Negative Income Tax คืออะไร? คนไทยต้องยื่นภาษีทุกคน ปี 2570 ส่องผลกระทบ ใครได้ - ใครเสีย

“Negative Income Tax” คนไทยต้องยื่นภาษีทุกคน คืออะไร? กลายคีย์เวิร์ดค้นหาขึ้นมาทันที หลังจากวานนี้ “ลวรณ แสงสนิท” ปลัดกระทรวงการคลัง กล่าวถึงแผนยุทธศาสตร์ของกระทรวงการคลัง ภายใต้การจัดทำแผนปฏิบัติการเพื่อขับเคลื่อนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนของประเทศ

โดยหนึ่งในใจความสำคัญ คือ การเปิดเผยถึงความคืบหน้าการเชื่อมโยงข้อมูลพัฒนาฐานข้อมูลขนาดใหญ่ (Data Lake) 10 หน่วยงาน เพื่อนำไปสู่การออกแบบนโยบายสวัสดิการในลักษณะ Negative Income Tax ให้กับคนไทย วางเป้าหมายให้สามารถเริ่มใช้ได้ปี 2570 ผ่านหลักการเริ่มต้นสำคัญ โดยทุกคนต้องเข้าสู่ระบบภาษี เพื่อยืนยันรายได้ หากรายได้ไม่ถึงเกณฑ์ จึงจะได้รับสวัสดิการ

“Negative Income Tax” คืออะไร?

สำหรับ แนวคิดภาษีเชิงลบ (Negative Income Tax) คือ ระบบที่ให้ ประชาชนทุกคนต้องยื่นแบบภาษี แม้มีรายได้น้อยกว่าค่าลดหย่อน เพื่อให้รัฐใช้ข้อมูลรายได้คัดกรองสิทธิ์สวัสดิการอย่างแม่นยำ

• ถ้ารายได้สูงกว่าเกณฑ์ เท่ากับ จ่ายภาษีตามปกติ
• ถ้ารายได้ต่ำกว่าเกณฑ์ เท่ากับ ไม่ต้องเสียภาษี เพราะไม่ต่างจากภาษีติดลบ และจะได้รับเงินช่วยเหลือจากรัฐแทน
  

โดยกระทรวงการคลังเตรียมใช้ระบบนี้เป็นเครื่องมือปฏิรูประบบภาษีและสวัสดิการ ลดความซ้ำซ้อนของโครงการช่วยเหลือกว่า 20 รายการ เชื่อมฐานข้อมูลรายได้ประชาชนเข้าด้วยกัน

ด้าน ข้อมูลจาก FINNOMENA บริการทางการเงิน เผยเพิ่มเติมว่า แท้จริงแล้ว Negative Income Tax เป็นแนวคิดที่เกิดขึ้นจากนักเศรษฐศาสตร์ Milton Friedman ในสหรัฐอเมริกา ช่วงทศวรรษ 1960 เพื่อแก้ปัญหาสวัสดิการที่ซ้ำซ้อนและไม่ตรงกลุ่มเป้าหมาย ซึ่งต่อมาได้พัฒนามาเป็นระบบ Earned Income Tax Credit (EITC) ที่ใช้ในหลายประเทศ เช่น สหรัฐฯ แคนาดา และสหราชอาณาจักร

คนไทยหลายสิบล้านคน ต้องเข้าสู่ระบบภาษี

นั่นเท่ากับว่า ถ้าประเทศไทยมีการนำ นโยบาย Negative Income Tax มาบังคับใช้จริง จะดึงอีกหลายสิบล้านคน เข้าสู่ระบบภาษีครั้งใหญ่ เนื่องจากหากประเมินจากข้อมูลของสภาพัฒน์ฯ จะพบว่า เมื่อปี 2565 จากจำนวนแรงงานในระบบ 19 ล้านคน แต่มีผู้ยื่นแบบภาษี เพียง 10.7 ล้านคน และท้ายสุดเหลือผู้ที่มีรายได้สุทธิที่อยู่ใน เกณฑ์ต้องเสียภาษีเพียง 4.2 ล้านคนเท่านั้น

โดยจุดที่น่าสนใจคือ คนไทยบางส่วนไม่รู้ว่าการยื่นแบบภาษี และเสียภาษีเป็นหน้าที่ตามกฎหมาย อีกทั้งไม่เคยรับรู้ว่าการยื่นแบบฯ ไม่ได้ หมายความว่าจะต้องเสียภาษี หรือหากมีเงินได้สุทธิไม่เกิน 150,000 บาท จะได้รับการยกเว้นการเสียภาษี ซึ่งสัดส่วนผู้ไม่รู้ กระจุกตัวอยู่ในกลุ่มผู้ที่มีรายได้น้อย หรือมีสถานะทางการเงินที่ไม่ดี

ซึ่งมีความเป็นไปได้ว่า นโยบายนี้หากเดินหน้าเต็มรูปแบบ จะเปลี่ยนโฉมระบบภาษีของไทยครั้งใหญ่ เพราะการ “บังคับให้ทุกคนต้องยื่นแบบภาษี” ไม่เพียงแต่ทำให้รัฐมีข้อมูลรายได้ของประชาชนครบถ้วนเป็นครั้งแรก แต่ยังเป็นการขยายฐานผู้เสียภาษีโดยอัตโนมัติ

ในมุมของรัฐ

ข้อได้เปรียบสำคัญคือการได้ฐานข้อมูลรายได้ที่ครอบคลุมทั้งประเทศ ลดปัญหาการกระจายตัวของข้อมูลที่อยู่ตามหน่วยงานต่าง ๆ และสามารถคัดกรองผู้มีสิทธิ์รับสวัสดิการได้ตรงเป้า ลดความซ้ำซ้อนของโครงการช่วยเหลือกว่า 20 รายการ ขณะเดียวกันยังเปิดโอกาสให้รัฐจัดเก็บภาษีจากผู้มีรายได้สูงที่ไม่เคยอยู่ในระบบมาก่อน ทำให้รายได้ภาครัฐเพิ่มขึ้นโดยไม่ต้องปรับขึ้นอัตราภาษี

ในมุมของประชาชนผลกระทบจะแตกต่างกันไปตามกลุ่มรายได้

• กลุ่มที่เสียภาษีอยู่แล้ว แทบไม่เปลี่ยนแปลงมากนัก เพราะคุ้นชินกับการยื่นแบบอยู่แล้ว แต่อาจเจอกระบวนการตรวจสอบรายได้ที่เข้มงวดขึ้น
• กลุ่มที่มีรายได้พอสมควรแต่ไม่เคยยื่นภาษี จะถูกดึงเข้าสู่ระบบ อาจต้องเริ่มเสียภาษีจริงหากรายได้เกินเกณฑ์ ถือเป็นผู้เสียประโยชน์ชัดเจน
• กลุ่มรายได้น้อยหรือตกหล่นจากสวัสดิการ จะเป็นผู้ได้ประโยชน์เต็มที่ เพราะเมื่อข้อมูลรายได้เข้าสู่ระบบ รัฐจะมองเห็นปัญหาและจ่ายเงินช่วยเหลือได้แม่นยำมากขึ้น

ในระยะยาว นโยบายนี้ยังช่วยสร้างวินัยการยื่นภาษีให้เป็นเรื่องปกติของคนไทย เพิ่มความโปร่งใสในการจัดสรรสวัสดิการ และทำให้นโยบายช่วยเหลือมีเป้าหมายชัดเจน ลดการใช้เงินผิดกลุ่ม ซึ่งหากบริหารจัดการได้ดี อาจช่วยลดความเหลื่อมล้ำและสร้างระบบสวัสดิการที่ยั่งยืนในระยะยาว

อย่างไรก็ดี ความท้าทายสำคัญคือการทำให้ระบบยื่นภาษีใช้งานง่าย ครอบคลุมถึงพื้นที่ชนบทและกลุ่มนอกระบบ รวมถึงต้องสื่อสารให้ชัดเจนว่า “การยื่นแบบไม่เท่ากับต้องเสียภาษี” เพื่อไม่ให้เกิดความเข้าใจผิด และเตรียมรับมือแรงต้านจากกลุ่มที่เคยอยู่นอกระบบ เป็นต้น

ที่มา : สภาพัฒน์ฯ ,กระทรวงการคลัง ,FINNOMENA

ติดตามข้อมูลด้านเศรษฐกิจและนโยบายรัฐบาล กับ ThairathMoney ได้ที่

https://www.thairath.co.th/money/economics/thailand_econ

ติดตามเพจ Facebook : Thairath Money ได้ที่ลิงก์นี้ https://www.facebook.com/ThairathMoney

อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : Negative Income Tax คืออะไร? คนไทยต้องยื่นภาษีทุกคน ปี 2570 ส่องผลกระทบ ใครได้ - ใครเสีย

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• "บอร์ดนบข.”อัดงบ 4 หมื่นล้านบาท ซับน้ำตาชาวนาทั่วประเทศตั้งเป้าทยอยจ่ายเงินเดือน ก.ย.นี้
• นักท่องเที่ยวจีนยังหดตัว 30%
• จับตาเอลซัลวาดอร์ ดันกฎหมาย “ธนาคารบิตคอยน์” ยกระดับคริปโตฯ สู่ระบบการเงินกระแสหลัก
• กลุ่มแบงก์รัฐ SFIs 6 แห่ง หั่นดอกเบี้ยเงินกู้ลง 0.25% สนองนโยบายกนง. เริ่มมีผล 15 ส.ค. นี้
• ส.อ.ท.ปลื้ม"กนง.”ลดดอกเบี้ย

ตามข่าวก่อนใครได้ที่
- Website : www.thairath.co.th
- LINE Official : Thairath