เกลียดวันจันทร์ ชวนสำรวจสุขภาพใจ รับมือ Monday Blues ใจฟูสู้วันจันทร์
“โอ๊ย…วันจันทร์อีกแล้ว”
เสียงบ่นที่ใครหลายคนพูดขึ้นแทบทุกสัปดาห์ ทำให้วันจันทร์กลายเป็นสัญลักษณ์ของความหนักอึ้ง เหนื่อยใจ และไม่อยากเริ่มต้นใหม่หลังจากผ่านพ้นวันหยุดสุดสัปดาห์
ในเชิงจิตวิทยา ปรากฏการณ์นี้เรียกว่าMonday Blues หรือ “อาการเกลียดวันจันทร์” ซึ่งไม่ได้เป็นแค่เรื่องล้อเล่นบนโลกออนไลน์ แต่มีรากฐานมาจากชีววิทยา สมอง และโครงสร้างทางสังคมของการทำงาน ทว่าหากมองให้ลึกกว่านั้น คำถามสำคัญอาจไม่ใช่ “ทำไมเราถึงเกลียดวันจันทร์” แต่เป็น “จริง ๆ แล้วเรากำลังเกลียดงานที่ทำอยู่หรือเปล่า?”
Monday Blues คืออะไร
Monday Blues หมายถึงภาวะความรู้สึกเชิงลบที่เกิดขึ้นเมื่อเริ่มต้นสัปดาห์ใหม่ เช่น หงุดหงิด ขี้เกียจ เบื่อหน่าย หมดไฟ หรือแม้กระทั่งมีอาการทางกาย เช่น ปวดหัว ปวดท้อง หรืออ่อนเพลียผิดปกติ
บทความหนึ่งใน CNBC ระบุว่า ความสุขของคนทำงานจะต่ำที่สุดในช่วงเวลา 11:17 น. ของวันจันทร์ อาการเหล่านี้ไม่ได้เป็นแค่ความรู้สึกชั่วคราว แต่มีเหตุผลทางจิตวิทยาและชีววิทยาที่รองรับ
ทำไมวันจันทร์ถึงน่าหนักใจ
1. ความต่างระหว่างวันหยุดกับวันทำงาน
วันเสาร์–อาทิตย์เป็นเวลาที่มนุษย์รู้สึกว่ามีอิสระ ควบคุมชีวิตตัวเองได้ แต่พอถึงวันจันทร์ ทุกอย่างกลับเข้าสู่กฎเกณฑ์ของงานและหน้าที่ ทำให้เกิด emotional contrast effect หรือ “การเปลี่ยนแปลงอารมณ์อย่างสุดขั้ว”
2. ภาระงานกองโตและความเครียดล่วงหน้า
วันจันทร์มักเต็มไปด้วยการประชุม งานค้าง และงานใหม่ จึงทำให้สมองเกิด anticipatory stress ความเครียดที่เกิดขึ้นล่วงหน้าแม้ยังไม่ได้ลงมือทำงาน
3. นาฬิกาชีวภาพและ Social Jetlag
วันหยุดหลายคนมักนอนดึกตื่นสาย แต่พอถึงวันจันทร์ต้องกลับไปตื่นเช้า ร่างกายจึงเกิดภาวะ social jetlag หรืออาการเจ็ตแล็กทางสังคม คล้ายกับเดินทางข้ามโซนเวลา ทำให้รู้สึกอ่อนเพลีย ขาดสมาธิ งานวิจัยใน Sleep Medicine Reviews (Levandowski, 2020) ชี้ว่าภาวะนี้ส่งผลต่อ productivity โดยตรง
4. วัฒนธรรมองค์กร
ถ้าองค์กรเต็มไปด้วยแรงกดดัน ขาดความหมาย หรือไม่ให้คุณค่ากับคนทำงาน วันจันทร์ก็จะกลายเป็นตัวแทนของ “พันธนาการ” มากกว่า “โอกาสใหม่”
5. ซึมซับความเชื่อ
จากการ์ตูน Garfield ที่แมวอ้วนบ่นเกลียดวันจันทร์ ไปจนถึงมีมบนโซเชียลที่ตอกย้ำความน่าเบื่อ สิ่งเหล่านี้ทำให้คนจำนวนมาก ซึมซับความเชื่อว่า “วันจันทร์ต้องแย่”
แต่หากค้นลงไปให้ลึก คุณเกลียด "วัน" หรือเกลียด "งาน" กันแน่?
ถ้าเราคิดให้ลึกขึ้น คำถามสำคัญคือ ถ้าวันเริ่มงานเป็นวันอังคารหรือวันพุธ เราจะยังเกลียดวันนั้นเหมือนเกลียดวันจันทร์หรือไม่? ถ้าคำตอบคือ “ใช่” เพราะสิ่งที่เราต่อต้านจริง ๆ ไม่ใช่ชื่อวัน แต่คือ การกลับเข้าสู่โลกของงาน
1. งานในฐานะพันธนาการ
นักสังคมวิทยาอย่าง คาร์ล มาร์กซ์ พูดถึงแนวคิด Alienation หรือการแปลกแยกของแรงงาน คนทำงานไม่ได้รู้สึกว่างานเป็นส่วนหนึ่งของตัวเอง แต่เป็นสิ่งที่ทำเพื่อเงิน ไม่ใช่เพื่อความหมาย วันจันทร์จึงเป็นสัญลักษณ์ของการถูกดึงออกจากชีวิตที่แท้จริง
2. การทำงานแบบแรงจูงใจภายนอก
ถ้างานตอบโจทย์แค่เงินเดือนหรือความมั่นคง แต่ไม่ตอบโจทย์ความสุขหรือความภาคภูมิใจ มนุษย์ก็จะรู้สึก “ถูกบังคับ” วันจันทร์คือวันที่ตอกย้ำความจริงนี้
3. งานวิจัยสนับสนุน
• Gallup (2022) รายงานว่า 60% ของคนทำงานทั่วโลก “ไม่ผูกพันกับงาน” และ 19% รู้สึกทุกข์จากงาน ปัญหาคือ “งาน” ไม่ใช่ “วันจันทร์”
• Harvard Business Review (2019) ชี้ว่าคนที่มองว่างานมีความหมาย มักไม่รู้สึก Monday Blues รุนแรง แม้ต้องเริ่มงานเช้าวันจันทร์
Monday Blues ภาพสะท้อนโครงสร้างสังคม
1. การทำงานในระบบสังคมสมัยใหม่ มนุษย์จำนวนมากไม่ได้มีอิสระเลือกงานหรือจังหวะการทำงานเอง แต่ถูกผูกกับระบบเวลา (9โมงเช้า-5โมงเย็น / จันทร์–ศุกร์) การทำงานจึงถูกมองว่าเป็น “หน้าที่” ไม่ใช่ “ความสุข” วันจันทร์เลยกลายเป็นตัวแทนของการสูญเสียอิสระ
2. วันจันทร์เป็นพิธีกรรมร่วม การบ่นวันจันทร์ทำให้คนรู้สึกว่าตัวเอง “ไม่โดดเดี่ยว” เพราะทุกคนลำบากเหมือนกัน
3. ความจริงที่ซ่อนอยู่ เราไม่ได้เกลียดวันใดวันหนึ่ง แต่กำลังเกลียดความสัมพันธ์ของเรากับงาน
วิธีรับมือ Monday Blues ใจฟูสู้วันจันทร์
แม้เราอาจไม่เปลี่ยนโครงสร้างสังคมได้ทันที แต่ก็มีวิธีลดความรู้สึกเกลียดวันจันทร์ เช่น
• รักษาเวลานอนวันหยุดให้ใกล้เคียงวันทำงาน
• วางแผนงานไว้ตั้งแต่วันศุกร์ ลดความเครียดสะสม
• สร้าง “สิ่งดี ๆ” ในเช้าวันจันทร์ เช่น เพลงโปรดหรือกิจกรรมเล็ก ๆ
• เปลี่ยนทัศนคติ มองวันจันทร์เป็นโอกาสเริ่มต้น ไม่ใช่จุดจบของวันหยุด
• ประเมินงาน ถ้า Monday Blues รุนแรงต่อเนื่อง ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ หรืออาจทบทวนเส้นทางอาชีพ
วันจันทร์ไม่ได้ถูกสร้างมาเพื่อทำร้ายใคร มันเป็นเพียงสัญญาณบอกเราว่า “เราได้เวลาลุกขึ้นมาเริ่มใหม่อีกครั้ง”
หากเรายังรู้สึกเกลียดมัน นั่นอาจเป็นเสียงจากหัวใจที่กำลังเตือนว่า เรากำลังเดินอยู่บนเส้นทางที่ไม่ใช่ของเรา
แทนที่จะหนีวันจันทร์ ลองใช้มันเป็นกระจกสะท้อนชีวิต ว่าเราต้องการเปลี่ยนอะไรบ้าง งานที่ทำ? เพื่อนร่วมงานที่อยู่ หรือทัศนคติที่เรามี? เพราะเมื่อเราเริ่มต้นปรับทีละก้าว ไม่ว่าจะเล็กแค่ไหน วันจันทร์ก็จะค่อย ๆ เปลี่ยนจากวันที่น่าเบื่อ เป็นวันที่เราใช้ท้าทายตัวเองได้เสมอ
ชีวิตไม่ได้เริ่มใหม่แค่ปีใหม่ แต่มันเริ่มใหม่ได้ทุกวันจันทร์ และทุกการตัดสินใจของเราเอง ถ้าเราอยากมีวันจันทร์ที่สดใส ก็ถึงเวลาสร้างมันขึ้นมาด้วยตัวของเราเอง
รวบรวมข้อมูลจาก
• โรครว้ายๆวัยทำงาน กระทรวงสาธารณสุข
• มูลนิธิหัวใจแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์
• ศูนย์สุขภาพจิตที่ 8 Mental Health Center 8
• Feldman, D. C. (2002). The Monday morning blues: A self‐determination theory and job satisfaction approach. Human Resource Management Review.
• Taylor, J. (2018). “Why Do We Hate Mondays?” Psychology Today.
• Levandowski, D. (2020). Social Jetlag and Its Impact on Work Performance. Sleep Medicine Reviews.
• Gallup (2017, 2022). State of the Global Workplace.
• Harvard Business Review (2019). “Meaningful Work and Employee Engagement.”