญ่เป็นกลุ่มวัยเรียน แต่อัตราป่วยตายสูงในกลุ่มอายุ 45 ปีขึ้นไป ปัจจัยเสี่ยงในผู้ป่วยเสียชีวิต คือ มีโรคประจำตัว ได้รับยา NSAIDs ไปโรงพยาบาลช้า ติดสุรา และมีภาวะน้ำหนักเกินมาตรฐาน มีการพบผู้ป่วยเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ทั้งนี้ โรคไข้เลือดออกเกิดจากการถูกยุงลายที่มีเชื้อไวรัสเดงกี่กัด หากถูกกัดจะมีอาการไข้สูงเฉียบพลันมากกว่า 2 วัน ร่วมกับปวดศีรษะ ปวดกระบอกตา ปวดกล้ามเนื้อ อ่อนเพลีย คลื่นไส้ อาเจียน ผื่นใต้ผิวหนัง

5. โรคชิคุนกุนยา (โรคไข้ปวดข้อยุงลาย)

ปี 2568 พบผู้ป่วย 902 ราย ไม่มีรายงานผู้เสียชีวิต ทั้งนี้ มีการพบผู้ป่วยสูงกว่าปี 2567 ถึง 2.2 เท่า โดยพบผู้ป่วยเป็นกลุ่มก้อนที่เชียงใหม่ บึงกาฬ และลำพูน ทั้งนี้ โรคชิคุนกุนยาเกิดจากการถูกยุงลายที่มีเชื้อไวรัสชิคุนกุนยากัด หากถูกกัดจะมีอาการไข้สูงเฉียบพลัน ร่วมกับปวดข้อ ปวดกล้ามเนื้อ อ่อนเพลีย มีผื่น บางคนมีอาการปวดข้ออาจนานหลายสัปดาห์หรืออาจเป็นเดือน

6. โรคไข้มาลาเรีย

ปี 2568 พบผู้ป่วย 9,201 ราย ผู้เสียชีวิต 2 ราย ผู้ป่วยส่วนใหญ่อยู่ในกลุ่ม 25 - 44 ปี อาชีพที่พบผู้ป่วยมากที่สุด คือ เกษตรกรรม ทั้งนี้ ผู้ป่วยมีแนวโน้มลดลงและต่ำกว่าปี 2567 แต่ยังคงพบผู้ป่วยต่อเนื่องบริเวณชายแดนฝั่งตะวันตกของประเทศ

คำแนะนำสำหรับโรคติดต่อนำโดยยุงลาย ทายากันยุง ใส่เสื้อผ้าที่มิดชิด หากค้างคืนในป่า เขา ไร่ นา ต้องนอนในมุ้ง หรือหามุ้งคลุมเปล หากมีไข้สูง 1 - 2 วัน รับประทานยาลดไข้ เช็ดตัวแล้วไข้ไม่ลดปวดศีรษะ อ่อนเพลีย หรือมีผื่นจุดแดงขึ้นตามตัว ควรรีบไปพบแพทย์ และห้ามรับประทานยาลดไข้ชนิดอื่นนอกจากพาราเซตามอล

7. โรคเอดส์/เอชไอวี (HIV)

ปี 2568 มีผู้อยู่ร่วมเอชไอวีสะสม 551,293 ราย ผู้เสียชีวิตสะสม 7,165 ราย (ส่วนใหญ่เสียชีวิตจากโรคติดเชื้อฉวยโอกาสหรือโรคร่วมอื่น ๆ เช่น วัณโรค ปอดอักเสบจากการติดเชื้อ เป็นต้น) ทั้งนี้ หากติดเชื้อเอชไอวีสามารถเข้าสู่ระบบการรักษาได้ทันที ฟรีทุกสิทธิ ด้วยการกินยาต้านเอชไอวี (Antiretroviral Drug) โดยเอชไอวีสามารถรักษาได้แต่ไม่หายขาด จำเป็นต้องกินยาต้านเอชไอวีไปตลอดชีวิต ผู้ติดเชื้อเอชไอวีสามารถมีชีวิตยืนยาว และอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างปกติหากรักษาเร็ว กินยาเร็ว และมีวินัยในการกินยา นอกจากนี้ หากกินยาอย่างต่อเนื่อง สม่ำเสมอ จนสามารถกดเชื้อไวรัสในเลือดน้อยกว่า 200 ก็อปปี้ต่อมิลลิลิตร จะทำให้สุขภาพดี และไม่ถ่ายทอดเชื้อสู่คู่

8. โรคฝีดาษวานร (Mpox)

ปี 2565-2568 มีผู้ป่วยสะสม 921 ราย เสียชีวิตสะสม 13 ราย ทั้งนี้ สายพันธุ์ Clade II เป็นสายพันธุ์ที่แพร่ระบาดทั่วโลก รวมถึงประเทศไทย แต่มีความรุนแรงน้อยกว่าสายพันธุ์ Clade I พบผู้ป่วยรายแรกช่วงเดือนกรกฎาคม 2565 ปัจจุบันพบสถานการณ์ประปรายต่อเนื่อง สายพันธุ์ Clade Ib พบผู้ติดเชื้อรายแรกเป็นชาวยุโรป เดินทางมาจากทวีปแอฟริกา ถึงประเทศไทย

เมื่อวันที่ 14 สิงหาคม 2567 ปัจจุบันพบผู้ติดเชื้อสายพันธุ์ Clade Ib สะสมรวม 5 ราย ซึ่งทุกรายเป็นผู้ป่วยที่ได้รับเชื้อมาจากต่างประเทศซึ่งเป็นพื้นที่แพร่ระบาด จึงแนะนำประชาชน หลีกเลี่ยงสถานที่แออัดหรือสัมผัสผู้มีผื่นสงสัย ไม่ใช้สิ่งของร่วมกับผู้อื่น หมั่นล้างมือ ทำความสะอาดจุดสัมผัสร่วม เฝ้าระวัง สังเกตอาการเบื้องต้น โดยเฉพาะผู้ป่วยโรคเรื้อรัง หรือภูมิคุ้มกันต่ำ เด็กอายุต่ำกว่า 8 ปี หากมีอาการสงสัยให้รีบพบแพทย์ทันที อย่าชะล่าใจเนื่องจากมีโอกาสอาการรุนแรงและอาจเสียชีวิตได้

9. ไวรัสตับอักเสบบีและซี

มะเร็งตับและท่อน้ำดีเป็นมะเร็งที่พบมากที่สุด ในผู้ป่วยมะเร็งรายใหม่ของประเทศไทยปี 2565 ทั้งนี้ สาเหตุมะเร็งตับร้อยละ 70 มาจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีและซี จึงขอเชิญชวนประชาชนผู้ที่เกิดก่อนปี 2535 ตรวจคัดกรองหาการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี ส่วนหญิงตั้งครรภ์ ผู้ที่มีความเสี่ยง ได้แก่ เคยได้รับการถ่ายเลือดหรือปลูกถ่ายอวัยวะ ผู้ที่มีประวัติการใช้ของมีคม หรือเข็มฉีดยาร่วมกับผู้อื่น มีคนในครอบครัวป่วยด้วยโรคไวรัสตับอักเสบบีและซี ผู้ที่มีพฤติกรรมทางเพศที่มีความเสี่ยง (เปลี่ยนคู่นอนบ่อย ไม่ใช้ถุงยาง)

ทั้งนี้แนะนำให้ตรวจคัดกรองหาการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีและซี สามารถไปตรวจไวรัสตับอักเสบฟรี ได้ที่ โรงพยาบาลใกล้บ้าน รวมถึง โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) โดยใช้เพียงบัตรประชาชนใบเดียว อย่างไรก็ตามปัจจุบันสิทธิการฉีดวัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบบี ยังไม่ครอบคลุมสำหรับผู้ใหญ่ หากมีความประสงค์ฉีดวัคซีนฯ แนะนำให้สอบถามค่าใช้จ่ายและปรึกษาแพทย์จากหน่วยบริการที่ประสงค์จะเข้ารับบริการ

10. โรคไข้หวัดนก

สถานการณ์ทั่วโลกมีผู้ป่วยสะสมโรคไข้หวัดนกสายพันธุ์ A(H5N1) จำนวน 986 ราย ผู้เสียชีวิต 473 ราย อัตราป่วยตายร้อยละ 48 สำหรับประเทศไทยความเสี่ยงยังอยู่ในระดับต่ำ แต่ยังต้องมีการเฝ้าระวังอย่างต่อเนื่อง แนะประชาชน รับประทานอาหารที่ปรุงสุก โดยเฉพาะสัตว์ปีก ไข่ และผลิตภัณฑ์จากโคนม หลีกเลี่ยงการสัมผัสสัตว์ปีก สุกรหรือโคนม ที่ป่วยหรือตายผิดปกติ ควรสวมหน้ากากอนามัย สวมถุงมือ และล้างมือทุกครั้งหลังสัมผัส

ทั้งนี้หากเกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์ปีก สุกร และโคนม พบสัตว์ปีกป่วยตายจำนวนมาก ควรรีบแจ้งเจ้าหน้าที่ปศุสัตว์ หากมีอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ เช่น ไข้ ไอ น้ำมูก หายใจเหนื่อยหอบ หรือตาแดงอักเสบ ควรรีบไปพบแพทย์

สำหรับประชาชนที่เดินทางไปยังพื้นที่ที่มีการระบาดต้องหมั่นติดตามข่าวสารการระบาดของพื้นที่ที่จะเดินทางไป กรณีเดินทางกลับจากต่างประเทศ หากมีอาการป่วยคล้ายกับโรคไข้หวัดใหญ่ให้รีบไปพบแพทย์พร้อมแจ้งประวัติการสัมผัสสัตว์และประวัติการเดินทาง

11. โรคลีเจียนแนร์

ปี 2568 มีรายงานผู้ป่วย 44 ราย เสียชีวิต 1 ราย อายุระหว่าง 4-88 ปี เป็นผู้ป่วยที่ได้รับรายงานจากต่างประเทศ 33 ราย และรายงานจากในประเทศไทย 11 ราย จำแนกเป็นชาวต่างชาติ 35 ราย ชาวไทย 9 ราย นอกจากนี้ สถานการณ์โรคลีเจียนแนร์ในนักท่องเที่ยว ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม - 12 สิงหาคม 2568 ผู้ป่วยสะสม จำนวน 34 ราย เสียชีวิต จำนวน 1 ราย แนวโน้มผู้ป่วยเพิ่มสูงขึ้นเมื่อเทียบกับปีที่ 2567 ทั้งนี้ โรคลีเจียนแนร์เป็นโรคปอดอักเสบชนิดรุนแรงที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย Legionella spp. พบในแหล่งน้ำ เช่น ระบบปรับอากาศ หัวฝักบัว อ่างน้ำ หอผึ่งเย็น ระบบท่อ หรือถังเก็บน้ำ ติดต่อผ่านการสูดละอองน้ำหรือไอน้ำที่มีเชื้อเข้าสู่ปอด ไม่ติดต่อจากคนสู่คน อาการมักเริ่มภายใน 2-10 วัน หลังจากสัมผัสเชื้อ

โดยจะมีอาการไข้สูง หนาวสั่น ไอ มักเป็นไอแห้ง แต่อาจมีเสมหะ หายใจลำบาก เจ็บหน้าอก อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ เบื่ออาหาร อาจมีอาการระบบทางเดินอาหาร เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย สับสนหรือมึนงงโดยเฉพาะในผู้สูงอายุ ทั้งนี้กลุ่มเสี่ยงที่มีความรุนแรงมากขึ้นหากติดเชื้อ คือ ผู้สูงอายุ ผู้สูบบุหรี่ ผู้มีโรคประจำตัว เช่น โรคปอดเรื้อรัง ผู้มีภูมิคุ้มกันต่ำ เช่น ผู้ป่วยมะเร็ง หรือผู้ที่ใช้ยากดภูมิ แนะประชาชน หลังจากกลับมาจากท่องเที่ยว พักแรม ให้สังเกตอาการ 10 วัน หากมีอาการดังกล่าว ให้รีบไปพบแพทย์

คำแนะนำสำหรับผู้ประกอบกิจการที่พัก ควรบำรุงรักษาระบบน้ำและระบบปรับอากาศให้สะอาด ควบคุมอุณหภูมิน้ำให้ได้มาตรฐาน ทั้งในระบบและที่ปลายท่อ โดยน้ำร้อนอุณหภูมิควรอยู่ที่ 50-60 องศาเซลเซียส น้ำเย็นควรรักษาอุณหภูมิให้ต่ำกว่า 20 องศาเซลเซียส อย่างไรก็ตาม มีการติดตั้งและตรวจสอบระบบฆ่าเชื้อด้วยการใช้คลอรีน และอาจใช้ร่วมกับโอโซนหรือรังสียูวี (UV) ในระบบน้ำหมุนเวียน มีการเฝ้าระวังและตรวจสอบเชื้อในสิ่งแวดล้อมส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการสม่ำเสมอ เปิดใช้น้ำทุกจุดอย่างน้อยสัปดาห์ละครั้งถ้าไม่มีผู้ใช้งาน

12. โรคเลปโตสไปโรสิส (ไข้ฉี่หนู)

วันที่ 1 มกราคม - 13 สิงหาคม 2568 ผู้ป่วยสะสม 2,298 ราย มีผู้เสียชีวิต 29 ราย กลุ่มอายุที่พบผู้ป่วยมากที่สุด คือ กลุ่มอายุ 60 ปีขึ้นไป กลุ่มอายุที่พบผู้เสียชีวิตมากที่สุด คือ กลุ่มอายุ 50-59 ปี โรคเลปโตสไปโรสิสเป็นโรคติดต่อจากสัตว์สู่คน เกิดจากการติดเชื้อเลปโตสไปรา มีระยะฟักตัว 2-30 วัน แต่ส่วนใหญ่มักเกิดภายใน 5-14 วัน หลังลุยน้ำย่ำโคลน สามารถติดต่อได้จากการสัมผัสกับปัสสาวะของสัตว์ที่ติดเชื้อสัมผัสกับน้ำหรือดินที่ปนเปื้อนเชื้อ กินอาหารที่ปนเปื้อนกับปัสสาวะของสัตว์

ทั้งนี้ขอแนะให้ประชาชนหลีกเลี่ยงการลุยน้ำย่ำโคลน หรือลงแช่น้ำเป็นเวลานาน หากจำเป็น ควรสวมรองเท้าบู๊ต ถุงมือยาง ขณะลุยน้ำท่วมขัง ย่ำดินชื้นแฉะ หรือทำความสะอาดบ้านเรือนหลังน้ำลด หลังลุยน้ำย่ำโคลนหรือลงแช่น้ำให้ ล้างมือ ล้างเท้า หรืออาบน้ำด้วยสบู่และน้ำสะอาดทันที หากมีไข้สูง ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยตัวหรือปวดกล้ามเนื้อ หลังเดินลุยน้ำย่ำโคลนหรือลงแช่น้ำ 1-2 สัปดาห์ ให้รีบไปพบแพทย์ทันที และแจ้งประวัติการเดินลุยน้ำให้แพทย์ทราบ

13. โรคเมลิออยโดสิส (โรคไข้ดิน)

ปี 2568 มีผู้ป่วย 2,436 ราย ผู้เสียชีวิต 116 ราย กลุ่มอายุที่พบผู้ป่วยมากที่สุด คือ 60 ปีขึ้นไป แนะประชาชนหลีกเลี่ยงการเดินลุยน้ำย่ำโคลนหรือสัมผัสดินและน้ำโดยตรงหากจำเป็นขอให้สวมรองเท้าบู๊ต ถุงมือยาง กางเกงขายาวหรือชุดลุยน้ำ หลังสัมผัสดินและน้ำให้ทำความสะอาดร่างกายด้วยสบู่และน้ำสะอาดทันที หากมีบาดแผลที่ผิวหนัง ควรรีบทำความสะอาดด้วยยาฆ่าเชื้อและหลีกเลี่ยงการสัมผัสดินและน้ำจนกว่าแผลจะแห้งสนิท รับประทานอาหารปรุงสุก ดื่มน้ำในบรรจุภัณฑ์ที่ได้มาตรฐานหรือน้ำต้มสุกทุกครั้ง หลีกเลี่ยงการสูดดมลมฝุ่นและการอยู่ท่ามกลางสายฝน หากมีอาการไข้สูงต่อเนื่อง 2 วัน ร่วมกับมีประวัติการสัมผัสดินและน้ำ ให้รีบพบแพทย์ทันที