สีกา-กากี-สีกากี ศัพท์ 3 คำ ที่คล้ายกันนี้มาจากไหน เกี่ยวข้องกันหรือไม่
สีกา, กากี และสีกากี ศัพท์ 3 คำ ที่ลักษณะคล้ายกัน, ใช้คำชุดเดียวกัน, ออกเสียงใกล้เคียงกัน แล้วคำทั้ง 3 มีที่มาจากไหน มีความหมายอย่างไร และเกี่ยวข้องกันหรือไม่
สีกา
ศัพท์คำนี้ ใน “พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์” ของ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ. ปยุตฺโต) อธิบายว่า “คำที่พระภิกษุใช้เรียกผู้หญิงอย่างไม่เป็นทางการ เลือนมาจาก อุบาสิกา บัดนี้ได้ยินใช้น้อย”
“อุบาสิกา” นั้น ท่านอธิบายไว้ว่า “หญิงผู้นั่งใกล้พระรัตนตรัย, คนใกล้ชิดพระศาสนาที่เป็นผู้หญิง, คฤหัสถ์ผู้หญิงที่แสดงตนเป็นคนนับถือพระพุทธศาสนา โดยประกาศถึงพระรัตนตรัยเป็นสรณะ”
ขณะที่คำว่า “ประสก” ซึ่งพระสงฆ์ใช้เรียกผู้ชาย มาจากคำว่า “อุบาสก” เช่นกัน
ส่วน “โยม” ที่ดูเป็นคำกลางๆ ใช้ได้ทั้งผู้ชายและผู้หญิง แต่ก็มี “วัยวุฒิ” เป็นเงื่อนไข ด้วยพระสงฆ์ใช้เรียก “บิดามารดา” ของท่าน หรือผู้ใหญ่ที่อยู่ในวัยเดียวกับบิดามารดา ส่วน “โยมอุปัฏฐาก” คือ ผู้ศรัทธาแสดงตนเป็นผู้อุปการะพระสงฆ์ โดยเจาะจงว่าเป็นรูปใด
กากี
ศัพท์คำเดียวนี้มาจาก 3 ที่มา และมีถึง 3 ความหมายด้วยกัน คือ
1. กากี มาจากภาษาบาลี-สันสกฤต แปลว่า “นางกา, กาตัวเมีย” คู่กับ “กาก” ที่แปลว่า “นกกา, กาเพศผู้”
2. กากี มาจากวรรณคดีไทยเรื่องกากี ซึ่งปรากฏอยู่หลายฉบับทั้งกากีคำฉันท์, บทเห่เรื่องกากี พระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ และกากีคำกลอน บทนิพนธ์ของเจ้าพระยาพระคลัง (หน) หมายถึง “หญิงมากชู้หลายผัว, หญิงแพศยา”
3. กากี คำนี้เรียกในอินเดียว่า “คากี” มาจากศัพท์เปอร์เซีย คาก-Khak แปลว่า “ฝุ่นหรือดิน” เดิมเรียก “สีคากี” แล้วมาเพี้ยนเป็น “สีกากี” แปลว่า “สีน้ำตาลปนเหลือง, สีสนิมเหล็ก”
สรุปว่า ศัพท์ทั้ง 3 คำดังกล่าว ไม่ได้เกี่ยวข้องกันเลย
อ่านเพิ่มเติม :
- ตาเถร-ยายชี นารี-นักบวช ใคร ? คือ “มหาโจรปล้นพระศาสนา”
- พระอรหันต์ไม่ได้มีแต่ชาย เพราะยังมี “พระอรหันต์หญิง” 10 รูป ในพุทธศาสนา
สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่
อ้างอิง :
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ. ปยุตฺโต). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์, พิมพ์ครั้งที่ 35 กุมภาพันธ์ 2564.
รศ.ดร. ศานติ ภักดีคำ. “ ‘กากี’ คำนี้มที่มาอย่างไร” ใน, ศิลปวัฒนธรรม กันยายน 2546
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 17 กรกฎาคม 2568
อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : สีกา-กากี-สีกากี ศัพท์ 3 คำ ที่คล้ายกันนี้มาจากไหน เกี่ยวข้องกันหรือไม่
ติดตามข่าวล่าสุดได้ทุกวัน ที่นี่
– Website : https://www.silpa-mag.com