สมองเสื่อมก่อนวัย อายุน้อยก็เป็นได้ เช็กสัญญาณเตือนจากพฤติกรรมที่เปลี่ยนไป

อัพเดต 6 ชั่วโมงที่ผ่านมา • เผยแพร่ 6 ชั่วโมงที่ผ่านมา

ภาพไฮไลต์

จากข่าวอัปเดตล่าสุดวันนี้ (22 ก.ค. 2568) ที่ “บรูซ วิลลิส” ดาราฮอลลีวูดในตำนานป่วยเป็นโรคสมองเสื่อมแล้วมีอาการทรุดลง จนไม่สามารถพูด อ่าน เขียน และเดินได้เหมือนปกติ ก็ทำให้หลายคนให้ความสนใจโรคสมองเสื่อมมากขึ้น แต่นอกจากจะเกิดกับผู้สูงวัยแล้ว โรคสมองเสื่อมก่อนวัย ก็สามารถเกิดขึ้นกับคนที่ยังอายุไม่ถึง 65 ปีได้เช่นกัน สังเกตสัญญาณเตือนจากพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปจากเดิม

สมองเสื่อมก่อนวัย เกิดจากอะไร

ที่ผ่านมาเราคุ้นเคยว่าโรคสมองเสื่อมมักจะเกิดกับผู้สูงวัยที่มีอายุ 65 ปีขึ้นไป เนื่องจากความผิดปกติของสมองที่ลดประสิทธิภาพการทำงานลงเรื่อยๆ นอกจากนี้ในวัยทำงานก็สามารถป่วยเป็นโรคสมองเสื่อมก่อนวัยได้เช่นกัน ซึ่งเกิดขึ้นได้กับผู้ที่มีอายุ 30 ปีขึ้นไป โดยพบมากถึง 7% ของจำนวนผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมทั้งหมด

สาเหตุที่ทำให้เกิดโรคสมองเสื่อมก่อนวัยมาจากความเสื่อมของอวัยวะต่างๆ ในร่างกาย โดยเฉพาะเมื่ออายุมากขึ้นหรือมีอายุ 40 ปีขึ้นไป อวัยวะและระบบการทำงานของต่อมไร้ท่อต่างๆ รวมถึงหัวใจและสมองก็ย่อมค่อยๆ เสื่อมลง โดยเฉพาะผู้ที่มีโรคประจำตัวต่างๆ และมีพฤติกรรมเสี่ยง เช่น

มีความดันโลหิตสูง
ไขมันในเลือดสูง
เป็นโรคเบาหวาน
โรคหลอดเลือดต่างๆ
โรคตับและโรคไตเรื้อรัง
โรคอัลไซเมอร์
สมองเสื่อมจากโรคหลอดเลือดสมอง
สมองส่วนหน้าเสื่อม
พันธุกรรมจากคนในครอบครัว
สูบบุหรี่จัด
ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ
ไม่ออกกำลังกาย
นั่งทำงานทั้งวัน ไม่ค่อยขยับตัว
มีความเครียด
นอนดึก พักผ่อนไม่เพียงพอ

ปัจจัยเหล่านี้เป็นตัวเร่งที่จะทำให้เกิดโรคสมองเสื่อมได้เร็วขึ้น รวมถึงการขาดวิตามินบางตัว เช่น วิตามินบี 12 และอี, การได้รับสารพิษจากสิ่งแวดล้อม สารเสพติด หรือยาบางชนิด, การติดเชื้อจำพวกซิฟิลิส หรือเชื้อไพรออน CJD ที่เป็นโรคเรื้อรัง ไวรัส HIV, ต่อมไทรอยด์ทำงานผิดปกติ, เป็นโรคโพรงน้ำในสมองโต, มีเนื้องอกในสมอง หรือเกิดอุบัติเหตุจนสมองได้รับความกระทบกระเทือน ก็เป็นปัจจัยเสี่ยงด้วยเช่นกัน

เช็กอาการสมองเสื่อมก่อนวัย

อาการของผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมก่อนวัยจะไม่ต่างกับผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมตามวัย ซึ่งสังเกตได้จากพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปจากเดิม เช่น

สูญเสียความทรงจำระยะสั้น จำทางกลับบ้านไม่ได้ ลืมสถานที่ ไม่รู้ว่าตัวเองอยู่ที่ไหน ทำให้ไปไหนมาไหนตามลำพังไม่ได้
ไม่สามารถทำกิจกรรมง่ายๆ ที่เคยทำได้ เช่น ซื้อของแล้วคิดเงินทอนไม่ถูก เพราะบวกลบเลขไม่ได้
ใช้ข้าวของต่างๆ ไม่เป็น เช่น กดรีโมททีวี กดโทรศัพท์มือถือไม่ถูก ไม่ทราบว่าของชิ้นนั้นๆ มีไว้ทำอะไร
ไม่สามารถแยกแยะรสชาติหรือกลิ่นได้
อาบน้ำเองไม่เป็น ไม่ยอมแปรงฟัน แต่งตัวไม่เหมาะสม
ความจำแย่ลง หลงๆ ลืมๆ โดยเฉพาะลืมเรื่องที่เพิ่งเกิดขึ้นไม่นาน ลืมว่าวางสิ่งของไว้ตรงไหน แต่ความจำในเรื่องเก่าๆ ในอดีตอาจยังดีอยู่
ชอบทำอะไรซ้ำๆ เช่น รดน้ำต้นไม้วันละหลายรอบ กินข้าววันละหลายมื้อ
จำสถานที่ที่คุ้นเคยไม่ได้ ลืมชื่อคนในบ้าน
มีปัญหาในการตัดสินใจ บุคลิกภาพเปลี่ยนไป เฉื่อยชา โมโหฉุนเฉียวง่าย อาจเห็นภาพหลอน หลงผิด มีอาการระแวง หวงของ กลัวคนรอบข้างจะมาเอาทรัพย์สินของตน หรือมาแย่งสมบัติไป

อาการต่างๆ เหล่านี้ส่งผลให้ประสิทธิภาพการทำงานลดลง ไม่มีสมาธิในการจดจ่อกับการทำงาน ซึ่งอาการของโรคสมองเสื่อมก่อนวัยนี้ ต้องแยกออกจากภาวะอื่นด้วย เช่น ภาวะซึมเศร้า, ภาวะเครียด, โรคทางจิตเวชอื่นๆ, โรคหลอดเลือดหรือเนื้องอกในสมองและภาวะหยุดหายใจขณะนอนหลับ

ภาพจาก iStock

ในระยะแรกคนใกล้ชิดอาจไม่ทราบว่านี่คืออาการของโรคสมองเสื่อมก่อนวัย แต่รับรู้ได้ถึงพฤติกรรมของผู้ป่วยที่เปลี่ยนไปจากเดิม เป็นสัญญาณของผู้ที่มีภาวะสมองเสื่อมชนิด “โรคอัลไซเมอร์” ซึ่งเป็นโรคสมองเสื่อมชนิดที่พบมากที่สุด โดยเกิดจากเซลล์สมองบางส่วนตายไป ส่งผลให้การส่งสารสื่อประสาทลดลง ทำให้ผู้ป่วยสูญเสียความทรงจำและการเรียนรู้ ความสามารถในการใช้ชีวิตจะค่อยๆ ถดถอยลง

วิธีป้องกันภาวะสมองเสื่อมก่อนวัย

โรคสมองเสื่อมก่อนวัยโดยเฉพาะที่เกิดจากโรคอัลไซเมอร์ ยังไม่มียาหรือวิธีรักษาให้หายได้ แต่เราสามารถบรรเทาอาการของโรคด้วยยา และประคับประคอง ป้องกัน หรือชะลอการดำเนินโรคไม่ให้เป็นมากขึ้นอย่างรวดเร็วได้ เพื่อให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ โดยเลี่ยงพฤติกรรมที่เป็นปัจจัยเสี่ยงเหล่านี้

หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพราะทำให้เซลล์สมองเสื่อมเร็วขึ้น
ระมัดระวังเรื่องอุบัติเหตุ สมองถูกกระแทก เช่น ระวังการหกล้ม
ลดความเครียดและระวังภาวะซึมเศร้า ซึ่งเป็นปัจจัยส่งเสริมให้เกิดภาวะสมองเสื่อม โดยอาจหากิจกรรมต่าง ๆ ทำเพื่อคลายเครียด เช่น นั่งสมาธิ ฟังเพลง ปลูกต้นไม้ หางานอดิเรกที่ชอบทำ
ลดอาหารจำพวกไขมันมาก รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ครบ 5 หมู่ เพราะอาหารที่มีไขมันนี้ จะไปอุดกั้นผนังหลอดเลือด นำไปสู่การไหลของเลือดที่ไม่ปกติ ทำให้แรงดันสูงขึ้น หรืออาจเกิดเป็นก้อนเลือดหลุดไปอุดตันเส้นเลือดในสมองได้
ดื่มน้ำอย่างน้อย 8 แก้วต่อวัน
นอนหลับอย่างเพียงพอ อย่างน้อยวันละ 8 ชั่วโมง
ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ ครั้งละ 30 นาที สัปดาห์ละ 3 – 5 ครั้ง
ตรวจสุขภาพประจำปี หากมีโรคประจำตัว ต้องติดตามการรักษา กินยาอย่างสม่ำเสมอ เช่น ควบคุมความดันโลหิตไม่ให้สูงเกิน 140/90 มิลลิเมตรปรอท, รักษาระดับไขมันและน้ำตาลในเลือด เป็นต้น

ภาพจาก iStock

โรคสมองเสื่อมนี้ ไม่เพียงแต่ส่งผลต่อผู้ป่วย แต่ยังส่งผลต่อครอบครัว คนรอบข้าง โดยเฉพาะทางด้านพฤติกรรม อารมณ์ ดังนั้นหากเราพบความผิดปกติเกิดขึ้นกับคนรอบตัว เช่น สับสนทิศทาง สถานที่ รวมถึงการคิด ตัดสินใจไม่ดีเหมือนเก่า ทั้งนี้หากมีอาการดังกล่าวให้รีบไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัย รวมถึงการรับการรักษาทางการแพทย์หรือคำแนะนำในการดูแลต่อไป

ที่มา : รพ.พญาไท, มหาวิทยาลัยมหิดล

อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : สมองเสื่อมก่อนวัย อายุน้อยก็เป็นได้ เช็กสัญญาณเตือนจากพฤติกรรมที่เปลี่ยนไป