FDA อนุมัติยาป้องกัน HIV ตัวใหม่เคลมประสิทธิภาพมากที่สุด

เผยแพร่ 15 ชั่วโมงที่ผ่านมา

ยาฉีดป้องกัน HIV เยซทูโก (Yeztugo) ที่มีประสิทธิภาพ 100% และฉีดเพียงปีละสองครั้ง ได้รับการอนุมัติแล้วทั่วโลก ถือเป็นความก้าวหน้าสำคัญที่พร้อมยุติการแพร่ระบาดของ HIV ด้วยการเข้าถึงยาในราคาที่เอื้อมถึง

วงการสาธารณสุขทั่วโลกกำลังจับตามองความก้าวหน้าครั้งสำคัญในการต่อสู้กับเชื้อ HIV เมื่อยาป้องกันที่มีประสิทธิภาพในชื่อ เลนาคาปาเวียร์ (lenacapavir) หรือที่รู้จักกันในชื่อทางการค้า เยซทูโก (Yeztugo) ที่ได้รับการอนุมัติจาก FDA หรือ องค์การอาหารและยาสหรัฐอเมริกา และเตรียมพร้อมเข้าถึงผู้คนทั่วโลก โดยมาในรูปแบบยาฉีดเพียงปีละสองครั้ง ซึ่งนับเป็นหนึ่งในความหวังใหม่ในการยุติการแพร่ระบาดของ HIV ที่ดำเนินมายาวนานกว่า 44 ปี

FDA อนุมัติ lenacapavir ที่พัฒนาใหม่

ตามรายงานจาก สำนักข่าวต่างประเทศ TIMEเมื่อวันที่ 18 มิถุนายน สำนักงานอาหารและยาสหรัฐฯ (FDA) ได้อนุมัติยาเลนาคาปาเวียร์ (lenacapavir) หรือที่รู้จักกันในชื่อทางการค้า เยซทูโก (Yeztugo) สำหรับการ ป้องกันเชื้อ HIV ที่ต้องใช้ เพียงปีละ 2 ครั้ง เท่านั้น

lenacapavir ตัวใหม่ที่เป็นความก้าวหน้าทางการแพทย์

เลนาคาปาเวียร์ (lenacapavir)เป็นยาต้านไวรัส ที่บริษัทไจลีแอด ไซแอนเซส (Gilead Sciences) นำมาพัฒนาใหม่ภายใต้ชื่อการค้าว่า เยซทูโก (Yeztugo) โดยเป็นยาในกลุ่ม สารยับยั้งแคปซิด (capsid inhibitors) หรือ กลุ่มยาต้านไวรัสที่ออกฤทธิ์โดย รบกวนหรือขัดขวางการทำงานของโปรตีนแคปซิด ที่มีบทบาทสำคัญในการขนส่งไวรัสเข้าสู่เซลล์ของร่างกาย ซึ่งเป็นเปลือกหุ้มสารพันธุกรรมของไวรัส อย่าง HIV-1 ซึ่งเมื่อไวรัสนี้เข้าสู่เซลล์ร่างกายแล้ว แคปซิดจะสลายตัว และไวรัสจะเริ่มกระบวนการจำลองตัวเอง โดย เลนาแคพาเวียร์ (Lenacapavir) ทำหน้าที่ หยุดยั้งกระบวนการนี้ไม่ให้เกิดขึ้น ทำให้ไวรัสไม่สามารถจำลองตัวเองและแพร่กระจายไปยังเซลล์ใหม่ได้

lenacapavir เคยพัฒนามาแล้ว

เดิมทีในปี 2022 เลนาแคพาเวียร์ (lenacapavir) ได้รับการอนุมัติให้ใช้ ภายใต้ชื่อทางการค้า ซันเลนก้า (Sunlenca) สำหรับการรักษาผู้ที่ติดเชื้อ HIV แล้ว แต่การพัฒนายาป้องกันแบบออกฤทธิ์ยาว สำหรับผู้ที่ยังไม่ติดเชื้อกลับเป็นเรื่องที่ยากกว่ามากในการทำให้เกิดขึ้นจริง

ในปี 2024 วารสารวิชาการ Science ได้ยกย่องให้ เลนาคาปาเวียร์ เป็น "สิ่งประดิษฐ์ที่ก้าวหน้าที่สุดแห่งปี" (Breakthrough Invention of the Year) เพราะความสามารถในการ ป้องกันก่อนการสัมผัสเชื้อ (PrEP) สามารถช่วยป้องกันบุคคลที่ยังไม่ติดเชื้อ HIV ได้ถึงประมาณ 99% จากการติดเชื้อผ่านทางเพศสัมพันธ์ ซึ่งเป็นหนึ่งในวิธีที่มีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันไวรัสร้ายแรงชนิดนี้ ตามการรายงานของสำนักข่าวต่างประเทศ New Atlas

lenacapavir ที่พัฒนาใหม่ดีอย่างไร ?

ปัจจุบันมีวิธีป้องกัน HIV แบบ PrEP อยู่ 2 รูปแบบหลัก ได้แก่ การกินยารายวัน เช่น Truvada หรือ Descovy ซึ่งมีประสิทธิภาพกว่า 99% หากกินสม่ำเสมอ แต่ต้องใช้วินัยในการกินทุกวัน กับอีกแบบคือการฉีดยา Apretude (cabotegravir) ทุก 2 เดือน ซึ่งสะดวกกว่าการกินยา แต่ต้องไปฉีดที่คลินิกเป็นประจำ ทั้งสองวิธีมีข้อจำกัดต่างกัน เช่น ความยุ่งยากในการใช้ หรือผลข้างเคียงบางประการ

ดังนั้นผู้ที่ต้องการป้องกัน HIV ด้วยยาPrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) ต้องรับประทานยาทุกวัน หรือฉีดยาทุกสองเดือนซึ่งอาจเป็นภาระและส่งผลต่อการปฏิบัติตามแผนการรักษาได้ ดังนั้นการที่บริษัทสามารถพัฒนา เยซทูโก (Yeztugo) ที่สามารถฉีดได้เพียงปีละสองครั้ง จะช่วยลดอุปสรรคเหล่านี้ได้อย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องของการลืมกินยา

ทั้งนี้เยซทูโก (Yeztugo)อาจเป็นทางเลือก PrEP ที่เปลี่ยนแปลงวงการได้ โดยมีศักยภาพในการเพิ่มจำนวนผู้เข้าถึงและใช้ PrEP อย่างต่อเนื่อง เสริมเครื่องมือสำคัญในการยุติการระบาดของ HIV และการฉีดเพียงปีละ 2 ครั้ง อาจช่วยแก้ปัญหาอุปสรรคต่าง ๆ ข้างต้นที่เป็นอุปสรรคที่พบได้บ่อยในกลุ่มผู้ที่ใช้ PrEP แบบถี่ โดยเฉพาะชนิดรับประทานทุกวัน โดยงานวิจัยพบว่า กลุ่มตัวอย่างมีความจำเป็นต้องใช้ PrEP ส่วนใหญ่มักชอบรูปแบบการใช้ยาที่ไม่ถี่

ผลการทดสอบ lenacapavir ที่พัฒนาใหม่

จากการศึกษาโดยนักวิทยาศาสตร์ของบริษัทไจลีแอด ไซแอนเซส (Gilead Sciences) ผู้พัฒนาเลนาแคพาเวียร์ (lenacapavir) พบว่า ยานี้ สามารถป้องกันการติดเชื้อ HIV ได้ 100% ในกลุ่ม ผู้หญิงซิสเจนเดอร์ (cisgender women) หรือผู้หญิงที่ระบุตัวตนทางเพศตรงกับเพศที่ได้รับเมื่อตอนเกิด เช่น คนที่เกิดมาพร้อมเพศกำเนิดหญิง และยังคงระบุตัวตนว่าเป็นผู้หญิง เมื่อเปรียบเทียบกับการใช้ยา PrEP แบบรับประทานทุกวัน ส่วนในกลุ่ม ชายที่มีเพศสัมพันธ์กับชาย และ กลุ่มผู้มีความหลากหลายทางเพศ ยานี้มีประสิทธิภาพในการป้องกัน ร้อยละ 96 ตามรายงานจาก สำนักข่าวต่างประเทศ TIME

นอกจากนี้ บริษัทไจลีแอด ไซแอนเซส (Gilead Sciences)ยังได้ยื่นขออนุมัติขึ้นทะเบียนยา เยซทูโก (Yeztugo)ต่อหน่วยงานกำกับดูแลในประเทศต่าง ๆ ได้แก่ ออสเตรเลีย บราซิล แคนาดา แอฟริกาใต้ และสวิตเซอร์แลนด์ และมีแผนจะยื่นเพิ่มเติมใน อาร์เจนตินา เม็กซิโก และเปรู ในอนาคต ทั้งนี้ บริษัทได้ดำเนินมาตรการเพื่อให้ เยซทูโก (Yeztugo)เข้าถึงได้ในราคาที่เหมาะสม โดย บุคคลที่ไม่มีประกันสุขภาพ อาจสามารถเข้าถึงยา ได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย หากผ่านเกณฑ์ของโครงการช่วยเหลือค่ายา (Advancing Access) ของบริษัท

ยาป้องกัน HIV ที่เข้าถึงง่าย

ความสำเร็จของ เยซทูโก (Yeztugo) ไม่เพียงแต่เป็นเรื่องของวิทยาศาสตร์เท่านั้น แต่ยังรวมถึงความมุ่งมั่นในการทำให้ผู้คนทั่วโลกสามารถเข้าถึงยานี้ได้ โดยบริษัทผู้ผลิตยาได้ลงนามในข้อตกลงอนุญาตให้ใช้สิทธิ์แบบไม่เก็บค่าลิขสิทธิ์ (Royalty-Free Licensing Agreements) กับผู้ผลิตยาสามัญ 6 ราย เพื่อให้สามารถผลิตและจัดหายาได้ในราคาที่เข้าถึงง่ายขึ้น รวมถึงประกาศความร่วมมือครั้งสำคัญกับกองทุนโลกเพื่อต่อสู้โรคเอดส์ วัณโรค และมาลาเรีย โดยจะจัดหายาเยซทูโกให้เพียงพอต่อการเข้าถึงผู้คนสูงสุด 2 ล้านคนในประเทศที่มีรายได้น้อยและปานกลางตอนล่าง 120 ประเทศ

ข้อมูลยา เยซทูโก (Yeztugo) สามารถอ่านได้ที่ DATA FDA

ข่าวที่เกี่ยวข้อง