"อ.เจษฎ์" เตือน 'รัฐบาล-นายกฯอิ๊งค์' อย่าใช้อำนาจเกินขอบเขต ย้ำชุมนุมต้องสงบ ไม่ให้เป็นเงื่อนไขรัฐประหาร

"อ.เจษฎ์" เตือน 'รัฐบาล-นายกฯอิ๊งค์' อย่าใช้อำนาจเกินขอบเขต ย้ำชุมนุมต้องสงบ ไม่ให้เป็นเงื่อนไขรัฐประหาร ชี้ ‘สิทธิ-เสรีภาพ’ ต้องสมดุล ห้ามบิดเบือนกฎหมายเป็นอาวุธเล่นงานการเมือง

วันที่ 30 มิ.ย. 2568 รศ.ดร.เจษฎ์ โทณะวณิก ประธานหลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต วิทยาลัยบัณฑิตเอเชีย และอดีตกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ (กรธ.) ให้สัมภาษณ์ผู้สื่อข่าว The Room44 ถึงหลักการสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ จากเหตุการณ์การชุมนุมเพื่อปกป้องอธิปไตย เมื่อวันที่ 28 มิถุนายน ที่ผ่านมา โดยระบุว่า “สิทธิ” และ “เสรีภาพ” เป็นคนละเรื่องกัน โดยเสรีภาพถือเป็นสิ่งที่มนุษย์มีโดยกำเนิด ไม่ว่าจะอยู่ในรัฐชาติใด ทุกคนต่างมีเสรีภาพตามธรรมชาติ อย่างไรก็ตาม เมื่อเสรีภาพถูกขยายมากเกินไปโดยไม่มีขอบเขต อาจส่งผลให้เกิดความขัดแย้งและกระทบต่อสิทธิของผู้อื่น

ด้วยเหตุนี้ รัฐธรรมนูญจึงถูกออกแบบให้มีทั้ง บทบัญญัติในการคุ้มครองเสรีภาพ และ การจำกัดสิทธิ เพื่อให้การใช้เสรีภาพดำเนินไปอย่างสงบเรียบร้อย โดยไม่ละเมิดผู้อื่นหรือกระทบต่อความสงบเรียบร้อยของสังคม

นายเจษฎ์ อธิบายเพิ่มเติมว่า การชุมนุมเป็นหนึ่งในเสรีภาพที่รัฐธรรมนูญให้การคุ้มครอง อย่างไรก็ตาม ต้องเป็นการชุมนุมที่สงบ ปราศจากอาวุธ และไม่กระทำการที่ผิดกฎหมาย เช่น การบุกยึดสถานที่ราชการ หรือสถานที่ทำงานของเอกชน ซึ่งเป็นสิ่งต้องห้ามและอาจมีความผิดตามกฎหมาย

“การชุมนุมที่ ‘ประชิด’ พื้นที่ราชการ หากมีการแจ้งล่วงหน้าตามกฎหมาย ยังสามารถทำได้ในบางกรณี แต่หากถึงขั้น ‘ยึดครอง’ พื้นที่ เช่น ทำเนียบรัฐบาล สนามบิน หรือสถานที่สำคัญอื่น ๆ ก็ถือว่าขัดต่อกฎหมาย และผู้กระทำต้องรับผิดชอบต่อผลของการกระทำนั้น” นายเจษฎ์กล่าว

เมื่อถามถึงโอกาสที่การชุมนุมอาจถูกใช้เป็นข้ออ้างในการเปิดทางให้รัฐใช้อำนาจพิเศษ เช่น การประกาศกฎอัยการศึก นายเจษฎ์ ระบุว่า เป็นสิ่งที่ควรระมัดระวังอย่างยิ่ง การชุมนุมต้องมีเป้าหมายชัดเจน โปร่งใส และไม่เป็นการสร้างเงื่อนไขให้รัฐใช้กลไกนอกระบบ เช่น การรัฐประหาร หรือใช้อำนาจพิเศษเข้าควบคุมสถานการณ์

“ ผู้ชุมนุมควรแสดงเจตจำนงอย่างชัดเจน ว่ามีเป้าหมายเพื่อปกป้องประชาธิปไตย และควรหลีกเลี่ยงการใช้กำลังหรือการครอบครองอาวุธ เพื่อไม่ให้กลายเป็นเงื่อนไขให้รัฐแทรกแซงโดยอ้างเหตุจำเป็น ” นายเจษฎ์ กล่าว

ส่วนประเด็นที่มีการวิเคราะห์ว่าการชุมนุมอาจนำไปสู่การใช้อำนาจขององค์กรอิสระ หรือศาลรัฐธรรมนูญ เพื่อจัดการทางการเมือง หรือที่เรียกว่า "นิติสงคราม" (Lawfare) นายเจษฎ์ มองว่า ไม่ควรนำกฎหมายมาใช้เป็นเครื่องมือทางการเมืองโดยไม่ชอบธรรม

คำว่า ‘นิติสงคราม’ หมายถึง การต่อสู้ทางการเมืองด้วยการใช้กฎหมายเป็นอาวุธ หากใช้โดยไม่มีพื้นฐานหรือเจตนาที่สุจริต ก็เท่ากับเป็นการบิดเบือนหลักนิติธรรมและบ่อนทำลายประชาธิปไตย พร้อมระบุว่า หากเหมารวมทุกกรณีว่าเป็นนิติสงคราม ก็อาจกลายเป็นการเหมารวมแบบ “เหมาเรือทั้งลำ” ซึ่งไม่เป็นธรรม

ในกรณีที่การเมืองเข้าสู่ภาวะสุญญากาศ เช่น นายกรัฐมนตรีไม่ลาออก ไม่มีการยุบสภา และประชาชนยังคงชุมนุมยืดเยื้อ นายเจษฎ์เห็นว่า สถานการณ์เช่นนี้ไม่ถือว่าเป็นสุญญากาศทางกฎหมาย เพราะยังคงมีช่องทางตามรัฐธรรมนูญ เช่น สมาชิกวุฒิสภา (ส.ว.) สามารถยื่นเรื่องต่อศาลรัฐธรรมนูญให้วินิจฉัยความชอบธรรมของนายกรัฐมนตรีได้ หากพบว่าขัดต่อหลักความซื่อสัตย์สุจริต

นอกจากนี้ หากพรรคการเมืองฝ่ายตรงข้ามสามารถรวบรวมเสียงในสภาได้มากพอ ก็สามารถเสนอชื่อบุคคลอื่นขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีแข่งได้ และหากศาลวินิจฉัยให้นายกรัฐมนตรีพ้นจากตำแหน่ง การดำเนินการหลังจากนั้นก็สามารถเข้าสู่กระบวนการเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตยได้ตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ

สุดท้าย นายเจษฎ์ ให้ความเห็นว่า รัฐบาล โดยเฉพาะนายกรัฐมนตรี ควรบริหารจัดการสถานการณ์การชุมนุมด้วยความระมัดระวัง ไม่ปล่อยให้เกิดการบานปลาย หากพบว่าการชุมนุมเกินขอบเขต ไม่สงบ หรือมีการใช้อาวุธ ต้องดำเนินการภายใต้กฎหมายอย่างเหมาะสม ไม่ใช้อำนาจเกินขอบเขต และต้องตระหนักอยู่เสมอว่าผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองทำหน้าที่แทนประชาชน จึงไม่ควรย้อนกลับมาต่อต้านหรือเผชิญหน้ากับประชาชนเสียเอง