จับผิดกลโกง “การเล่นบทเหยื่อ” ของทางการกัมพูชา

04 สิงหาคม 2568
แปลและเรียบเรียงบทความโดย: อดิศร สุขสมอรรถ

ในเหตุปะทะทางชายแดนระหว่างประเทศไทยและประเทศกัมพูชา มีการพูดถึงบทบาทของรัฐบาลกัมพูชาในการบิดเบือนสถานการณ์ว่าตนเองเป็นฝ่ายถูกฝ่ายไทยรุกราน ที่เรียกว่า การเล่นบทเหยื่อ หรือ Playing the Victim

Playing the Victim คือ การสร้างหรือขยายความรู้สึกการเป็นเหยื่อเกินจริงด้วยเหตุผลต่าง ๆ เช่น เพื่อใช้เป็นข้ออ้างในการกระทำที่ไม่เหมาะสมต่อผู้อื่น, เพื่อควบคุมหรือหลอกลวงผู้อื่น, เป็นกลไกในการรับมือกับสถานการณ์ต่าง ๆ, เรียกร้องความสนใจ หรือเพื่อเลี่ยงความรับผิดชอบ

ผู้ที่ทำแบบนี้ซ้ำ ๆ มักถูกเรียกว่า Professional Victim หรือ เหยื่อมืออาชีพ

ในทางตรงกันข้าม เหยื่อที่แท้จริงคือ ฝ่ายที่ได้รับบาดเจ็บ เสียหาย เสียชีวิต หรือได้รับความทุกข์ไม่ว่าจะจากการกระทำของผู้อื่น, จากโรคภัย, หรือจากโชคชะตา

กรณีการใช้เพื่อการล่วงละเมิดผู้อื่น (Abuse)

จุดประสงค์การเล่นบทเหยื่อเพื่อละเมิดผู้อื่น คือการลดทอนความเป็นมนุษย์ของฝ่ายตรงข้าม เช่น การพยายามเบี่ยงเบนความสนใจจากการล่วงละเมิด โดยกล่าวอ้างว่าการกระทำนั้นสมเหตุสมผล เพราะพฤติกรรมแย่ของฝ่ายตรงข้าม

การเล่นบทเหยื่อ ยังปูทางเพื่อการควบคุมการรับรู้ของบุคคลที่ 3 คือ การแสวงหาความเห็นใจจากผู้อื่นเพื่อการสนับสนุนหรือมีส่วนร่วมในการล่วงละเมิดเหยื่ออีกทางหนึ่ง หรือเรียกว่าการ Proxy Abuse

ผู้ล่วงละเมิดมักใช้กลยุทธ์ Playing the Victim ด้วยเหตุผล 2 ประการคือ สร้างความชอบธรรมให้ตนเอง และ สร้างความชอบธรรมแก่กลุ่มที่หลงเชื่อ เพื่อให้กลุ่มคนที่หลงเชื่อรอดพ้นจากการถูกตัดสินหรือวิพากษ์วิจารณ์

กรณีการใช้เพื่อควบคุมหรือหลอกลวงผู้อื่น (Manipulation)

ผู้ที่ชอบควบคุมผู้อื่นมักแสดงบทบาทเป็นเหยื่อ โดยทำให้ตัวเองดูเหมือนตกเป็นเหยื่อของสถานการณ์หรือพฤติกรรมของผู้อื่น เพื่อให้ได้รับความสงสาร เห็นใจ หรือความเมตตา และในที่สุดก็ได้ประโยชน์บางอย่างจากผู้อื่น โดยเฉพาะคนที่มีความเมตตาหรือรู้สึกผิดง่าย มักตกเป็นเป้าหมายได้ง่าย

แม้ว่าการแสดงบทบาทเป็นเหยื่ออาจประสบความสำเร็จในระยะสั้น แต่ในระยะยาวมักไม่มีประสิทธิภาพ

3 วิธีจับผิดคนแกล้งเป็นเหยื่อ

ดร.เอลิน ลีโอนาร์ด นักจิตแพทย์จากเว็บไซต์นิตยสาร Psychology Today แบ่งคุณลักษณะ คนแกล้งเป็นเหยื่อ กับ เหยื่อที่แท้จริง ดังนี้

เหยื่อที่แท้จริง คือ ผู้ที่ต้องการเปิดใจรับคำแนะนำ ตอบสนองต่อความเห็นอกเห็นใจนั้น

คนแกล้งเป็นเหยื่อ คือ ผู้ต้องการเป็นจุดสนใจ ทำให้คนอื่นรู้สึกผิด และหลีกเลี่ยงความรับผิดชอบ จนถึงการมีนิสัยชอบควบคุมผู้อื่น โดยแกล้งทำเป็นเหยื่อเพื่อให้ได้ในสิ่งที่ต้องการ

3 พฤติกรรมของคนแกล้งเป็นเหยื่อ ได้แก่

• คนที่แกล้งเป็นเหยื่อ มักพูดแต่เรื่องของตัวเอง

ผู้แกล้งเป็นเหยื่อ มักสนใจแต่ตัวเอง และการสนทนาเป็นแบบทางเดียว โดยมีเป้าหมายเพื่อควบคุมผู้อื่น

กรณีของทางการกัมพูชา คือการโยนความผิดมาฝั่งไทยฝั่งเดียว โดยไม่รับฟังคำชี้แจง

• คนที่แกล้งเป็นเหยื่อมักใช้ความทุกข์เพื่อทำให้คนอื่นรู้สึกผิด

การแสดงออกถึงความเปราะบางและเจ็บปวด อาจเป็นกลยุทธ์เพื่อให้คนอื่นรู้สึกผิด และเรียกร้องการช่วยเหลือเกินจำเป็น เช่น การแกล้งป่วยเพื่อเลี่ยงภาระไปตกกับเพื่อนร่วมงาน

กรณีของทางการกัมพูชา คืออ้างว่าประเทศตนเองยากจนกว่า ไม่สามารถรุกรานประเทศไทยได้ จึงอ้างว่าเป็นไทยที่กลั่นแกล้งประเทศเล็กกว่าอย่างกัมพูชา ทั้ง ๆ ที่มีหลักฐานชัดเจนว่ากัมพูชาเป็นฝ่ายรุกล้ำดินแดนของไทยก่อน

• คนที่แกล้งเป็นเหยื่อ มักใช้เรื่องในอดีตเพื่อเลี่ยงความรับผิดชอบในปัจจุบัน

มีการใช้ประสบการณ์เจ็บปวดในอดีตเป็นข้ออ้างไม่รับผิดชอบต่อสิ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน เช่น ปั้นเรื่องในที่ทำงาน เพื่อเป็นข้ออ้างในการนอกใจคู่ครอง

กรณีของทางการกัมพูชา คือกล่าวหาว่าในอดีตไทยเคยขโมยวัฒนธรรมเขมร เพราะประสาทบริเวณชายแดนมีลักษณะของวัฒนธรรมขอมโบราณ ทั้ง ๆ ขอมโบราณคือวัฒนธรรมร่วมของอุษาคเนย์ นอกจากนี้ ที่ตั้งของโบราณสถานไม่ใช่สิ่งชี้วัดเขตแดนระหว่างประเทศอีกด้วย

ข้อมูลอ้างอิง :

https://en.wikipedia.org/wiki/Playing_the_victim
https://thediplomat.com/2023/10/cambodian-propaganda-playing-the-victim-to-get-away-with-murder/
https://www.psychologytoday.com/us/blog/peaceful-parenting/202211/3-ways-tell-when-someone-is-playing-the-victim