แล้ว “สังคม” ก็จะล้างสิ่งเลวร้ายไปเอง

ทวี สุรฤทธิกุล

“สังคม” นั้นมีชีวิต เมื่อชีวิตมีเกิดแก่เจ็บตาย สังคมที่มีปัญหาก็ย่อมมี “เกิด ขยาย กลาย และแก้” เมื่อมี “แย่” ย่อมมี “ดี” สลับไปดังนี้

หลายคนเบื่อปัญหาในบ้านเมืองเอามาก ๆ และบ่นว่าเมื่อไหร่มันจะจบสิ้นไปเสียที ทำไมอุ๊งอิ๊งไม่ลาออก ทำไมเธอไม่ยุบสภา เรื่องทักษิณเมื่อไหร่จะจบ นักการเมืองชั่ว ๆ ข้าราชการชั่ว ๆ คนชั่ว ๆ เมื่อไหร่จะหมดไป ฯลฯ ฯลฯ

ลองมามองสังคมแบบที่ผู้เขียนจะนำเสนอต่อไปนี้ คือการมองแบบ “วงจรชีวิต” โดยเอาการเมืองมาเป็นตัวอย่างของสังคมหลักในวันนี้ มาคลี่คลายดูให้เห็นการเกิดแก่เจ็บตายในเหตุการณ์และบุคคลทางการเมือง ที่มีวัฏจักรคล้าย ๆ กัน แบบที่ผู้เขียนเรียกว่า “เกิด ขยาย กลาย และแก้” หรือ “มีแย่แล้วก็มีดี” วนเวียนไปไม่จบสิ้น เฉกเช่นชีวิตของสรรพสิ่ง ที่มี “เกิด แก่ เจ็บ และตาย” กระนั้น

ครับ ไม่ได้จะให้ท่านผู้อ่าน “ปลง” แต่น่าจะทำให้ “หายงง” และเข้าใจมากขึ้นว่าทำไมความชั่วร้ายมันจึงไม่หมดไปจากการเมือง

ช่วง พ.ศ. 2502 ถึง 2516 ที่ผู้เขียนเกิดและเติบโตมา บ้านเมืองมีปัญหาของความเป็นเผด็จการ ผู้เขียนเข้าร่วมเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 ในชุดนักเรียนขาสั้น เมื่อขับไล่ 3 ทรราชทหารได้แล้วก็คิดว่าบ้านเมืองคงจะดีขึ้น แต่ทหารก็กลับมายึดอำนาจคืนในวันที่ 6 ตุลาคม 2519 ทหารได้เปลี่ยนยุทธศาสตร์จาก “ยึดแล้วปกครอง” มาเป็น “ยึดแล้วคุ้มครอง” คือไม่ได้ขึ้นมามีอำนาจเป็นรัฐบาลเสียเอง แต่คุ้มครองรัฐบาลที่ทหารแต่งตั้งนั้นให้ทำงานต่อไป

จนเมื่อรัฐธรรมนูญ 2521 แล้วเสร็จ ทหารก็ให้มีเลือกตั้ง แต่ด้วยรัฐธรรมนูญที่ทหารควบคุมการร่างก็ทำให้อำนาจนั้นยังคงอยู่ที่ทหาร ทหารเป็นนายกรัฐมนตรีและควบคุมรัฐบาล จากนั้นในปี 2523 ก็มีการเปลี่ยนแปลงนายกรัฐมนตรีเป็นทหารอีกคน คือพลเอกเปรม ติณสูลานนท์ ที่อยู่มาจนถึง พ.ศ. 2531 ตอนนี้ผู้เขียนเป็นอาจารย์มหาวิทยาลัยแล้ว ทั้งยังสอนวิชารัฐศาสตร์อีกด้วย ปัญหาของประเทศยังคงเดิม คือ “เบื่อทหาร” ที่สุดพลเอกเปรมท่านก็ประกาศ “ผมพอแล้ว” ไม่รับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีอีกหลังการเลือกตั้งในปี 2531 นั้น

ในรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งในปี 2531 มีพรรคกิจสังคมร่วมรัฐบาล ผู้เขียนซึ่งเคยทำงานเป็นเลขานุการของหัวหน้าพรรค คือท่านอาจารย์ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ได้รับการแต่งตั้งจากรัฐมนตรีในสังกัดพรรคกิจสังคมให้เป็นที่ปรึกษารัฐมนตรี จึงได้เข้าไปเห็นว่านักการเมืองนั้นยังกลัวทหารอยู่มาก ซึ่งความจริงในยุคนี้ที่สื่อมวลชนเรียกว่า “บุฟเฟต์คาบิเนต” นักการเมืองก็ “แบ่งปัน” ให้กับทหารอยู่มากพอควร แต่ที่สุดในวันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2534 ทหารก็ยึดอำนาจ ด้วยข้ออ้างที่ว่านักการเมือง “ตะกละตะกลาม” นั่นเอง

ทหารทำท่าเหมือนว่าจะมา “ปัดกวาด” บ้านเมืองให้สะอาดสวยงาม แต่พอทหารขึ้นสู่ตำแหน่งต่าง ๆ ในรัฐบาลหลังการเลือกตั้งในปี 2535 ทั้งที่ก่อนหน้านั้นเคยประกาศว่าจะปล่อยให้พรรคการเมืองบริหารประเทศต่อไป พร้อมกับมีคำพูดว่า “เสียสัตย์เพื่อชาติ” ก็ทำให้ผู้คนไม่ไว้ใจทหาร แล้วรวมตัวกันโดยแกนนำทางการเมืองที่เป็นทหารเช่นกัน คือ พลตรีจำลอง ศรีเมือง นำมาซึ่งเหตุการณ์ “พฤษภาทมิฬ 2535” หรือ “ม็อบมือถือ” ซึ่งผู้เขียนก็ไปร่วมชุมนุมอยู่หลายวัน จนถึงวันที่มหาจำลองถูกจับบนถนนราชดำเนินแล้วเกิดการจลาจล ผู้เขียนกับภรรยาที่ไปร่วมชุมนุมก็หนีออกมาเกือบจะเอาตัวไม่รอด

หลังจากที่คู่ขัดแย้งในเหตุการณ์จลาจลนี้ได้เข้าเฝ้าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ในวันที่ 20 พฤษภาคม เหตุการณ์ก็คลี่คลาย หลังจากนั้นก็เป็นช่วงที่เรียกว่า “ยุคปฏิรูปการเมือง” จนได้มาซึ่งรัฐธรรมนูญ 2540 ที่เรียกว่า “รัฐธรรมนูญฉบับประชาชน” อันมีที่มาเพื่อแก้ไขปัญหา “วงจรย์อุบาทว์” ของการเมืองไทย ที่หมายถึงความไร้เสถียรภาพทางการเมือง เพราะเมื่อมีเลือกตั้งแล้วก็มีความวุ่นวาย แล้วทหารก็เข้ามายึดอำนาจ พอทหารอยู่ในอำนาจนานไป คนก็เบื่อทหาร แต่เมื่อให้นักการเมืองขึ้นมามีอำนาจอีกหลังเลือกตั้ง ก็ยิ่งแย่มากขึ้นไปอีก ที่สุดก็ต้องมีการรัฐประหารเพื่อไล่นักการเมืองชั่ว ๆ ออกไป วนเวียนกันอยู่อย่างนี้

การขึ้นมามีอำนาจของ นช.ทักษิณ ชินวัตร (แต่เดิมมียศเป็นตำรวจ แต่เมื่อกลายเป็นนักโทษหนีคดีต่าง ๆ ใน พ.ศ. 2549 ก็ถูกถอนยศ และมีคำนำหน้าใหม่ว่า “นักโทษชาย – นช.”) ในปี 2544 เป็นอีกตัวอย่างหนึ่งของความเลวร้ายทางการเมือง ที่แต่แรกคิดว่าจะเป็น “เทวดามาโปรด” แต่แล้วก็กลายเป็น “เทวดามาหารับประทาน” สร้างฐานอำนาจอย่าบ้าคลั่ง และกอบโกยผลประโยชน์อย่างวายป่วง บริหารประเทศด้วยกลโกงและการละเมิดกฎหมายทุกรูปแบบ ผู้คนจึงขับไล่ มี “ม็อบเสื้อเหลือง” เกิดขึ้นในตอนปลายปี 2548 แต่ก็มีคนที่ชื่นชอบ “มารหน้าเหลี่ยม” อยู่จำนวนมาก เกิดเป็น “ม็อบเสื้อแดง” ขึ้นมาประทะ ที่สุดทหารก็ออกมายึดอำนาจในวันที่ 19 กันยายน 2549

ผู้เขียนเป็นคนหนึ่งที่ต่อต้าน “ระบอบทักษิณ” โดยได้ขึ้นเวทีม็อบเสื้อเหลือง “หรือ” พันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย” ในฐานะ “เครือข่ายนักวิชาการเพื่อประชาธิปไตย” ซึ่งตอนนั้นผู้เขียนมีตำแหน่งทางราชการเป็นคณบดีประจำสาขาวิชารัฐศาสตร์ ที่มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ทำให้ต่อมาก็ได้เป็นตัวแทนของนักวิชาการกลุ่มนี้เข้าไปอยู่ในสภานิติบัญญัติแห่งชาติ จึงได้มองเห็นบทบาทของทหารในทางการเมืองอย่างใกล้ชิด และได้ย้ำความเข้าใจว่า ทหารนี้ก็ยังเป็น “นักการเมืองพวกหนึ่ง”

ความเชื่อเรื่อง “ทหารคือนักการเมืองพวกหนึ่ง” คือความจริงที่ชัดเจนและยากปฏิเสธของปรากฏการณ์ทางการเมืองไทย อันหมายความว่าประเทศไทยของเรายากที่จะ “ตัดแยก” ทหารออกไปจากการเมืองได้ ตราบใดที่นักการเมืองของเรายังไร้คุณภาพ สืบเนื่องไปถึงคุณภาพของประชาชน โดยเฉพาะในเรื่องของ “สำนึกประชาธิปไตย” ที่ไม่ใช่ความผิดของประชาชน แต่ “น่าจะเป็น” ความผิดของผู้มีอำนาจ คือทั้งทหารและนักการเมืองเหล่านั้น (ซึ่งจะเอาไว้อธิบายโดยละเอียดในโอกาสอันสมควร)

บางคนบอกว่า “ทหารกับการเมืองไทย” เป็น “สิ่งเลวร้าย” แต่สำหรับผู้เขียนที่ติดตามการเมืองไทยด้วยตนเองมากว่าครึ่งศตวรรษ พอมาถึง พ.ศ. นี้ก็เริ่มจะมองเห็นว่า ความจริงนั้นสิ่งนี้ก็เป็นไปดังที่ปราชญ์อเมริกัน คือ Thomas Paine ที่บอกว่า “รัฐ(หมายถึงการเมืองและการปกครอง)เป็นสิ่งชั่วร้ายที่จำเป็น” ( Government is a necessary evil.) แต่จะจำเป็นด้วยเหตุผลใด และควรจะ “ชั่วร้าย” ในรูปแบบไหน คงต้องของเอาไว้อธิบายในสัปดาห์หน้าอีกที โดยจะเน้นให้เห็นว่า “ความชั่วร้ายทางการเมือง” นี้อาจ “กลายพันธ์” หรือแม้แต่กระทั่ง “ดับสูญ” ไปได้

หลายคนที่เบื่อนายกฯปัญญาอ่อน หรือพ่อนายกฯที่ปัญญาทราม จะได้พอมีความหวังว่าบ้านเมืองของเรานั้นยังน่าจะอยู่รอดต่อไปได้ รวมถึงเจริญรุ่งเรืองหรือน่าอยู่ยิ่งขึ้นอีกด้วย