‘ตีตรา’ และ ‘สร้างอคติ’ ต่อภูมิภาค แอฟริกาหนุนเลิกใช้แผนที่เมอร์เคเตอร์ เพราะทำให้ ‘ขนาด’ ทวีปเล็ก 10 เท่า
สหภาพแอฟริกา (Africa Union: AU) ผลักดันแคมเปญ ‘ยกเลิก’ การใช้แผนที่เมอร์เคเตอร์ (Mercator Projection Map) โดยให้เหตุผลว่า แผนที่ดังกล่าวทำให้ขนาดของทวีปเล็กเกินจริง ถือเป็นการสร้างอคติให้แอฟริกาไม่มีความสำคัญ และถูกตีตราว่าเป็นชายขอบของโลก
แผนที่เมอร์เคเตอร์สร้างขึ้นตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 16 โดย เจอราร์ดัส เมอร์เคเตอร์ (Gerardus Mercator) เป็นแผนที่ที่เน้นให้ความสำคัญกับรูปลักษณ์กับเส้นกริด เพื่อสร้างความสะดวกในการเดินเรือ โดยปัจจุบันนิยมใช้แพร่หลายทั้งในสถาบันศึกษาและสื่อ แต่มักถูกผู้เชี่ยวชาญวิจารณ์ว่า ไม่มีความแม่นยำในการบอกขนาดของประเทศ โดยครั้งหนึ่งหนังสือ Prisoners of Geography: Ten Maps That Explain Everything About the World ของ ทิม มาร์แชลล์ (Tim Marshall) ผู้สื่อข่าวต่างประเทศชาวอังกฤษ เคยวิจารณ์ว่า แผนที่ดังกล่าวขยายทวีปกรีนแลนด์ให้ใหญ่กว่าแอฟริกา 10 เท่า ซึ่งไม่ตรงกับความเป็นจริง เพราะแอฟริกาเป็นทวีปใหญ่อันดับ 2 ของโลก มีประเทศมากถึง 55 รัฐ และเป็นรองแค่ทวีปเอเชียเท่านั้น
ทั้งนี้ เซลมา มาลิกา ฮัดดาดี (Selma Malika Haddadi) รองประธานคณะกรรมาธิการสหภาพแอฟริกา ให้สัมภาษณ์กับสำนักข่าว Reuters ถึงที่มาที่ไปของแคมเปญดังกล่าวว่า แผนที่เมอร์เคเตอร์ได้สร้างปัญหาครั้งใหญ่ให้กับทวีป โดยเฉพาะการ ‘ตีตรา’ ให้แอฟริกาไร้สำคัญ และเป็นพื้นที่ชายขอบของโลก ซึ่งถูกผลิตซ้ำผ่านหน้าสื่อ การศึกษา จนส่งต่อมาถึงการดำเนินนโยบายของรัฐ
“มันอาจจะเป็นแค่แผนที่ แต่จริงๆ แล้วไม่ใช่เลย” ฮัดดาดีย้ำว่า แคมเปญดังกล่าวเป็นมากกว่าการเรียกร้องความถูกต้องของแผนที่ แต่เป็นการทวงคืนความยุติธรรมให้กับแอฟริกาบนเวทีโลกในช่วงอาณานิคม พร้อมทิ้งท้ายว่า AU จะเดินหน้าสนับสนุนแคมเปญอย่างจริงจังจากประเทศสมาชิกภายในก่อน
ขณะที่ โมกี มากูรา (Moky Makura) กรรมการบริหาร Africa No Filter ทิ้งท้ายว่า แผนที่เมอร์เคเตอร์ทำให้ขนาดทวีปแอฟริกาผิดจากความเป็นจริง ถือเป็นข้อมูลปลอมที่อยู่มายาวนานที่สุดในโลก และความเชื่อดังกล่าวต้องยุติลงในเร็ววัน
ก่อนหน้านี้มีกระแสผลักดันการยกเลิกแผนที่เมอร์เคเตอร์ ผ่านแคมเปญ Correct The Map โดยกลุ่ม Africa No Filter และ Speak Up Africa ซึ่งเรียกร้องให้รัฐ และองค์การระหว่างประเทศอย่างองค์การสหประชาชาติ (United Nations) และธนาคารโลก (World Bank) ยุติการใช้แผนที่ดังกล่าว และสนับสนุนการสร้างแผนที่ที่ทุกประเทศมีขนาดเทียบเท่าความเป็นจริง ซึ่งเคยส่งคำขอไปยังคณะกรรมการผู้เชี่ยวชาญด้านการจัดการข้อมูลภูมิสารสนเทศระดับโลกแห่งสหประชาชาติ (UN-GGIM) แต่ได้รับการตอบกลับมาว่า ต้องรอการพิจารณาและยินยอมจากผู้เชี่ยวชาญในองค์กร
อ้างอิง:
- https://edition.cnn.com/2025/08/15/africa/africa-real-size-world-map-campaign-intl