‘Center of Dreams’ สะพานเชื่อมคนไร้บ้านคืนสังคม

กรุงเทพฯ เมืองแห่งความเจริญที่ยังมีเงาของความเหลื่อมล้ำทางสังคม ท่ามกลางตึกสูงระฟ้า ยังมีภาพของคนไร้บ้านอาศัยหลับนอนตามซอกมุมต่างๆ ในเมืองหลวง ทั้งใต้ทางด่วน สะพานลอย ป้ายรถเมล์ และอาคารร้าง สะท้อนปัญหาสังคมที่ซับซ้อน ตั้งแต่เศรษฐกิจฝืดเคือง รายได้ไม่พอเลี้ยงชีพ ตกงาน ครอบครัวแตกแยก ไปจนถึงผู้สูงอายุที่ถูกทอดทิ้งไร้คนดูแล

แม้ปัญหาคนไร้บ้านจะเรื้อรัง แต่ “โอกาส” คือ สิ่งสำคัญที่สามารถเปลี่ยนชีวิตผู้คนกลุ่มเปราะบางได้ อย่างการก่อตั้ง Center of Dreams ศูนย์พักพิงชั่วคราวในชุมชนคลองเตย ล็อก 4-5-6 ใจกลางกรุง เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตและฟื้นฟูศักยภาพคนไร้บ้านก่อนกลับคืนสู่สังคมอีกครั้ง เป็นการช่วยเหลืออย่างเป็นรูปธรรมจากมูลนิธิซิตี้ (Citi Foundation) ผ่านการดำเนินงานของมูลนิธิแบงค็อก คอมมูนิตี้ เฮลป์

นฤมล จิวังกูร กรรมการผู้จัดการใหญ่ ธนาคารซิตี้แบงก์ ประเทศไทย และตัวแทนมูลนิธิซิตี้ กล่าวว่า โครงการ Global Innovation Challenge ของมูลนิธิซิตี้มอบทุนรวมกว่า 25 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ แก่องค์กรไม่แสวงหากำไรทั่วโลก เพื่อแก้ปัญหาสังคมเร่งด่วนในแต่ละประเทศ แต่ละโครงการต้องเสนอแนวทางช่วยเหลือพร้อมผลลัพธ์ที่ชัดเจน สำหรับประเทศไทย มูลนิธิแบงค็อก คอมมูนิตี้ เฮลป์ ได้รับการคัดเลือกจากกว่า 50 โครงการทั่วโลก และได้รับทุนสนับสนุน 500,000 ดอลลาร์ฯ หรือ 16.5 ล้านบาท เพื่อจัดตั้งศูนย์ Center of Dreams เป็นที่พักพิงชั่วคราวสำหรับคนไร้บ้านในเขตคลองเตยและกรุงเทพฯ ชั้นใน พร้อมติดตามผลอย่างใกล้ชิดเพื่อให้การช่วยเหลือเกิดผลอย่างยั่งยืน

“ ปัญหาคนไร้บ้านไม่ใช่แค่เรื่องที่อยู่อาศัยหรือการขาดทักษะ แต่ยังรวมถึงการขาดแรงใจ หลายคนเคยมีบ้านและงาน แต่เมื่อจิตใจหมดหวัง ก็ยากจะเริ่มต้นใหม่ ศูนย์พักพิงจึงไม่ใช่แค่ที่หลบภัย แต่ยังเป็นพื้นที่ฟื้นฟูทั้งร่างกาย จิตใจ และศักยภาพ เพื่อพาคนเหล่านี้กลับคืนสู่สังคมอย่างแท้จริง” นฤมล กล่าว

พื้นที่พักพิง หาอาชีพ สร้างแรงใจ ฟรีโซ โพเดอร์วาดร์ ผู้ก่อตั้งมูลนิธิแบงค็อก คอมมูนิตี้ เฮลป์ กล่าวว่า กรุงเทพฯ มีคนไร้บ้านกว่า 1,200 ราย ส่วนใหญ่เกิดจากการไม่มีเงินเก็บและพึ่งพารายได้ทางเดียว เมื่อขาดรายได้จึงตกอยู่ในภาวะไร้บ้านได้ง่าย โดยเฉพาะกลุ่มผู้สูงอายุที่ไม่มีครอบครัวดูแล และเงินบำนาญไม่เพียงพอสำหรับการดำรงชีพ อย่างไรก็ตาม คนไร้บ้านยังมีศักยภาพและหัวใจที่แข็งแรง เพียงขาดโอกาส การช่วยให้พวกเขากลับคืนสู่สังคมจึงไม่ใช่เรื่องยาก Center of Dreams คือ ศูนย์พักพิงชั่วคราวที่ให้บริการทั้งที่พัก ห้องน้ำ อาหาร เครื่องนุ่งห่ม รวมถึงจัดกิจกรรมพัฒนาทักษะอาชีพและสังคม เช่น เวิร์กชอปค้นหาตัวตน การฝึกอาชีพ และแนะแนวการสมัครงาน เพื่อสร้างรายได้ที่มั่นคง โดยเปิดรับคนไร้บ้านทั่วกรุงเทพฯ ไม่จำกัดอายุ เพศ หรือภูมิหลัง

สำหรับคนไร้บ้านที่ Center of Dreams ฟรีโซ กล่าวว่า ได้ความร่วมมือระหว่างภาครัฐ เอกชน และภาคประชาสังคม โดยกรุงเทพมหานครและสำนักงานเขตมีบทบาทสำคัญในการสำรวจและคัดกรองผู้สมัครใจเข้าร่วม หากผ่านการตรวจสุขภาพและประวัติอาชญากรรมจะได้รับการดูแล 90 วัน เพื่อฟื้นฟูร่างกายและเตรียมความพร้อมกลับคืนสู่สังคมศูนย์ยังช่วยประสานการเดินทางกลับภูมิลำเนา หางานกับองค์กรพันธมิตร หรือส่งต่อไปยังศูนย์อื่นตามความเหมาะสม โดยภายใน 6 เดือนแรกให้ความช่วยเหลือได้แล้วกว่า 50 ราย ตั้งเป้าช่วยเหลือไม่น้อยกว่า 150 ราย ภายในปี 2569 แต่ที่สำคัญไม่ได้อยู่ที่จำนวนคนไร้บ้านที่เข้ามาในศูนย์ แต่คือ คุณภาพของคนไร้บ้านที่ได้รับโอกาสและพึ่งพาตนเองได้ ในอนาคตจะพัฒนาบริการเพิ่มเติม เช่น การให้คำปรึกษาด้านสุขภาพจิต ความร่วมมือกับสถานศึกษาอาชีวศึกษาเพื่อเพิ่มหลักสูตรฝึกอาชีพ และขยายเครือข่ายพันธมิตร ทำให้การช่วยเหลือคนไร้บ้านเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องและยั่งยืนในระยะยาว

หนึ่งในคนไร้ไร้บ้านที่ตัดสินพาตัวเองเข้าศูนย์พักพิงแห่งนี้ ประจวบ เรืองศรี วัย 63 ปี เส้นทางชีวิตพลิกผันหลังติดโควิด-19 ต้องรักษาตัวในโรงพยาบาลนานนับเดือน มีปัญหาสุขภาพเรื้อรัง จนไม่สามารถกลับไปประกอบอาชีพได้ ต้องเผชิญกับความเปล่าเปลี่ยวในชีวิต ไม่มีบ้านให้กลับ ลูกชายและลูกสาวก็เข้าไปเกี่ยวข้องกับยาเสพติด สมาชิกครอบครัวคนอื่นๆ ก็จากไปหมด กลายเป็นคนไร้บ้านอาศัยนอนตามวัดและพื้นที่สาธารณะไปเรื่อยๆ ทั้งวัดเทพศิรินทร์ บริเวณวงเวียน 22 กรกฎาคมเขตป้อมปราบศัตรูพ่าย ก่อนปักหลักอยู่ที่วัดมหาพฤฒารามนานกว่า 2 ปี

ประจวบ เรืองศรี เล่าด้วยรอยยิ้มว่า มูลนิธิแบงค็อกฯ ได้เข้ามาสอบถามและให้ความช่วยเหลือจึงตัดสินใจเข้าร่วมโครงการฯ โดยอยู่ที่นี่มากว่า 1 เดือนแล้ว ได้รับการดูแลทั้งด้านอาหาร การฟื้นฟูร่างกาย และอบรมทักษะอาชีพตามความสามารถ แม้ร่างกายจะยังไม่แข็งแรงเต็มที่ ขายังเดินได้ไม่ถนัด แต่ได้ช่วยงานในศูนย์เท่าที่พอทำได้ ล่าสุด ทางศูนย์ฯ อยู่ระหว่างการประสานงานกับกทม. และกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (พม.) เพื่อจัดหาที่อยู่อาศัยถาวรให้

ส่วน นนทชัย ชูชื่น วัย 23 ปี หนุ่มระยองที่ย้ายเข้ามาอยู่กรุงเทพฯ เมื่อสามปีก่อน เริ่มต้นชีวิตการทำงานในครัวของโรงแรมกว่า 2 ปี กระทั่งเมื่อต้นปีที่ผ่านมารู้สึกเบื่อหน่ายกับชีวิตเดิม สมัครใจเข้าสู่เส้นทางชีวิตคนไร้บ้าน เพราะอยากเรียนรู้ชีวิตของคนไร้บ้าน อยากเข้าใจทำไมบางคนถึงกลายมาเป็นคนไร้บ้าน ทำไมถึงเลือกที่จะไม่กลับบ้าน

การใช้ชีวิตแบบคนไร้บ้านเปิดโลกทัศน์ใหม่ให้กับนนทชัย เขาได้พูดคุยกับผู้คนที่ใช้ชีวิตข้างถนนถนน โดยเฉพาะในพื้นที่สนามหลวง พบว่าปัจจัยที่ผลักให้คนเหล่านั้นกลายเป็นคนไร้บ้านมีหลากหลาย ทั้งปัญหาครอบครัว วงจรยาเสพติด หรือแม้แต่การไม่มีเอกสารระบุตัวตน ไม่สามารถสมัครงานได้ ส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุ บางคนไม่สามารถทำงานได้จริง ๆ บางรายเลือกใช้ชีวิตเช่นนี้โดยสมัครใจ แต่เขาเชื่อว่าหากมีโอกาสก็อาจพาตัวเองออกจากจุดนั้นและกลับมาพึ่งพาตัวเองได้อีกครั้ง

ต้นเดือนมีนาคมที่ผ่านมา นนทชัยตัดสินใจเข้าร่วมโครงการฯ ของมูลนิธิแบงค็อก และมาอาศัยอยู่ที่ศูนย์พักพิง ได้รับการฝึกอาชีพและทำกิจกรรมร่วมกับชุมชน ในที่สุดทางมูลนิธิช่วยหางานให้ ปัจจุบันทำงานเป็นพ่อครัวในร้านอาหารเม็กซิกันแห่งหนึ่ง มีรายได้สามารถออกมาเช่าห้องอยู่เองได้แล้ว สามารถดูแลตัวเองได้ แต่วันหยุดเขายังคงกลับไปช่วยงานที่ศูนย์พักพิงฯ สม่ำเสมอ

“ผมได้มาอยู่ในโครงการของมูลนิธินี้ เหมือนได้เห็นทางออก ที่ศูนย์แนะนำแนวทาง ที่สำคัญ คือ ตัวเราต้องพร้อมที่จะเปลี่ยนแปลง ซึ่งเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญสำหรับวัยรุ่นอย่างผมที่อาจจะอยากลองใช้ชีวิต แต่สุดท้ายก็ต้องมีอาชีพ มีที่อยู่ที่มั่นคง และต้องดูแลตัวเองให้ได้ ” นนทชัย อดีตคนไร้บ้านที่กลับคืนสู่สังคมอย่างมีศักดิ์ศรี กล่าวทิ้งท้าย