ชัวร์ก่อนแชร์ FACTSHEET : นอนอย่างมีคุณภาพ
บทความนี้เรียบเรียงโดยเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์(Artificial Intelligence : AI)โดยมีเนื้อหาหลักจากคลิปวิดีโอ
10 สิงหาคม 2568
การนอนอย่างมีคุณภาพต้องเป็นแบบไหน การอดนอนกับการนอนอย่างไม่มีคุณภาพ แตกต่างกันอย่างไร การนอนหลับฝันเป็นการนอนที่ไม่มีคุณภาพหรือไม่ ?
ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ ตรวจสอบกับ นพ.พงศกร ตนายะพงศ์ อาจารย์ประจำสาขาวิชาอายุรศาสตร์การนอนหลับ (แพทย์เฉพาะทางสาขาประสาทวิทยา) ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
(สัมภาษณ์เมื่อ 17 กรกฎาคม 2568)
นอนอย่างไรให้มีคุณภาพ ? ไขทุกปัญหาการนอนหลับฉบับสมบูรณ์
การนอนหลับคือการพักผ่อนที่ดีที่สุดของร่างกาย แต่หลายครั้งที่แม้จะนอนครบ 8 ชั่วโมงแล้ว ตื่นมาก็ยังรู้สึกอ่อนเพลีย ไม่สดชื่น นั่นอาจเป็นสัญญาณว่าคุณกำลังเผชิญกับ “การนอนที่ไม่มีคุณภาพ” ซึ่งแตกต่างจากการ “อดนอน” โดยสิ้นเชิง บทความนี้จะพาคุณไปทำความเข้าใจถึงแก่นแท้ของการนอนหลับที่มีคุณภาพ พร้อมไขทุกข้อสงสัยเพื่อการพักผ่อนที่ดีที่สุดของคุณ
“อดนอน” กับ “นอนไม่ดี” ต่างกันอย่างไร ?
ก่อนอื่น เราต้องแยกสองคำนี้ออกจากกันให้ชัดเจน
- การอดนอน (Sleep Deprivation) : คือการที่คุณมีชั่วโมงการนอนหลับน้อยกว่าที่ร่างกายต้องการ ซึ่งมักเกิดจากพฤติกรรมส่วนตัว เช่น การทำงานดึก หรือการใช้ชีวิตที่บีบคั้นให้นอนน้อยลง
- การนอนที่ไม่มีคุณภาพ (Poor Quality Sleep) : คือการที่คุณนอนหลับในระยะเวลาที่เพียงพอแล้ว แต่คุณภาพของการนอนกลับไม่ดี เช่น หลับไม่สนิท ตื่นกลางดึกบ่อย หรือมีช่วงเวลาหลับลึก (Deep Sleep) น้อยเกินไป สัญญาณที่ชัดเจนที่สุดคือ แม้นอนครบชั่วโมง แต่ยังคงรู้สึกง่วงเหงาหาวนอนในตอนกลางวัน
อะไรคือปัจจัยที่รบกวนคุณภาพการนอน ?
ปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพการนอนหลับของเราสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทหลัก ๆ คือ
ปัจจัยภายนอก : สิ่งแวดล้อมรอบตัวเรา เช่น เสียงดังรบกวน หรือแสงสว่างที่เล็ดลอดเข้ามาในห้องนอน
ปัจจัยภายใน : ปัญหาสุขภาพที่ซ่อนอยู่ เช่น
โรคหยุดหายใจขณะหลับ (Sleep Apnea) : ภาวะที่ทางเดินหายใจส่วนบนตีบแคบหรืออุดกั้น ทำให้อากาศผ่านได้ไม่สะดวก ส่งผลให้ร่างกายขาดออกซิเจนเป็นช่วง ๆ และทำให้คุณภาพการนอนย่ำแย่
โรคนอนไม่หลับ (Insomnia) : ความผิดปกติที่ทำให้หลับยาก หลับไม่ทน หรือตื่นเร็วกว่าปกติ
โรคขาอยู่ไม่สุข (Restless Legs Syndrome) : อาการที่รู้สึกไม่สบายขาจนต้องขยับอยู่ตลอดเวลา โดยเฉพาะในช่วงกลางคืน ทำให้รบกวนการนอนหลับ
ความเชื่อเรื่องท่านอน : นอนตะแคงช่วยได้จริงหรือ ?
มีความเชื่อว่าการนอนตะแคงจะช่วยลดปัญหาการนอนกรนและภาวะหยุดหายใจขณะหลับได้ ซึ่งผู้เชี่ยวชาญยืนยันว่า มีส่วนช่วยได้จริงในระดับหนึ่ง เนื่องจากท่านอนหงายอาจทำให้ลิ้นตกไปปิดกั้นทางเดินหายใจได้ง่ายกว่า การนอนตะแคงจึงช่วยเปิดทางเดินหายใจให้โล่งขึ้นได้ อย่างไรก็ตาม ไม่ได้หมายความว่าทุกคนจำเป็นต้องนอนตะแคงเสมอไป เฉพาะผู้ที่มีอาการหรือสงสัยว่าเป็นโรคหยุดหายใจขณะหลับเท่านั้นที่ท่านอนนี้อาจเป็นประโยชน์
ประโยชน์ของการหลับลึก และความสำคัญของการชำระล้างสมอง
การนอนหลับที่มีคุณภาพ โดยเฉพาะในช่วง “หลับลึก” มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อสมองของเรา ในช่วงเวลานี้ ระบบในสมองที่เรียกว่า Glymphatic System จะทำงานอย่างเต็มที่ เพื่อ ลำเลียงของเสียและสารพิษต่าง ๆ ออกจากสมอง คล้ายกับการเก็บขยะในเมืองใหญ่ หากกระบวนการนี้ทำงานได้ไม่ดี สารพิษเหล่านี้ เช่น บีตาอะไมลอยด์ (Beta-amyloid) ซึ่งเกี่ยวข้องกับโรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer’s disease) ก็จะสะสมอยู่ในสมอง ซึ่งส่งผลเสียต่อสุขภาพในระยะยาว
ข้อเท็จจริงที่ควรรู้เพิ่มเติม
- การฝัน : การฝันไม่ได้เป็นตัวบ่งชี้ว่าการนอนหลับของคุณมีคุณภาพดีหรือไม่ดี การหลับลึกและการฝันเป็นคนละช่วงของการนอนที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ
- สมาร์ตวอตช์วัดการนอน : อุปกรณ์เหล่านี้เป็นการวัดผลทางอ้อมและ ไม่สามารถใช้วินิจฉัยคุณภาพการนอนได้อย่างแม่นยำ การยึดติดกับตัวเลขมากเกินไปอาจสร้างความเครียดและทำให้นอนหลับได้ยากขึ้น
- อย่าพยายามนอน : การนอนหลับที่ดีไม่ควรเกิดจากความพยายาม เพราะร่างกายมีกลไกปรับสมดุลที่จะทำให้เราหลับลึกได้เองเมื่อต้องการ
เริ่มต้นดูแลการนอนของคุณตั้งแต่วันนี้
หากคุณมีชั่วโมงการนอนที่เพียงพอแล้วแต่ยังรู้สึกไม่สดชื่น ควรเริ่มสังเกตอาการผิดปกติของตัวเอง เช่น การนอนกรนเสียงดัง การหยุดหายใจเป็นพัก ๆ หรือความรู้สึกอ่อนเพลียอย่างมากในตอนกลางวัน
สิ่งสำคัญที่สุดคือการสร้าง สุขอนามัยการนอนที่ดี โดยไม่สร้าง “หนี้การนอน” หรืออดนอนบ่อย ๆ แต่หากคุณนอนเต็มอิ่มแล้วยังมีปัญหาคุณภาพการนอนอยู่ การปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง เช่น โรคหยุดหายใจขณะหลับ คือทางออกที่ดีที่สุดที่จะช่วยให้คุณกลับมามีการนอนหลับที่มีคุณภาพและใช้ชีวิตได้อย่างเต็มศักยภาพอีกครั้ง
ตรวจสอบข้อเท็จจริงโดย : พีรพล อนุตรโสตถิ์
ตรวจสอบบทความโดย : ชยานิษฐ์ ผ่องใส