หลังอายุ 40 สมองจะหดตัวลง การเล่นดนตรีอาจเป็นกุญแจในการฟื้นฟูสมอง

นักวิจัยบอกว่า หลังอายุ 40 ปี สมองของเราจะ เริ่มหดตัวลงประมาณร้อยละ 5 ในทุก 10 ปี ซึ่งอาจทำให้ความจำและความสามารถในการแก้ปัญหาช้าลง โดยเฉพาะ ฮิปโปแคมปัส (Hippocampus) ซึ่งเกี่ยวข้องกับความจำ และ เปลือกสมองส่วนหน้า (Prefrontal Cortex) ที่เกี่ยวข้องกับการคิดวิเคราะห์ การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้อาจทำให้ความจำและความสามารถในการแก้ปัญหาช้าลงแต่เราสามารถชะลอการเสื่อมนี้ได้

ผู้เชี่ยวชาญแนะนำว่า การเรียนรู้ทักษะใหม่ ๆ เช่น การเล่นเครื่องดนตรี เป็นเหมือน การออกกำลังกายสมองแบบเต็มรูปแบบ เพราะช่วยกระตุ้นสมองหลายส่วนพร้อมกัน ทั้งการคิด วิเคราะห์ ความจำ และการประสานงานระหว่างมือกับตา การทำเช่นนี้จะช่วยให้เส้นทางประสาทในสมองแข็งแรงและมีความยืดหยุ่นมากขึ้น

อย่างไรก็ตาม สมองของมนุษย์ยังมีความสามารถปรับตัวหรือ มีความยืดหยุ่นและความสามารถในการปรับตัวของสมอง (neuroplasticity) ซึ่งเป็นพื้นฐานที่ทำให้เราสามารถเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ และชะลอการเสื่อมของสมองได้การเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ จะช่วยกระตุ้นสมองให้ทำงานอย่างต่อเนื่องและสร้างเส้นทางประสาทใหม่ ๆ ซึ่งทำให้สมองแข็งแรงและยืดหยุ่นมากขึ้น

เรียนรู้ทักษะใหม่ ๆ เช่น การเล่นเครื่องดนตรี การวาดภาพ หรือการเรียนภาษาใหม่ ถือเป็น “การออกกำลังกายสมองแบบครบวงจร” เพราะช่วยกระตุ้นหลายส่วนของสมองพร้อมกัน เช่น

• สมองส่วนความจำ (Hippocampus) ช่วยในการจำและเรียนรู้
• สมองส่วนการคิดวิเคราะห์ (Prefrontal Cortex) ช่วยในการตัดสินใจและแก้ปัญหา
• สมองส่วนการประสานงานระหว่างมือและตา (Cerebellum และ Motor Cortex) ช่วยในการทำงานร่วมกันระหว่างร่างกายและสมอง

การฝึกสมองด้วยกิจกรรมเหล่านี้ไม่เพียงช่วยให้ สมองทำงานได้ดีขึ้นในปัจจุบัน แต่ยังช่วยลดความเสี่ยงในการเกิด โรคสมองเสื่อมหรืออัลไซเมอร์ในอนาคต

การเล่นเครื่องดนตรี: ออกกำลังกายสมองแบบเต็มรูปแบบ

การเล่นเครื่องดนตรีไม่ใช่เพียงงานอดิเรก แต่เป็น เครื่องมือบำรุงสมองที่ครบวงจร ผู้ที่เล่นดนตรีเป็นประจำจะมีสมองส่วนความจำและสมองส่วนการประสานงานระหว่างมือและตาแข็งแรงกว่าเมื่อเราเล่นเครื่องดนตรี สมองต้องทำงานหลายอย่างพร้อมกัน เช่น

• ฟังเสียงและปรับตัว (Auditory Cortex) – ประมวลผลเสียงโน้ตและทำนอง และฟังเสียงของเพื่อนร่วมวงดนตรี
• เคลื่อนไหวมือและร่างกาย (Motor Cortex และ Cerebellum) – กดคีย์ เป่าท่อ หรือดีดสาย ต้องการความแม่นยำและประสานงานมือกับตา
• คิดและวิเคราะห์ (Prefrontal Cortex) – วางแผนว่าจะเล่นโน้ตอย่างไรให้สอดคล้องกับจังหวะและทำนอง พร้อมแก้ไขข้อผิดพลาดทันที
• จำโน้ตและทำนอง (Hippocampus) – การจำเพลงและเทคนิคต่าง ๆ ช่วยเสริมความจำระยะสั้นและระยะยาว

นอกจากนี้ การเล่นดนตรียังช่วย ลดความเครียดและปรับอารมณ์ เพราะกระตุ้นสารเอ็นดอร์ฟิน ซึ่งส่งผลดีต่อสมองส่วนอารมณ์ (Limbic System) ทำให้สมองทำงานได้เต็มประสิทธิภาพ และผู้เล่นดนตรียังมีความสามารถในการคิดสร้างสรรค์และแก้ปัญหาได้ดีกว่าคนทั่วไป

การดูแลสมองด้วยวิถีชีวิตประจำวัน

• นอกจากการเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ ยังมีวิธีง่าย ๆ ในชีวิตประจำวันที่ช่วยชะลอการเสื่อมของสมอง ได้แก่
• ออกกำลังกายร่างกายสม่ำเสมอ การเดิน วิ่ง หรือโยคะ ช่วยให้เลือดไปเลี้ยงสมองดีขึ้น
• พักผ่อนให้เพียงพอ การนอนหลับคุณภาพดีช่วยให้สมองซ่อมแซมตัวเอง
• กินอาหารที่ดีต่อสมอง เช่น ปลา ถั่ว ผักผลไม้ และอาหารที่มีโอเมก้า-3
• มีปฏิสัมพันธ์ทางสังคม การคุยกับเพื่อนหรือทำกิจกรรมร่วมกับคนอื่นช่วยกระตุ้นสมองด้านอารมณ์และความคิด

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• วิจัยพบ โลหะเบา “ลิเทียม” อาจช่วยป้องกัน-รักษาอัลไซเมอร์
• ซึมเศร้าเหม่อลอย ไม่ใช่ไม่สนใจ แต่เครือข่ายของสมองทำงานน้อยลง
• รู้หรือไม่? สมองต้องกินตัวเองทุกวัน เพื่อให้ความคิดเราเฉียบคมขึ้น
• วิจัยชี้ การระบาดของโควิด19 ทำให้สมองเราแก่เร็วขึ้นแม้ไม่ติดเชื้อก็ตาม
• รู้จัก โรคสมองส่วนหน้าเสื่อม อาการป่วยของ บรูซ วิลลิส ล่าสุด พูด อ่าน เดินไม่ได้แล้ว