คพ.เปิด4 แนวทางจัดการตะกอนดินจากการขุดลอกแม่น้ำกก แม่น้ำสาย และแม่น้ำรวก

ตามที่กรมเจ้าท่า กรมชลประทาน หน่วยบัญชาการทหารพัฒนา กองบัญชาการกองทัพไทย หน่วยทหารช่าง กองทัพบก กองทัพภาคที่ 3 และจังหวัดเชียงราย กำลังดำเนินการขุดลอกตะกอนดินท้องน้ำแม่น้ำกก แม่น้ำสาย และแม่น้ำรวก เพื่อเตรียมความพร้อมรับฤดูน้ำหลาก ป้องกันน้ำท่วมและดินโคลนถล่ม ซึ่งในระหว่างการดำเนินการได้เกิดข้อกังวลของนักวิชาการและประชาชน

กรณีการแพร่กระจายของสารหนูจากการขุดลอกตะกอนดินขึ้นมากองบนฝั่ง กรมควบคุมมลพิษ (คพ.) จึงจัดทำคำแนะนำในการจัดการตะกอนดินดังกล่าว เพื่อป้องกันความเสี่ยงที่อาจมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพอนามัยของประชาชน การจัดทำคำแนะนำในการจัดการตะกอนจากการขุดลอก พิจารณาจากปริมาณสารหนูปนเปื้อนที่ตรวจพบในตะกอนดิน แบ่งเป็น 4 ระดับ การจัดการ 4 แนวทาง ดังนี้

1) ปริมาณสารหนูปนเปื้อนไม่เกิน 6 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม (มลก./กก.) สามารถนำไปใช้ได้ทุกวัตถุประสงค์โดยไม่มีเงื่อนไข

2) ปริมาณสารหนูปนเปื้อน 7 – 25 มลก./กก. นำไปใช้ได้ทุกวัตถุประสงค์ แต่ควรหลีกเลี่ยงการนำไปถมที่เพื่อสร้างที่อยู่อาศัย เว้นแต่มีการเททับด้วยซีเมนต์หรือวัสดุอื่นที่มีความหนาเพียงพอในการป้องกันการสัมผัสกับผู้อยู่อาศัยโดยตรง กรณีกองไว้ในพื้นที่ที่จัดเตรียมไว้ ควรป้องกันไม่ให้ถูกน้ำชะลงแม่น้ำอีก

3) ปริมาณสารหนูปนเปื้อน 26 – 500 มลก./กก. ไม่เหมาะกับการนำไปใช้ประโยชน์ เว้นแต่มีการเททับด้วยซีเมนต์หรือวัสดุอื่นที่มีความหนาเพียงพอในการป้องกันการสัมผัสกับผู้อยู่อาศัยโดยตรง การนำไปฝังหรือเทกองในพื้นที่ที่จัดเตรียมไว้ ควรปรับค่า pH ของดินให้อยู่ในช่วงเป็นกลาง (pH 6.0-7.0) โดยการใช้ ปูนขาว เถ้าชีวมวล หรือวัสดุปูนอื่นๆ เพื่อช่วยตรึงสารหนูในดิน และควรปิดทับด้านบนด้วยดินสะอาดและปลูกพืชเพื่อป้องกันการกัดเซาะของหน้าดิน หรือปูทับด้วยแผ่นพลาสติก HDPE (ชั้นเดียว) และ

4) ปริมาณสารหนูปนเปื้อน เกิน 500 มลก./กก. (จัดเป็นของเสียอันตราย) ไม่เหมาะสมสำหรับใช้ประโยชน์ การนำไปฝังหรือเทกองในพื้นที่ที่จัดเตรียมไว้ควรปรับค่า pH ของดินให้อยู่ในช่วงเป็นกลาง (pH 6.0-7.0) โดยการใช้ ปูนขาว เถ้าชีวมวล หรือวัสดุปูนอื่นๆ เพื่อช่วยตรึงสารหนูในดิน และควรปิดทับด้านบนด้วยแผ่นพลาสติก HDPE 2 ชั้น

การจัดทำคำแนะนำดังกล่าว คพ.ได้นำเกณฑ์มาตรฐานอ้างอิงที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ ประกาศคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ เรื่อง กำหนดมาตรฐานคุณภาพดิน พ.ศ. 2564 คุณภาพดินที่ใช้ประโยชน์เพื่อการอยู่อาศัย (สารหนู ไม่เกิน 6 มลก./กก.) และคุณภาพดินที่ใช้ประโยชน์เพื่อการค้าขาย การเกษตรกรรม และกิจการอื่น ๆ (สารหนู ไม่เกิน 25 มลก./กก.)

และ ประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เรื่อง การจัดการสิ่งปฏิกูลหรือวัสดุที่ไม่ใช้แล้ว พ.ศ. 2566 ภาคผนวกที่ 2 ลักษณะและคุณสมบัติของวัสดุที่ไม่ใช้แล้วที่เป็นของเสียอันตราย (วัสดุที่ไม่ใช้แล้วที่มีองค์ประกอบของสารหนู และ/หรือสารประกอบของสารหนู 500 มลก./กก. (ค่า TTLC เกิน 500 มลก./กก.) จัดเป็นของเสียอันตราย ทั้งนี้ คพ.จะส่งคำแนะนำดังกล่าวไปให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องนำไปใช้ในการจัดการตะกอนดิน ต่อไป