แม่กับการเมือง

ร้อยเอก ดร.จารุพล เรืองสุวรรณ

ผู้อำนวยการหลักสูตรมหาบัณฑิต

คณะการทูตการต่างประเทศ มหาวิทยาลัยรังสิต

เมื่อวานที่ผ่านมาเป็นวันที่มีความหมายพิเศษอย่างยิ่งสำหรับคนไทยเราครับ เพราะเมื่อวานนี้เป็น วันแม่แห่งชาติ นอกจากจะเป็นวันคล้ายวันเฉลิมพระชนมพรรษาสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ผู้ซึ่งคนไทยทุกคนเคารพรักดุจดั่งแม่ของแผ่นดินแล้ว ก็ยังเป็นวันแห่งการระลึกถึงพระคุณของแม่รวมถึงการยกย่องบทบาทของแม่ทั้งในครอบครัวและสังคมอีกด้วย

หากเรามองให้ลึกไปกว่าการ์ด ดอกมะลิ และคำบอกรัก แม่ยังมีบทบาทสำคัญในอีกเวทีหนึ่งที่หลายคนอาจไม่ค่อยพูดถึง — นั่นคือ เวทีการเมือง นั่นเองครับ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การพัฒนาประชาธิปไตย วันนี้เรามาคุยเรื่องนี้กันครับ

แม่ในฐานะ “ผู้หล่อหลอมพลเมืองและนักต่อสู้”

การพัฒนาประชาธิปไตย จริงๆ แล้วอาจไม่ได้เริ่มต้นในรัฐสภา หรือพรรคการเมือง

แต่จริงๆแล้ว อาจจะเริ่มต้นที่ “บ้าน” ของพวกเรานี่แหละครับ แม่จึงมีบทบาทสำคัญในฐานะผู้เลี้ยงดูแลอบรมลูก ซึ่งเป็นตัวแปรสำคัญอย่างยิ่งในการสร้าง “พลเมือง” ให้แก่ชาติ ไม่ว่าจะเป็นการปลูกฝังคุณค่าเรื่องความซื่อสัตย์ ความรับผิดชอบ การเคารพสิทธิของผู้อื่น หรือจิตวิญญาณประชาธิปไตย

เด็กที่เติบโตมากับแม่ที่สอนให้ตั้งคำถามและกล้าแสดงความคิดเห็น ย่อมมีโอกาสเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่ไม่ยอมรับความอยุติธรรมง่ายๆ ในขณะเดียวกัน แม่ที่สอนให้ลูกเคารพผู้อื่นและเข้าใจความแตกต่าง รู้จักการยอมรับและใช้ชีวิตภายใต้วิถีชีวิตแบบนักประชาธิปไตย จะช่วยลดความรุนแรงในสังคมได้มากกว่ามาตรการใดๆ ของรัฐ

ทั่วโลกมีตัวอย่างของ “แม่” ที่ลุกขึ้นมาเป็นแกนกลางของการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและการเมือง เช่น ใน อาร์เจนตินา กลุ่ม Mothers of the Plaza de Mayo รวมตัวกันเรียกร้องความจริงเรื่องลูกที่หายสาบสูญในยุคเผด็จการ ใน ฟิลิปปินส์ โคราโซน อากีโน แม่และภรรยา ที่ก้าวขึ้นมาเป็นสัญลักษณ์การต่อสู้เพื่อประชาธิปไตยหลังสามีถูกลอบสังหาร หรือ ในพม่า ที่แม่ของนักศึกษาและนักกิจกรรมการเมืองหลายคน ยืนหยัดปกป้องลูกแม้ต้องเผชิญแรงกดดันจากรัฐ เป็นต้น

จะเห็นได้ว่า พลังของความเป็นแม่นั้น ไม่ได้อยู่แค่ในบ้าน แต่ยังมีอิทธิพลถึงการต่อสู้ทางการเมืองในหลายๆครั้ง และที่น่าสนใจเป็นอย่างยิ่ง คงจะหนีไม่พ้นพลังของความเป็นแม่ ในฐานะผู้ที่หล่อหลอมและสร้าง “คนที่มีคุณภาพ” ในสังคม ซึ่งเชื่อเป็นอย่างยิ่งว่า บทบาทนี้แม้แต่รัฐเอง ก็ไม่มีความสามารถเท่า

หรือจริงๆแล้ว เหล่าแม่ๆ ควรมีบทบาทในการกำหนดนโยบาย เพราะเขารู้ว่า “ลูก” หรือ “พลเมืองของชาติในอนาคต” นั้นต้องการอะไร ต้องการให้รัฐสนับสนุนอะไร อย่างไร เพื่อที่จะตอบโจทย์การสร้างพลเมืองจากในครอบครัว โดยเฉพาะอย่างยิ่ง นโยบายด้านการสาธารณสุข การดูแลบุตรตั้งแต่ในครรภ์ นโบบายการศึกษาตั้งแต่แรกเกิดจนเติบโต ทำอย่างไรจะให้ลูกของคนทั้งชาติมีโอกาสได้รับการสนับสนุนทั้งด้านสุขภาพกายและใจ และการศึกษาที่จะเป็นเครื่องมือในการต่อสู้และอยู่รอดบนโลก

เชื่อว่า เหล่าแม่ๆ มีคำตอบอยู่ในหัวพอสมควร ว่าทุกวันนี้ ต้องการอะไร? ขาดอะไร? และปัญหาอยู่ตรงไหน? อีกทั้งไม่แน่ อาจจะมีคำตอบอยู่ในหัวเช่นกัน ว่า ต้อง “ทำอะไร และอย่างไร”

อย่างไรก็ดี การจะได้คำตอบนั้น ต้องหาข้อมูลจากทุกๆ สังคม ทุกๆ ฐานะ ให้กว้างและลึกในระดับที่สามารถจะบอกได้ว่า เป็นความต้องการของคนส่วนใหญ่ อย่าไปถามแค่เหล่าแม่ๆในสภา หรือผู้มีอันจะกิน เพราะอาจจะไม่ตอบโจทย์ความต้องการที่แท้จริงของแม่หมู่มาก

ถ้าเราให้ความสำคัญกับแม่ในสังคมจำนวนมากพอ ให้กลายเป็นกำลังสำคัญในการสร้างพลเมืองคุณภาพ ด้วยการสอนลูกให้มองโลกอย่างมีเหตุผล มีเมตตา และมีจิตวิญญาณประชาธิปไตยที่เคารพความแตกต่างหลากหลาย ไม่แน่…การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองอย่างสร้างสรรค์อาจจะเกิดขึ้นในระดับโครงสร้างทางความคิดของสังคมทั้งหมด และจะส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่นได้อย่างแนบเนียน

วันแม่ปีนี้ จึงอยากบอกกับผู้อ่านที่เคารพว่า วันแม่อาจจะไม่ใช่แค่วันที่เราจะมอบดอกมะลิให้แม่ แต่ยังเป็นวันที่เราควรทบทวนว่า “แม่” มีบทบาทในอนาคตของบ้านเมืองอย่างไร เพราะแม่ไม่เพียงให้กำเนิดชีวิต แต่ยังสามารถให้กำเนิดพลเมืองที่มีคุณภาพ ซึ่งเป็นรากฐานของการเมืองที่โปร่งใส ยุติธรรม และยั่งยืน

สุดท้าย วันแม่ปีนี้ คอลัมน์มองโลกเหลียวไทย by อาจารย์จา ขอส่งความสุขให้กับคุณแม่ทุกคน ให้มีแต่ความสุขและสุขภาพร่างกายแข็งแรง ตลอดปีและตลอดไปครับ

“รักแม่ครับ”

เอวัง