‘บางปู’ พื้นที่ชุ่มน้ำที่มีความสำคัญระดับชาติ
"ศูนย์ศึกษาธรรมชาติกองทัพบก (บางปู) 72 พรรษา มหาราชินี" พื้นที่ชุ่มน้ำที่มีความสำคัญระดับชาติ
ศูนย์ศึกษาธรรมชาติกองทัพบก (บางปู) 72 พรรษา มหาราชินี จังหวัดสมุทรปราการ อยู่ภายใต้การดูแลของกองอำนวยการสถานพักผ่อน กรมพลาธิการทหารบก ได้รับความเห็นชอบจากมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 1 สิงหาคม 2543 ประกาศให้เป็นพื้นที่ชุ่มน้ำที่มีความสำคัญระดับชาติ เป็นแหล่งอาหารและแหล่งพักพิงของสัตว์วัยอ่อน โดยเฉพาะนกน้ำอพยพในเส้นทางบินเอเชียตะวันออก-ออสเตรเลีย
เป็นแหล่งศึกษาเรียนรู้ระบบนิเวศป่าชายเลน กิจกรรมด้านการอนุรักษ์ ฟื้นฟูป่าชายเลน และสันทนาการ มีลักษณะเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำชายฝั่งทะเลที่มีระบบนิเวศเชื่อมโยงกับระบบนิเวศทะเลน้ำตื้น ที่อยู่ภายใต้อิทธิพลการขึ้น – ลง ของน้ำทะเล ในพื้นที่อ่าวไทยรูปตัว ก. มีพื้นที่ทั้งหมด 639 ไร่ ประกอบด้วย
- พื้นที่กักเก็บน้ำกร่อยที่มีศักยภาพในการรองรับกลุ่มนกทะเล (Seabirds) และนกชายเลน (Shorebirds) ที่เข้ามาใช้เป็นแหล่งพักผ่อน หลบภัย และใช้เป็นแหล่งหากินสำรองของนกทั้งสองกลุ่มนี้มากกว่า 10,000 ตัว
- พื้นที่ชายฝั่งทะเลที่มีลักษณะเป็นหาดทรายปนโคลน ที่เป็นแหล่งอาศัยสัตว์หน้าดิน (Benthos) ซึ่งประกอบไปด้วยกลุ่มสัตว์ขนาดเล็กที่อาศัยอยู่ตามพื้นท้องน้ำและใต้พื้นผิวดิน เช่น หอย ไส้เดือนทะเล ปู ที่เป็นแหล่งอาหารสำคัญของกลุ่มชายเลน (Shorebirds) และกลุ่มนกน้ำ (Waterbirds) ที่มีขนาดใหญ่และขนาดเล็ก ที่เข้ามาหากินในช่วงน้ำลงทั้งกลางวันและกลางคืน
- ป่าชายเลน เป็นแหล่งหากินและสร้างรังวางไข่ที่สำคัญของกลุ่มนกป่า (Forest birds) และกลุ่มนกน้ำ (Waterbirds) ขนาดใหญ่และขนาดเล็ก เป็นแหล่งพักอาศัยและหากินในระยะสั้นของ กลุ่มนกป่า (Forest birds) ที่เดินอพยพตามแนวชายฝั่งทะเลในช่วงฤดูหนาว
- พื้นที่แหล่งน้ำไหลที่มีลักษณะเป็นคลองขนาดเล็กภายในพื้นที่ชุ่มน้ำบางปู ซึ่งทำหน้าที่เชื่อมโยงระบบนิเวศน้ำกร่อยกับระบบนิเวศทะเลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงและแลกเปลี่ยนความหลากหลายของทรัพยากรชีวภาพตามฤดูกาล ที่มีความสำคัญต่อวงจรชีวิตของพืชและสัตว์ในการเจริญเติบโต และการขยายพันธุ์
จากระบบนิเวศที่เกิดขึ้นภายในองค์ประกอบหลักของพื้นที่ชุ่มน้ำบางปู ส่งผลให้พื้นที่แห่งนี้ มีความโดดเด่นและมีศักยภาพรองรับนกอพยพย้ายถิ่นในช่วงฤดูหนาวได้หลากหลายชนิด ทั้งที่พบเห็นได้ง่ายและพบเห็นได้ยากของประเทศไทย ไปจนถึงชนิดพันธุ์ที่อยู่ในบัญชีรายชื่อถูกคุกคามระดับชาติและระดับโลกหลายชนิด ก็สามารถพบเห็นได้ในพื้นที่ชุ่มน้ำบางปูแห่งนี้
อาทิ ชนิดพันธ์ใกล้สูญพันธ์ (Endangered: EN) ได้แก่ นกน็อทใหญ่ ชนิดพันธุ์ที่มีแนวโน้มจะสูญพันธุ์ (Vulnerable : VU) ได้แก่ นกกระเต็นหัวดำ ชนิดพันธุ์ใกล้ถูกคุกคาม (Near Threatened : NT) ได้แก่ นกกาบบัว นกกระทุง นกอ้ายงั่ว นกอีก๋อยใหญ่ นกชายเลนปากโค้ง นกสติ๊นท์คอแดง นกกระสาแดง เป็นต้น
นอกจากความหลากหลายของชนิดพันธุ์นกยังมีความหลากหลายของชนิดพันธุ์สัตว์น้ำและสัตว์หน้าดินที่มีความสำคัญต่อการเป็นแหล่งอาหารที่สมบูรณ์ทางระบบนิเวศของพื้นที่ชุ่มน้ำชายฝั่งทะเลที่เป็นส่วนหนึ่งของพื้นที่อ่าวไทยรูปตัว ก.
เมื่อวันที่ 28 มีนาคม 2568 สำนักเลขาธิการโครงการความร่วมมือพันธมิตรสำหรับการอนุรักษ์นกน้ำอพยพและการใช้ประโยชน์ถิ่นที่อยู่อาศัยของนกน้ำอพยพอย่างยั่งยืน ในเส้นทางการบินเอเชียตะวันออก - ออสเตรเลีย (EAAFP) รับรองให้พื้นที่ศูนย์ศึกษาธรรมชาติกองทัพบก (บางปู) 72 พรรษา มหาราชินี จังหวัดสมุทรปราการ เป็นพื้นที่เครือข่ายนกน้ำอพยพ ลำดับที่ 4 ของประเทศไทย และลำดับที่ 157 ในเส้นทางการบินเอเชียตะวันออก - ออสเตรเลีย
และเมื่อวันที่ 6 ธันวาคม 2567 รัฐมนตรีอาเซียนด้านสิ่งแวดล้อม ได้รับรองศูนย์ศึกษาธรรมชาติกองทัพบก (บางปู) 72 พรรษา มหาราชินี เป็นอุทยานมรดกอาเซียนลำดับที่ ๖๓ ซึ่งจัดเป็นอุทยานมรดกอาเซียนลำดับที่ ๑๐ ของประเทศไทย (ที่มา : สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม)
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- พื้นที่ชุ่มน้ำ 'รากฐานของชีวิตและวัฒนธรรม'
- การประชุมสมัยที่ 15 ของภาคีสมาชิกอนุสัญญาว่าด้วยพื้นที่ชุ่มน้ำ
- พื้นที่ชุ่มน้ำ 'กำลังสำคัญต่อเศรษฐกิจโลก'
ติดตามเราได้ที่