กรมอุทยานฯ เดินหน้า “SEA”สร้างสมดุลระหว่างการพัฒนา และการอนุรักษ์แหล่งมรดกโลก
การประเมินสิ่งแวดล้อมระดับยุทธศาสตร์ หรือ SEA (Strategic Environmental Assessment) เป็นเครื่องมือช่วยให้การกำหนดนโยบายเพื่อการพัฒนาเป็นไปอย่างสมดุลกับการใช้ประโยชน์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เพื่อให้เกิดการพัฒนาที่ยั่งยืน SEA ทำให้การวางแผนงานมีคุณภาพ รอบคอบ และโปร่งใสมากยิ่งขึ้น ช่วยบูรณาการประเด็นด้านสิ่งแวดล้อม สังคม และเศรษฐกิจ สนับสนุนการมีส่วนร่วมและรับฟังความคิดเห็นของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทุกภาคส่วน เพื่อเสนอทางเลือกและแนวทางเพื่อลดผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น
นายอรรถพล เจริญชันษา อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กล่าวถึงความสำคัญของ SEA หรือการประเมินสิ่งแวดล้อมระดับยุทธศาสตร์ของกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ว่าเป็นกระบวนการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อมในระดับนโยบาย แผนงาน หรือแผนพัฒนา ที่เกี่ยวข้องกับพื้นที่อุทยานแห่งชาติ โดยคำนึงถึงมิติทางเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม อย่างครอบคลุม เพื่อให้การพัฒนาเป็นไปอย่างยั่งยืนและรักษาสมดุลของทรัพยากรธรรมชาติ และระบบนิเวศป่าไม้สามารถคงความอุดมสมบูรณ์และให้ประโยชน์ด้านนิเวศบริการแก่ประชาชนได้อย่างต่อเนื่องและยั่งยืน
ด้านความแตกต่างระหว่าง SEA และ EIA คือ EIA (Environmental Impact Assessment) เป็นการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อมระดับโครงการที่มีความเฉพาะเจาะจง แต่สำหรับ SEA (Strategic Environmental Assessment) เป็นการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อมในระดับนโยบาย แผนงาน หรือแผนพัฒนา
กรมอุทยานฯ ได้เห็นถึงความสำคัญของ SEA ว่าเป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์สำหรับกระบวนการวางแผนและจัดทำแผนเชิงพื้นที่และการประเมินศักยภาพเชิงพื้นที่ ซึ่งทำให้แผนพัฒนาบรรลุเป้าหมายการพัฒนาประเทศสู่ความยั่งยืน สมดุลด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม ทำให้แผนการพัฒนาเกิดจากการตัดสินใจร่วมกันของทุกภาคส่วน และทำให้สามารถกระจายประโยชน์ที่เกิดการพัฒนาตามแผนให้บรรลุการพัฒนาที่ยั่งยืนในระยะยาวร่วมกัน
ดังนั้น การนำ SEA หรือ การประเมินสิ่งแวดล้อมระดับยุทธศาสตร์มาใช้ จึงช่วยให้กรมอุทยานฯ สามารถคาดการณ์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมที่อาจเกิดขึ้นจากการดำเนินงาน หรือการพัฒนาในพื้นที่อนุรักษ์ทางธรรมชาติ ได้อย่างครอบคลุม เช่น การประเมินสิ่งแวดล้อมระดับยุทธศาสตร์สำหรับแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติ เพื่อนำมาใช้บริหารจัดการและแสวงหาทางออกร่วมกันของการพัฒนาการใช้ประโยชน์พื้นที่และทรัพยากรธรรมชาติควบคู่การพิทักษ์รักษาทรัพยากรธรรมชาติ
ตัวอย่างของการนำ SEA มาวางแผนจัดการมรดกโลกทางธรรมชาติ เช่น การสร้างความเข้าใจร่วมกันของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทั้งหมดอย่างละเอียดเกี่ยวกับคุณสมบัติของแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติ การมีส่วนร่วมของหน่วยงานภาคีเครือข่ายและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในการจัดการมรดกโลกทางธรรมชาติ หรือการสื่อสารที่เป็นการอธิบายหน้าที่ความรับผิดชอบอย่างชัดเจนและโปร่งใสเกี่ยวกับวิธีการดำเนินงานในการจัดการมรดกโลกทางธรรมชาติ
โดยการประเมินผลภายหลังการนํา SEA ไปสู่การปฏิบัติ เน้นเรื่องการดําเนินงานตามวัตถุประสงค์ด้านสิ่งแวดล้อม และการรักษาความยั่งยืนของทรัพยากรธรรมชาติที่ได้กําหนดไว้ในรายงาน SEA ผลการประเมินจะนําไปสู่การปรับแผนหรือแผนงานใหม่ที่เหมาะสมยิ่งขึ้นได้อีกด้วย
อธิบดีกรมอุทยานฯ กล่าวอีกว่า สำหรับประโยชน์ของ SEA จะช่วยให้สามารถตัดสินใจเชิงนโยบายและแผนงานเป็นไปอย่างมีข้อมูลและรอบด้าน ลดความขัดแย้งระหว่างการพัฒนาและผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนในการบริหารจัดการอุทยานฯ และนำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนและสมดุล
โดยสรุป SEA (Strategic Environmental Assessment) จึงเป็นการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อมในระดับนโยบาย แผนงาน หรือแผนพัฒนา และเป็นเครื่องมือสำคัญในการจัดการสิ่งแวดล้อมในระดับยุทธศาสตร์ ซึ่งกรมอุทยานฯ สามารถนำมาใช้ในการวางแผนและบริหารจัดการพื้นที่อนุรักษ์เพื่อให้เกิดการพัฒนาที่ยั่งยืนและสมดุลได้ต่อไป