รู้จัก นิทานพระโคพระแก้ว ตำนานพื้นบ้านกัมพูชาที่ไม่ใช่แค่นิทาน?
นิทานพระโค–พระแก้ว นิทานพื้นบ้านกัมพูชากับบทสะท้อนทางอำนาจในประวัติศาสตร์
นิทานพระโค–พระแก้ว เป็นนิทานพื้นบ้านที่แพร่หลายในกัมพูชา เล่าขานสืบต่อกันมาอย่างยาวนาน โดยมีเนื้อหาเปรียบเทียบถึงการสูญเสียอำนาจ วัฒนธรรม และปัญญาให้แก่กรุงศรีอยุธยาในช่วงต้นสมัยอยุธยา ซึ่งนิทานเรื่องนี้กลายเป็นเครื่องมือสื่อสารเชิงประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของชาวกัมพูชา
เนื้อเรื่องโดยสังเขป
เรื่องเริ่มต้นที่เมืองละแวก มีชาวนาคู่หนึ่ง ภรรยาตกต้นมะม่วงขณะตั้งครรภ์ และให้กำเนิดลูกฝาแฝด แฝดพี่เป็นวัวชื่อ “พระโค” แฝดน้องเป็นคนชื่อ “พระแก้ว”
พระโคมีอิทธิฤทธิ์สามารถเสกหญ้าเป็นอาหาร และสร้างสิ่งของวิเศษได้ ภายในท้องของพระโคเต็มไปด้วยคัมภีร์ ความรู้ และทรัพย์สมบัติ
เมื่อชาวบ้านหวังฆ่าพระโคเพื่อแย่งของวิเศษ พระโคพาพระแก้วหนีออกจากเมือง
พระแก้วแต่งงานกับ “นางเภา” ธิดาของกษัตริย์เมืองละแวก
ข่าวพระโค–พระแก้วลือไกลถึงกรุงศรีอยุธยา จึงมีการส่งทูตมาท้าทายการประลองวัวสามครั้ง
- สองครั้งแรกพระโคชนะ
- ครั้งที่สามฝ่ายอยุธยาใช้ “วัวพยนต์” ทำให้พระโครู้ตัวว่าไม่อาจชนะได้
พระโคพาพระแก้วและนางเภาหลบหนี แต่ถูกจับระหว่างทาง นางเภาเสียชีวิต
พระโคและพระแก้วถูกพาไปกรุงศรีอยุธยา พร้อมของวิเศษทั้งหมด
อ่านบทความที่เกี่ยงข้อง
เขมรนิยมไทย แต่ทำไมชอบเคลมวัฒนธรรม รู้จัก พระแก้ว-พระโค นิทานชาตินิยมกัมพูชา
ความหมายและการตีความ
- นิทานเรื่องนี้มีความหมายเชิงสัญลักษณ์สูงมากในสังคมกัมพูชา โดยมองว่า “พระโค” คือศูนย์รวมปัญญาและทรัพย์สมบัติของประเทศ ส่วน “พระแก้ว” คือคนรุ่นใหม่หรือความรู้
- การที่พระโคและพระแก้วถูกไทยจับตัวไป คือการ “สูญเสียมรดกทางปัญญาและวัฒนธรรม” ให้กับกรุงศรีอยุธยา
- นิทานยังตีความได้ว่ากัมพูชาถูกกดทับจากจักรวรรดินิยมไทยในอดีต ขณะที่ทรัพยากรทางปัญญาและศิลปวัฒนธรรมถูกช่วงชิงไป
- ปัจจุบันมีการสร้างรูปปั้นพระโค–พระแก้วในหลายเมืองของกัมพูชา เป็นสัญลักษณ์ความทรงจำทางวัฒนธรรม
- ชื่อ “พระแก้ว” ไม่มีความเกี่ยวข้องกับ “พระแก้วมรกต” ของไทย แม้บางกลุ่มจะเข้าใจผิด
ข่าวที่เกี่ยวข้อง