รู้จักมัตฉะและพิธีชงชา ผ่าน Ryo Iwamoto ผู้ก่อตั้ง TeaRoom Inc. ในคลาสเรียนพิเศษที่ The Food School

บุคคลที่ทำให้พิธีชงชาเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางในช่วงศตวรรษที่ 16 คือเซน โนะ ริกิว (Sen no Rikyu) ปรมาจารย์ด้านการชงชาซึ่งถ่ายทอดพิธีอันงดงามและมีแบบแผนมาสู่รุ่นหลังจนเกิด 3 สำนักชงชาหลักในปัจจุบันคือ Omotesenke, Urasenke และ Mushakojisenke ซึ่งมีเอกลักษณ์ของตัวเองชัดเจน เช่น การตีชาให้มีฟองนุ่มละมุนของ Urasenke

เราได้พบคุณอิวาโมโตะ เรียว (Ryo Iwamoto) ในช่วงที่เดินทางมาสอนเรื่องชาญี่ปุ่นในไทยที่ The Food School คุณอิวาโมโตะเป็น Tea Professor ที่อายุน้อยที่สุดในสำนักอุระเซนเกะ (Urasenke) และผู้ก่อตั้ง TeaRoom Inc. ฝึกฝนด้านพิธีชงชามาตั้งแต่อายุ 9 ปี ปัจจุบันรับหน้าที่สอนพิธีชงชาให้กับคนที่สนใจ โดยได้รับนามจากสำนักว่าโซเรียว อิวาโมโตะ (Souryo Iwamoto)

คุณอิวาโมโตะเล่าว่าพิธีชงชา (茶の湯 / Chanoyu) มีบทบาทในญี่ปุ่นราวๆ 500 ปีก่อน ในยุคเซ็นโกคุ ซึ่งเป็นยุคที่มีสงครามและภัยธรรมชาติเกิดขึ้นบ่อยครั้ง พิธีชงชาที่ให้คนชื่นชมคุณค่าของสิ่งที่อยู่ตรงหน้าจึงทำให้คนญี่ปุ่นตระหนักว่า ถ้าพรุ่งนี้ไม่มีอยู่จริง เราควรให้ความสำคัญกับปัจจุบันมากแค่ไหน

พิธีชงชาแบบดั้งเดิมใช้เวลาประมาณ 4 ชั่วโมงในห้องที่ปูด้วยเสื้อตาตามิ เริ่มจากการกินอาหารไคเซกิ (懐石料理) ไคเซกิแบบพิธีชาสื่อถึงการวางก้อนหินอุ่นๆ ไว้ที่ผ้าโอะบิบริเวณท้อง เพราะในยุคนั้นไม่ได้มีอาหารมากมาย พระจึงใช้วิธีวางหินอุ่นๆ ไว้ที่ท้องเพื่อคลายหิว เป็นจุดเริ่มต้นของการจัดอาหารรองท้องง่ายๆ เพื่อเติมเต็มจิตใจก่อนจิบชา (ต่างจากอาหารไคเซกิ-会席料理 อาหารชุดชั้นเลิศตามภัตตาคาร) ต่อด้วยการดื่มสาเก และยาสูบ แล้วออกไปพักผ่อนในสวน ก่อนจะกลับมานั่งในห้องแล้วเริ่มการชงชา

มัตฉะที่ใช้ในพิธีจะมีทั้ง 2 แบบ คือ Koicha หรือชาข้น ใช้มัตฉะปริมาณมากมานวดกับน้ำเพียงเล็กน้อย ชาที่ได้จึงมีลักษณะข้น รสอูมามิเข้ม และ Usucha หรือชาบางที่ดื่มง่ายกว่า “ทุกอย่างที่ใช้ในพิธีชงชา ไม่ว่าจะอาหาร ชา หรือแม้แต่เหล้า ต้องเป็นการมอบให้แขกด้วยใจ เมื่อนำชาที่ดีที่สุดมาใช้ จึงเป็นที่มาของชาที่คนเรียกกันว่า Ceremonial Grade

“อาจารย์ที่จัดพิธีชงชาไม่ใช่แค่มีความรู้และฝึกฝนอย่างหนักเท่านั้น ถึงจะเรียนมามากแต่จิตใจยังไม่สุกงอมพอก็จะไม่ได้รับอนุญาตจากอิเอะโมโตะหรือหัวหน้าสำนักให้เป็น Tea Professor ได้” คุณอิวาโมโตะเล่าเสริม

ทุกวันนี้คุณอิวาโมโตะยังเดินทางไปสอนเรื่องชาในหลายประเทศ ก่อนจะปิดท้ายไว้ว่า “พิธีชงชาเริ่มตั้งแต่ยุคสงคราม จนถึงตอนนี้โลกก็ยังวุ่นวาย คงจะดีถ้าผู้คนชื่นชมทุกช่วงเวลาของชีวิต เลือกที่จะไม่อยู่ในโลกออนไลน์ตลอดเวลา แต่มาพูดคุยและนั่งจิบชาด้วยกัน ผมอยากถ่ายทอดเรื่องราวที่มีค่าเหล่านี้ต่อไป”