แอฟริกาเดินหน้าใช้ดิจิทัล–พลังงานสะอาด เร่งเครื่องสู่เศรษฐกิจสีเขียว

อัพเดต 10 ชั่วโมงที่ผ่านมา • เผยแพร่ 2 ชั่วโมงที่ผ่านมา

ปี 2024 เครือข่ายการชำระเงินดิจิทัลในแอฟริกามีผู้ใช้งานผ่านมือถือทะลุ 1.1 พันล้านราย สร้างมูลค่าธุรกรรมมากกว่า 1.1 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ กลายเป็นหมุดหมายสำคัญที่ช่วยเชื่อมผู้คนจำนวนมากเข้าสู่ระบบเศรษฐกิจโลก และในยุคที่ทั่วโลกเร่งเข้าสู่ “ยุคแห่งปัญญา” (Intelligent Age) การเปลี่ยนผ่านทางดิจิทัลของแอฟริกาไม่เพียงไล่ตามทัน แต่กำลังกระโดดข้ามมาตรฐานโลกด้วยซ้ำ

ทั่วโลกกำลังเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ภาคฟินเทคของละตินอเมริกาได้รับเงินทุนเพิ่มขึ้น 73% ในปี 2024 ยืนยันบทบาทศูนย์กลางนวัตกรรมทางการเงิน ส่วนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีแรงงาน AI เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง เกื้อหนุนความร่วมมือข้ามพรมแดน เทคโนโลยีจึงไม่ใช่แค่ตัวขับเคลื่อนโลกยุคใหม่ แต่ยังกลายเป็นเครื่องมือสร้างความยั่งยืนและการมีส่วนร่วมอย่างไม่เคยมีมาก่อน

แอฟริกากำลังเป็นหัวใจของการเปลี่ยนผ่านครั้งใหญ่

ด้วยบทบาทเป็น “พื้นที่ทดลอง” สำหรับการเติบโตสีเขียว ภายใต้กรอบยุทธศาสตร์ Digital Transformation Strategy ของสหภาพแอฟริกา (ปี 2020–2030) โดยคาดว่าเศรษฐกิจแอฟริกาตอนใต้จะขยายตัว 3.5% ในปี 2025 และเพิ่มเป็น 4.3% ในปี 2026–2027

อย่างไรก็ตาม อัตราการบูรณาการในห่วงโซ่มูลค่าระดับโลกยังอยู่ที่ต่ำกว่า 15% ของ GDP สะท้อนศักยภาพที่ยังไม่ได้ถูกใช้เต็มที่ และปัญหาเชิงโครงสร้างที่ต้องเร่งแก้ไข เพื่อให้แอฟริกาก้าวสู่การเปลี่ยนผ่านทางดิจิทัลและสีเขียว

แอฟริกามีประชากรคิดเป็น 18% ของประชากรโลก และมีอายุเฉลี่ยเพียง 19 ปี โดย ไนจีเรีย ประเทศเดียวมีประชากรถึง 2.8% ของทั้งโลก นี่คือ พลังประชากรที่รอการปลดล็อก ในขณะเดียวกัน ทวีปนี้ยังมีแร่โคบอลต์ ลิเทียม กราไฟต์ และแรร์เอิร์ธปริมาณมหาศาล ซึ่งล้วนเป็นวัตถุดิบสำคัญต่อเศรษฐกิจดิจิทัลและอุตสาหกรรมพลังงานสะอาด หากต้องการบรรลุเป้าหมายเหล่านี้ การลงทุนในระบบคลาวด์และพลังงานที่ยั่งยืนจึงเป็นสิ่งจำเป็นเร่งด่วน

ตัวอย่างเช่น

M-Pesa ของเคนยา ให้บริการผู้ใช้งานกว่า 40 ล้านราย และกำลังขยายสู่ภูมิภาคอื่น
กานาและไนจีเรีย ใช้ระบบ Digital ID และ AI เพื่อเพิ่มผลผลิตทางการเกษตรและความมั่นคงทางอาหาร
โมร็อกโกและรวันดา นำร่องพลังงานแสงอาทิตย์และพลังงานหมุนเวียน
เอธิโอเปีย สร้างนิคมอุตสาหกรรมเชิงนิเวศต้นแบบห่วงโซ่การผลิตคาร์บอนต่ำ
โดรน Zipline ของรวันดา ส่งยาไปคลินิกห่างไกล ลดเวลาจัดส่งและลดการสูญเสียเลือดถึงสองในสาม
Flutterwave ของไนจีเรีย ให้บริการธุรกรรมกว่า 500,000 ครั้งต่อวัน มูลค่าบริษัทพุ่งแตะ 3 พันล้านดอลลาร์

แอฟริกายังต้องฝ่าด่านสำคัญหลายประการ

ช่องว่างดิจิทัล

แอฟริกาตอนใต้มีการเข้าถึงอินเทอร์เน็ตเฉลี่ยเพียง 27% โดยเคนยาและแอฟริกาใต้แม้จะนำหน้า แต่ประเทศอย่างชาดและไนเจอร์ยังตามหลังมาก

โลจิสติกส์

สมรรถนะด้านโลจิสติกส์ต่ำกว่าค่าเฉลี่ย OECD อย่างมาก การล่าช้าตามชายแดนและความไร้ประสิทธิภาพในการขนส่ง เพิ่มต้นทุนการส่งออก

พลังงานและความยั่งยืน

แอฟริกายังทุ่มลงทุนในเชื้อเพลิงฟอสซิลมากกว่าพลังงานสะอาด ทั้งที่ต้องใช้เงินกว่า 2 แสนล้านดอลลาร์ต่อปีเพื่อบรรลุเป้าหมายด้านสภาพภูมิอากาศ แต่กลับเผชิญปัญหาไฟฟ้าดับ โครงข่ายไม่มีประสิทธิภาพ และขาดแคลนเครดิตคุณภาพ

สถาบันภาครัฐ

แม้ประเทศอย่างมอริเชียส รวันดา และเคนยา จะมีเสถียรภาพและเอื้อต่อธุรกิจ แต่ประเทศอื่นยังเผชิญอุปสรรคเชิงสถาบันที่ขัดขวางการลงทุนและการรวมตัวระดับภูมิภาค

AI, Cloud, 5G และพลังงานสะอาด

จะผลักดันตลาดดาต้าเซ็นเตอร์ของแอฟริกาให้เติบโต 3 เท่าภายในปี 2030 แตะมูลค่ากว่า 3 พันล้านดอลลาร์ ฟินเทคอย่าง Moniepoint กำลังปฏิวัติระบบชำระเงิน ขณะที่สกุลเงินดิจิทัลกลางของไนจีเรีย (eNaira CBDC) ช่วยขยายการเข้าถึงบริการทางการเงิน

AfCFTA กับการค้าในยุคดิจิทัล แรงผลักสำคัญของการก้าวกระโดด

เขตการค้าเสรีทวีปแอฟริกา (AfCFTA) และระเบียบว่าด้วยการค้าดิจิทัล ถือเป็นฐานรากของการเปลี่ยนผ่านสู่ยุคดิจิทัลของทวีป หากดำเนินการครบถ้วน คาดว่าจะสามารถยกระดับประชากรกว่า 30 ล้านคนออกจากความยากจน และเพิ่มรายได้รวมของทวีปได้ถึง 450,000 ล้านดอลลาร์ภายในปี 2035

ความคืบหน้าดังกล่าวได้รับแรงส่งจากการลงทุนโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัล เช่น คลาวด์ บรอดแบนด์ และศูนย์ข้อมูล ขณะเดียวกัน ภาครัฐและเอกชนร่วมมือกันขยายเคเบิลใต้น้ำ เส้นใยนำแสง และโครงข่ายข้ามประเทศ

โครงการเทคโนโลยีอย่าง 2Africa และ Equiano เพิ่มความเร็วอินเทอร์เน็ตและรองรับ 5G ส่วนความร่วมมือในระดับทวีป เช่น Smart Africa Alliance และกรอบนโยบายข้อมูลของ AU กำลังปรับกฎระเบียบดิจิทัลให้สอดคล้องกัน ช่วยให้ข้อมูลไหลข้ามพรมแดน และเชื่อมแอฟริกาเข้าสู่ห่วงโซ่มูลค่าดิจิทัลระดับโลกได้รวดเร็วขึ้น แม้จะยังมีข้อจำกัดด้านพลังงานและการเชื่อมต่อ แต่ทิศทางนโยบายที่ชัดเจนของแอฟริกา ซึ่งได้รับแรงบันดาลใจจากเอเชียและละตินอเมริกา กำลังผลักดันการเติบโตอย่างทั่วถึง โดยเฉพาะในพื้นที่ชนบท

อ้างอิงข้อมูล