ตรัง ชาวบ้านท่าข้ามรวมพลังวางซั้งกอบ้านปลา ฟื้นฟูทะเลชายฝั่งตรังให้กลับมาอุดมสมบูรณ์

ตรัง ชาวบ้านตำบลท่าข้าม อ.ปะเหลียน จ.ตรัง จับมือหลายภาคส่วน ร่วมวางซั้งกอบ้านปลาจำนวน 30 ชุด จากวัสดุธรรมชาติ และปล่อยพันธุ์สัตว์น้ำ เพื่อฟื้นฟูและอนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเล-ชายฝั่ง สร้างแหล่งเพาะพันธุ์สัตว์น้ำวัยอ่อน ลดการออกเรือไกลฝั่ง เสริมความมั่นคงทางอาหาร และสร้างรายได้ยั่งยืนให้ชุมชน

ที่บริเวณสะพานบ้านทอนหาน หมู่ 6 บ้านทอนหาน ต.ท่าข้าม อ.ปะเหลียน จ.ตรัง ชาวบ้านในนามกลุ่มอนุรักษ์ฟื้นฟูทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งบ้านท่าข้าม ร่วมกับภาคีที่เกี่ยวข้องทั้ง สมาคมประมงพื้นบ้าน มูลนิธิอันดามัน สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ผู้นำชุมชน ฝ่ายปกครอง นักเรียน นักศึกษาในพื้นที่ นำโดยนางราตรี เอ้งฉ้วน ประธานกลุ่มอนุรักษ์ฟื้นฟูทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งบ้านท่าข้าม ร่วมกันปล่อยพันธุ์สัตว์น้ำ และทำกิจกรรมวางซั้งกอบ้านปลา เพื่อให้เป็นบ้านหรือที่อยู่อาศัยของปลาและสัตว์น้ำอื่นๆ เป็นแหล่งเพาะพันธุ์สัตว์น้ำและอนุบาลสัตว์น้ำวัยอ่อน เพื่อฟื้นฟูทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งบ้านท่าข้าม ส่งเสริมสุขภาวะชุมชน ความมั่นคงทางอาหารการบริโภคอาหารปลอดภัย และสร้างจิตสำนึกและความมีส่วนร่วมของชุมชนและเยาวชนในพื้นที่ในการดูแลรักษาทรัพยากรสิ่งแวดล้อมทางทะเลและชายฝั่งอย่างยั่งยืน ซึ่งซั้งกอบ้านปลาที่นำไปวางในครั้งนี้ ทำจากวัสดุธรรมชาติ ประกอบด้วย ไม้ไผ่ และทางมะพร้าวที่หาได้ง่ายในพื้นที่และย่อยสลายง่าย รวมประมาณ 30 ชุด ไปวางบริเวณน้ำลึกใกล้ชายฝั่งห่างจากหมู่บ้านประมาณ 3-4 กม.

พร้อมติดป้ายประกาศเป็นเขตพื้นที่อนุรักษ์ และวางทุ่นลอย เพื่อแจ้งเตือนเรือที่สัญจรไปมาใช้ความระมัดระวังในการเดินเรือ ได้ชะลอเรือ และงดจับสัตว์น้ำในบริเวณพื้นที่เพื่อให้เป็นแหล่งวางไข่ และเป็นอนุบาลสัตว์วัยอ่อนได้เจริญเติบโตต่อไป

โดยนางราตรี เอ้งฉ้วน ประธานกลุ่มอนุรักษ์ฟื้นฟูทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งบ้านท่าข้าม บอกว่า ชาวบ้านในตำบลท่าข้าม ประกอบอาชีพกรีดยาง รับจ้างทั่วไป และทำประมงชายฝั่ง แต่ขณะนี้ประสบปัญหาสำคัญคือ ทรัพยากรสัตว์น้ำในพื้นที่ชายฝั่งทะเลบ้านท่าข้ามลดลง พอยางพาราราคาตกต่ำคนก็จะหันลงทะเลจับปลากันมากขึ้น ดังนั้น ทั้งการเพิ่มขึ้นของชาวประมง การจับสัตว์น้ำโดยใช้เครื่องมือประมงผิดกฎหมาย การทิ้งขยะลงทะเล ปัญหาน้ำเสียจากโรงงาน รวมทั้งจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ทำให้แหล่งอนุบาลสัตว์น้ำวัยอ่อนที่เคยอุดมสมบูรณ์ลดลง สัตว์น้ำทะเลที่เคยชุกชุมก็ลดจำนวนลงอย่างเห็นได้ชัด อาหารทะเลที่เคยหาได้ง่ายเริ่มขาดแคลน ทำให้รายได้จากการประมงลดลงไปด้วย ชาวบ้านต้องออกไปทำประมงไกลมากขึ้นถึงทะเลจังหวัดสตูลทำรายจ่ายเพิ่มขึ้น และเสี่ยงอันตรายที่ต้องออกไปทำประมงไกล โดยเฉพาะในช่วงฤดูมรสุม รายได้ไม่เพียงพอกับรายจ่าย ทำให้เกิดหนี้สิน และบางฤดูกาลที่จับสัตว์น้ำได้ลดลงมาก ไม่พอรายจ่าย ก็ต้องมีการอพยพย้ายถิ่นไปทำงานนอกพื้นที่ เกิดปัญหาขาดความอบอุ่นในครอบครัว ความเครียดกังวลและเกิดปัญหาสังคมตามมาอีกมากมาย ซึ่งที่ผ่านมาชาวประมงทั้งในชุมชนบ้านท่าข้ามและหมู่บ้านใกล้เคียง เคยทดลองทำซั้งกอบ้านปลาบริเวณริมชายฝั่ง ทำให้สามารถทำการประมงจับสัตว์น้ำบริเวณชายฝั่งดังกล่าวได้ตลอดทั้งปี แต่ไม่ได้ดำเนินการต่อเนื่อง ทำให้ประชากรสัตว์น้ำลดลงดังกล่าว อาชีพของแม่บ้านที่เคยแปรรูปอาหารส่งขายก็หายไป เพราะวัตถุดิบมีน้อย ดังนั้น เพื่อเป็นการฟื้นฟูอนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง ด้วยการสร้างบ้านปลาด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นเป็นการวางแผนและแนวคิดร่วมกันของหลายภาคส่วน และชาวบ้านในชุมชนและหมู่บ้านใกล้เคียง เพื่อฟื้นฟูแหล่งที่อยู่ของสัตว์น้ำเศรษฐกิจในรูปแบบการวางซั้งกอบ้านปลาโดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อแก้ปัญหาการขาดแคลนสัตว์น้ำในพื้นที่ชายฝั่ง ลดความเสี่ยงจากการออกทะเลไกลฝั่งในช่วงฤดูมรสุม เพื่อความยั่งยืนของทรัพยากรสัตว์น้ำ ควบคู่กับการเกิดกลไกโครงสร้างการบริหารจัดการทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งอย่างยั่งยืน เพราะหลังวางซั้งกอบ้านปลาแล้ว มีการติดป้ายประกาศกำหนดเป็นเขตอนุรักษ์ และวางกติกาชุมชนร่วมกัน โดยเรือที่ผ่านบริเวณการวางซั้งกอปลา จะต้องมีการชะลอเรือ และไม่จับสัตว์น้ำในบริเวณพื้นที่การวางซั้งกอปลา เพื่อให้เป็นแหล่งเพาะขยายพันธุ์และอนุบาลสัตว์น้ำวัยอ่อน เพื่อเพิ่มประชากรสัตว์น้ำต่อไป ซึ่งเมื่อวางแล้วสามารถอยู่ใต้น้ำได้นานนับปี เป็นแหล่งขยายพันธุ์ของสัตว์น้ำวัยอ่อน ซึ่งในอนาคตจะทำต่อเนื่องทุกปี เพื่อเพิ่มประชากรสัตว์น้ำชายฝั่งให้ชุมชน โดยจะมีการประเมินผลร่วมกัน และจะออกกติกาชุมชนในดูแลพื้นที่ร่วมกันดูแล ทั้งการลาดตระเวนพื้นที่ อนาคตจะทำให้คนในชุมชนได้มีแหล่งอาหารที่อุดมสมบูรณ์และปลอดภัย และเมื่อสัตว์น้ำกลับมาอุดมสมบูรณ์ เกิดความมั่นคงค้านอาหารและสร้างรายได้ ก็สามารถต่อยอดเสริมอาชีพให้แก่กลุ่มแม่บ้านได้มีวัตถุดิบที่เพียงพอในการแปรรูปอาหารทะเลขายสร้างรายได้ต่อเนื่อง สร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนต่อไป