กต. ยืนยัน 'บ้านหนองจาน' เป็นของไทย โต้ 'เขมร' ขยายชุมชนรุกพื้นที่ ขณะที่ 'ทูตนานาชาติ' เห็นใจไทยถูกละเมิดสิทธิ์

กต. โต้กลับบ้านหนองจาน เป็นพื้นที่อธิปไตยของไทยหลัง “เขมร” ขยายชุมชนอ้างพื้นที่ เผยที่ผ่านมามีการเจรจาขอให้ย้ายออกหลายครั้ง แต่ไม่เป็นผล ขณะที่ 'ทูตนานาชาติ' เห็นใจไทยถูกละเมิดสิทธิ์ หลังลงพื้นที่ชายแดนอาทิตย์ก่อน

วันที่ 22 ส.ค. 2568 ที่กระทรวงการต่างประเทศ นายนิกรเดช พลางกูล อธิบดีกรมสารนิเทศในฐานะโฆษกกระทรวง และนายเบญจมินทร์ สุกาญจนัจที อธิบดีกรมสนธิสัญญาและกฎหมาย แถลงข่าวกรณี ชาวกัมพูชาตั้งพื้นที่อาศัยรุกล้ำเข้ามาในเขตประเทศไทยบริเวณ บ้านหนองจาน จังหวัดสระแก้ว

นายนิกรเดช เผยว่า กรณีที่ฝ่ายกัมพูชากล่าวหาว่าฝ่ายไทยล้อมรั้วลวดหนามในพื้นที่อธิปไตยของกัมพูชาซึ่งเรื่องนี้กองทัพบกและกระทรวงการต่างประเทศได้ชี้แจงแล้ว จากการลงพื้นที่บ้านหนองจานเพื่อสังเกตการณ์และรับทราบข้อเท็จจริงในพื้นที่แต่อย่างไรก็ดีจึงพบเห็นการแสดงความเห็นในเรื่องนี้อย่างแพร่หลายหลังจากที่ประชาชนคนไทยและกัมพูชาต่างฝ่ายต่างมองว่าพื้นที่ดังกล่าวอยู่ในอธิปไตยของไทย ที่เคยชี้แจงก่อนหน้านี้ว่าพื้นที่บ้านหนองจานเดิมเป็นพื้นที่พักพิงชั่วคราวของชาวกัมพูชาที่หนีภัยการสู้รบในอดีตเข้ามาในประเทศไทย ต่อมาฝ่ายกัมพูชาได้ขยายชุมชนออกไปเป็นการละเมิดบันทึกความเข้าใจเมื่อปี 2543

ซึ่งฝ่ายไทยได้คัดค้านและประท้วงการเข้าพื้นที่โดยตลอด แต่ฝ่ายกัมพูชาไม่ได้มีการตอบสนอง ซึ่งการป้องกันนั้นเพื่อคุ้มครองประชาชนและป้องกันการเข้ามาวางทุนระเบิดโดยฝ่ายกัมพูชา ซึ่งเป็นการดำเนินการที่ไม่ขัดต่อการประชุมจีพีซีที่ผ่านมา โดยทั้งสองฝ่ายตกลงที่จะละเว้นการก่อสร้างหรือพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานทางทหาร รวมถึงการเสริมความมั่นคงของที่ตั้งที่ล้ำออกไปนอกเขตของฝ่ายตน และเพื่อเป็นการไขข้อข้องใจและให้ความกระจ่างในวันนี้ตนได้รับเกียรติจากอธิบดีกรมสนธิสัญญากฎหมายมาเป็นผู้ให้ข้อมูลรายละเอียดเกี่ยวกับประเด็นในพื้นที่บ้านหนองจานเพื่อให้สื่อมวลชนมีความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง

นายเบญจมิน เผยว่า ได้รับทราบประเด็นปัญหาที่เกิดขึ้นในพื้นที่บ้านหนองจานซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีชาวกัมพูชาสร้างบ้านเรือนรุกล้ำเข้ามาในเขตของประเทศไทย และอยากจะใช้โอกาสนี้ชี้แจงกับสื่อมวลชนให้ได้ทราบข้อเท็จจริงว่าบ้านหนองจานตั้งอยู่ระหว่างเขตแดนที่ 46 และ 47 ซึ่งเป็นแนวเขตแดนที่เป็นไปตามความตกลงของสยามฝรั่งเศสเมื่อปี 1907 เมื่อปี 2524 ประเทศไทยก็อนุญาตให้สำนักงานข้าหลวงใหญ่ผู้ลี้ภัยแห่งสหประชาชาติ (UNHCR) จัดตั้งศูนย์อพยพชั่วคราวขึ้นเพื่อเหตุผลทางมนุษยธรรมให้ชาวกัมพูชาที่หนีภัยสงครามกลางเมือง ซึ่งเป็นไปตามทีUNHCR ร้องขอโดยทหารไทยได้จัดทำแนวรั้วเพื่อจำกัดเขตดังกล่าวแต่อย่างไรก็ตามเมื่อสงครามยุติลงไปแล้ว ชาวกัมพูชาที่หนีภัยสงครามมาก็ยังได้เข้าก่อสร้างที่อยู่อาศัยในที่ดินทำกินจนขยายออกมานอกแนวรั้วที่เห็นอยู่จนถึงปัจจุบันนี้ และที่ผ่านมาประเทศไทยได้จัดให้มีการประชุมคณะกรรมการปักปันเขตแดนของ สภาความมั่นคงแห่งชาติ (สมช.) เพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าวและได้มีการหารือเกี่ยวกับปัญหานี้ร่วม 4 ครั้ง ซึ่งที่ประชุมมีมติให้ดูแลไม่ให้ชาวกัมพูชาขยายพื้นที่ทำกินและหารือเจรจาร่วมกับฝ่ายกัมพูชาอย่างสันติ รวมทั้งเร่งรัดการสำรวจและจัดทำดินแดนดังกล่าว เมื่อวันที่ 28 ถึง 30 สิงหาคม 2545 กระทรวงการต่างประเทศและกรมแผนที่ทหารได้มีการหารือร่วมกับประธาน JBC ของกัมพูชาและฝ่ายไทยขอให้ราษฎรกัมพูชาย้ายออกไปแต่ฝั่งกัมพูชาแจ้งว่าต้องขอตรวจสอบแนวที่แน่ชัดของหลักเขตแดนที่ 46 และ 47 ก่อน

ต่อมาเมื่อเดือนกันยาปี 2560 ที่ผ่านมา กระทรวงการต่างประเทศที่มีหนังสือประท้วงกัมพูชากรณีมีการขยายตัวของชุมชนบริเวณบ้านหนองจาน และมีการชักธงชาติกัมพูชาขึ้นรวมถึงมีการตั้งหน่วยงานของกัมพูชาในพื้นที่ โดยการดำเนินการดังกล่าวละเมิดอธิปไตยของไทยและละเมิด MOU 43 จึงขอให้ปลดธงชาติและย้ายชุมชนออกจากพื้นที่ดังกล่าว ซึ่งฝ่ายกัมพูชาไม่ได้มีหนังสือตอบกลับหรือโต้แย้งแต่อย่างใด

ทั้งหมดนี้จะสรุปได้ว่าพื้นที่บ้านหนองจานเป็นพื้นที่ของไทย โดยไทยอนุญาตให้ชาวกัมพูชาที่หนีภัยสงครามช่วงเขมรแดงมาอาศัยอยู่เป็นการชั่วคราว ด้วยเหตุผลด้านมนุษยธรรม การที่ชุมชนขยายตัวเพิ่มขึ้นนั้นไทยไม่ได้ยอมรับและไม่กระทบกับการปักปันเขตแดนที่ยังดำเนินอยู่ระหว่างไทยกับกัมพูชาตามกฏหมายระหว่างประเทศ และที่ผ่านมาก็เป็นไม่ได้ประเด็นในสังคมในวงกว้างเพราะประเทศไทยรับทราบมาตลอดว่ามีชาวกัมพูชาที่หนีภัยเข้ามาอาศัยอยู่ชั่วคราว แต่เมื่อฝั่งกัมพูชาออกมากล่าวอ้างว่าพื้นที่ดังกล่าวเป็นของกัมพูชาก็มีความจำเป็นที่ฝ่ายไทยต้องประท้วงและชี้แจงข้อเท็จจริง

เมื่อถามว่ากรณีทูตประเทศต่าง ๆ ลงพื้นที่เมื่อสัปดาห์ที่แล้วนั้น จะมีความเห็นจะถูกนำเข้าเสนอในการประชุมคณะกรรมการชายแดนทั่วไป (จีบีซี) ครั้งนี้ด้วยหรือไม่ รวมถึงประเทศไทยคาดหวังเรื่องใดในการประชุมครั้งนี้ นายนิกรเดช กล่าวว่า ทูตหลายคนได้แสดงความคิดเห็น แต่ถ้าไม่ได้เกี่ยวข้องกับเรื่องทุ่นระเบิดหรือเรื่องอนุสัญญาออตตาวา ก็ไม่เกี่ยวกับอนุสัญญานี้ จะไปเกี่ยวข้องกับอย่างอื่นแทนถ้าหากมีความสำคัญ

นายนิกรเดช กล่าวอีกว่า ซึ่งทูตหลายคนได้แสดงความเห็นและให้สัมภาษณ์สื่อในเชิงเห็นใจว่าประเทศไทยเป็นผู้ถูกกระทำ ซึ่งเรื่องนี้เป็นผลดีอย่างแน่นอนเพราะว่าสิ่งที่เราพูดเป็นความจริง และสะท้อนออกมาให้ผู้แทนระดับเอกอัครราชทูตหรือผู้แทนในต่างประเทศ ที่ได้ลงมาดูพื้นที่เห็น และเป็นเรื่องสำคัญมากเพราะเป็นเรื่องที่มีการสนับสนุนจากประชาคมระหว่างประเทศ ในการยืนยันว่าสิ่งที่พูดเป็นความจริงและกดดันกัมพูชาให้ทำในสิ่งที่ถูกต้อง