ไขข้อสงสัย: ทำไม "ประเทศนิวซีแลนด์" ถึง "ไม่มีงู" อาศัยอยู่แม้แต่ชนิดเดียว?
หลายคนคงเคยได้ยินว่า “นิวซีแลนด์” เป็นหนึ่งในไม่กี่ประเทศบนโลกที่ ไม่มีงูอยู่เลยแม้แต่ชนิดเดียว!
ฟังดูเหลือเชื่อ เพราะงูเป็นสัตว์ที่พบได้เกือบทุกทวีป ยกเว้นแอนตาร์กติกาและบางเกาะเท่านั้น
แล้วเหตุใดเกาะที่เต็มไปด้วยธรรมชาติและสัตว์ป่าหลากหลายอย่างนิวซีแลนด์ จึงไม่มีงูเลยสักตัว?
ประวัติศาสตร์ทางภูมิศาสตร์และวิวัฒนาการ
นิวซีแลนด์แยกตัวจากแผ่นทวีปโบราณ (Gondwana) ตั้งแต่หลายสิบล้านปีก่อน กระบวนการแยกตัวนี้เกิดขึ้นในยุคที่สัตว์ต่างๆกำลังกระจายตัวไปในทวีปอื่นๆ ซึ่งส่งผลให้งูกลุ่มหลักไม่สามารถเข้าไปตั้งรกรากได้ตั้งแต่ต้น
ผลลัพธ์คือระบบนิเวศของนิวซีแลนด์พัฒนามาโดยไม่มีแรงกดดันจากนักล่างู ทำให้นกพื้นเมืองหลายชนิดและสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังอื่นๆ ปรับตัวในทิศทางที่ไม่จำเป็นต้องหลบงู
เกาะกลางมหาสมุทร อุปสรรคธรรมชาติที่ทรงพลัง
นิวซีแลนด์ตั้งอยู่ห่างจากแผ่นดินใหญ่อย่างออสเตรเลียและทวีปเอเชีย การข้ามมหาสมุทรเป็นอุปสรรคใหญ่สำหรับสัตว์เลื้อยคลานที่เคลื่อนที่ช้า งูจึงไม่สามารถกระจายเข้ามาได้ด้วยวิธีทางธรรมชาติ (เช่น เดินหรือว่ายน้ำข้ามมหาสมุทร) เหมือนที่สัตว์บางกลุ่มสามารถทำได้
สภาพอากาศและสิ่งแวดล้อมไม่เป็นใจ
งูเป็นสัตว์เลือดเย็น (ectotherm) พึ่งพาอุณหภูมิภายนอกในการควบคุมอุณหภูมิร่างกาย นิวซีแลนด์มีภูมิอากาศค่อนข้างเย็นโดยเฉพาะในพื้นที่ตอนใต้และภูเขา สภาพแบบนี้ไม่เอื้อต่อการแพร่พันธุ์และการดำรงชีพของงูในวงกว้าง
มาตรการของมนุษย์: กฎหมายและการป้องกันการรุกรานของสัตว์ต่างถิ่น
รัฐบาลนิวซีแลนด์ตระหนักดีว่าการนำสัตว์ต่างถิ่นเข้าสู่เกาะอาจทำลายระบบนิเวศ จึงมีกฎหมายและมาตรการกักกัน (biosecurity) เข้มงวด ควบคุมการนำเข้า สแกนสินค้าที่เข้าประเทศ และปฏิบัติการกำจัดหากมีการพบสัตว์ที่ไม่พึงประสงค์ เช่น งูที่ติดมากับเรือหรือคอนเทนเนอร์
นั่นจึงทำให้ มาตรการเหล่านี้ช่วยป้องกันไม่ให้งูที่หลุดเข้ามาสามารถตั้งถิ่นฐานได้สำเร็จไปโดยปริยาย
มีงูทะเลและรายงานงูเล็ดรอด แต่ไม่ใช่การตั้งถิ่นฐาน
มีรายงานว่าบางครั้งงูทะเล (ซึ่งว่ายน้ำตามกระแสน้ำ) พบลอยมาถึงชายฝั่งนิวซีแลนด์ แต่งูทะเลเหล่านี้มักไม่สามารถดำรงชีวิตในสภาพแวดล้อมบนบกของนิวซีแลนด์ได้และไม่เกิดการแพร่ขยายเป็นประชากรถาวร
นอกจากนี้ ยังมีกรณีงูหลุดติดมากับเรือหรือสินค้าที่เข้ามา แต่ส่วนใหญ่ถูกจับหรือกำจัดทันทีด้วยมาตรการควบคุม
คำถามที่พบบ่อย (FAQ)
Q: นิวซีแลนด์ “ปลอดงู 100%” จริงหรือ?
A: ในแง่ของงูบกที่ตั้งถิ่นฐานอย่างถาวร — ใช่ นิวซีแลนด์ไม่มีงูบกถิ่นฐาน อย่างไรก็ตาม อาจมีการพบงูทะเลหรือกรณีที่งูหลุดเข้ามาชั่วคราว แต่ไม่ได้แพร่ขยายเป็นประชากรถาวร
Q: งูจะเข้ามาได้ไหมในอนาคต?
A: ความเสี่ยงมีได้เสมอโดยเฉพาะจากการค้าระหว่างประเทศ แต่มาตรการกักกันและการเฝ้าระวังช่วยลดความเสี่ยงนี้อย่างมาก
Q: การไม่มีงูดีหรือไม่?
A: ขึ้นกับมุมมอง — เป็นข้อดีต่อบางสายพันธุ์ท้องถิ่น แต่ก็ไม่ได้ป้องกันภัยจากศัตรูต่างถิ่นที่มนุษย์นำเข้า เช่น หนูหรือสุนัข ซึ่งเป็นภัยร้ายแรงต่อสัตว์พื้นเมือง
บทสรุป
นิวซีแลนด์ไม่มีงูบกอาศัยอย่างถาวร เพราะผนังธรรมชาติหลายชั้น คือการแยกตัวทางภูมิศาสตร์เป็นเวลานาน สภาพอากาศที่ไม่เอื้อสำหรับสัตว์เลือดเย็น และการป้องกันจากมนุษย์ที่เข้มงวด แม้จะมีงูทะเลหรือรายงานงูเล็ดรอดเข้ามาบ้าง แต่ไม่มีการตั้งถิ่นฐานถาวร