ฮือฮา! นักวิจัย มข. ค้นพบบึ้งแคระชนิดใหม่ของโลก ไทย-ลาวร่วมตั้งชื่อ ‘บึ้งคำแพง’

นักวิจัย มข.ค้นพบบึ้งแคระชนิดใหม่ของโลก “บึ้งคำแพง” จาก สปป.ลาว สานสัมพันธ์มิตรภาพสองฝั่งโขงในงานวิจัยระดับนานาชาติ 29 กรกฎาคม 2568 - ผศ.ดร.นรินทร์ ชมภูพวง อาจารย์คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น หรือ มข.เปิดเผยว่าทีมวิจัย สาขากีฏวิทยา และโรคพืชวิทยา คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้ลงพื้นที่สำรวจและศึกษาวิจัย นำมาสู่การค้นพบบึ้งแคระใหม่ของโลกที่มีชื่อว่า บึ้งคำแพง จากพื้นที่สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว โดยเป็นผลจากความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยขอนแก่น และมหาวิทยาลัยจำปาสัก ซึ่งงานวิจัยดังกล่าวเป็นการรายงานการค้นพบ บึ้งคำแพง ซึ่งจัดอยู่ในสกุล Phlogiellus และนับเป็นครั้งแรกที่มีการใช้เทคนิคทางชีววิทยาระดับโมเลกุลในการศึกษาบึ้งในสกุลนี้ โดยนำมาร่วมวิเคราะห์กับลักษณะทางสัณฐานวิทยาเพื่อการจำแนกชนิดอย่างแม่นยำ ตอกย้ำถึงความสำคัญของการใช้เครื่องมือทางวิทยาศาสตร์หลากหลายแขนงในการศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพ "บึ้งแคระชนิดใหม่นี้มีลักษณะที่น่าสนใจหลายประการ โดยเฉพาะในเพศเมียระยะโตเต็มวัยที่ตรวจพบในช่วงอุ้มถุงไข่ ซึ่งมีขนาดเล็กกว่าเพศเมียทั่วไปในสกุลเดียวกันถึง 3 เท่า ภายในถุงไข่ยังพบตัวอ่อนเพียง 7 ตัว ซึ่งเป็นจำนวนที่ต่ำกว่าค่าเฉลี่ยของบึ้งเพศเมียโดยทั่วไปสำหรับลักษณะที่อยู่อาศัย ทีมวิจัยพบว่ารังของ บึ้งคำแพง มักอยู่ใกล้กับรังมดหรือจอมปลวก และภายในรังยังพบกองซากมดและปลวกจำนวนมาก ซึ่งคาดว่าเป็นแหล่งอาหารหลักของบึ้งแคระชนิดนี้ การใช้ชีวิตเช่นนี้สะท้อนถึงพฤติกรรมการปรับตัวที่จำเพาะต่อสภาพแวดล้อม และยังเป็นข้อมูลใหม่ที่ช่วยเสริมความเข้าใจต่อระบบนิเวศขนาดเล็กในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้" ผศ.ดร.นรินทร์ กล่าวอีกว่า ปัจจุบันปัญหาพื้นที่ป่าธรรมชาติถูกทำลายจากหลายปัจจัย เช่น การรุกพื้นที่ป่าเพื่อขยายพื้นที่เกษตรกรรมและที่อยู่อาศัยของมนุษย์ รวมถึงการขยายตัวของเมือง และปัญหาสภาพภูมิอากาศที่มีการเปลี่ยนแปลง อาจมีผลทำให้เกิดการสูญเสียแหล่งอาศัยของสิ่งมีชีวิต ซึ่งถ้าเป็นสิ่งมีชีวิตที่สามารถพบได้ในพื้นที่นั้นเพียงพื้นที่เดียว (Endemic species) อาจก่อให้เกิดการสูญพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตชนิดนั้นได้ บึ้งก็เป็นหนึ่งในสิ่งมีชีวิตที่ได้รับผลกระทบดังกล่าวซึ่งในธรรมชาติมีบทบาทเป็นทั้งนักล่าที่ช่วยควบคุมประชากรแมลงหรือสัตว์ขนาดเล็ก และยังเป็นอาหารของสิ่งมีชีวิตบางชนิด เช่น ต่อแมงมุม (wasp) “เมื่อปัญหาดังกล่าวส่งผลให้จำนวนประชากรบึ้งในธรรมชาติลดลงอย่างรวดเร็ว ระบบนิเวศในพื้นที่นั้นก็จะได้รับผลกระทบเช่นกัน ดังนั้นจึงควรวางแผนหาแนวทางอนุรักษ์พื้นที่ป่าธรรมชาติเพื่อให้สิ่งมีชีวิตขนาดเล็กเหล่านี้ยังคงมีแหล่งที่อยู่อาศัยต่อไป อย่างไรก็ตามสำหรับการค้นพบ บึ้งคำแพง ครั้งนี้ ไม่เพียงเป็นการเพิ่มชื่อใหม่ในสารบบทางอนุกรมวิธานของโลกเท่านั้น แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ของพลังความร่วมมือข้ามพรมแดนไทย-ลาว ที่จะช่วยผลักดันให้การศึกษาทรัพยากรธรรมชาติในภูมิภาคก้าวหน้าไปอย่างมั่นคง พร้อมสืบสานคุณค่าของความหลากหลายทางชีวภาพในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ให้คงอยู่ต่อไปในอนาคต"