วิถีประมงแปรรูป สร้างอาชีพริมคลองเจ๊ะบิลัง “ปลาเส้นแคลเซียมสูง” เสริมรายได้จากเรือเล็กสู่ครัวเรือน
ใต้ชายคาบ้านไม้ริมน้ำในชุมชนชาวประมงเล็ก ๆ หมู่ 2 ตำบลเจ๊ะบิลัง อำเภอเมืองสตูล เสียงทอดปลาแห้งดังกรอบเบาๆ เคล้าไปกับกลิ่นหอมของแดดทะเล กลายเป็นบรรยากาศอบอุ่นของครัวเรือนที่เปลี่ยนปลาท้องถิ่น ให้กลายเป็น “ปลาเส้นแคลเซียมสูง” อาหารพื้นถิ่นที่กำลังกลายเป็นรายได้หลักให้ครอบครัว
นางสุนิตา เรืองเดช วัย 42 ปี คือหนึ่งในคนต้นแบบของการแปรรูปอาหารจากวิถีประมงพื้นบ้าน เธอเริ่มแปรรูปปลามานานกว่า 6 ปีแล้ว โดยใช้ปลาโคก หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า “ปลาบาสี” ซึ่งหาได้ง่ายจากเรือประมงพื้นบ้านที่ออกหาปลาในคลองใกล้บ้าน
“ปลาชนิดนี้มีเกล็ดเยอะ ขนาดเล็ก คนทั่วไปไม่ค่อยเอาไปทำอะไร แต่เรามองว่ามีคุณค่า จึงแปรรูปเป็นปลาแห้ง แล้วมาตัดซอยเป็นเส้น บางคนนำไปย่าง บางคนชอบทอดกรอบ ทานกับข้าวต้ม หรือจะเอาไปยำมะม่วงก็อร่อยค่ะ” สุนิตาเล่าอย่างภูมิใจ
ปลาบาสี หลังแปรรูปแล้ว มีรสชาติกลมกล่อม เคี้ยวง่าย ถูกใจทุกกลุ่มวัย และที่สำคัญคืออุดมด้วยแคลเซียมสูง โดยเฉพาะกลุ่มคนตั้งครรภ์ที่ต้องการสารอาหารบำรุงกระดูก ซึ่งสามารถเก็บไว้ในตู้เย็นได้นานนับเดือน จึงกลายเป็นของฝากจากสตูล ที่ลูกค้าต่างจังหวัดนิยมสั่งซื้อผ่าน เพจ “ปลาเส้นแคลเซียมเจ๊ะบิลัง” ออเดอร์ต่อเดือนรับได้ครั้งละ 30-50 กิโลกรัมเลยทีเดียว
นอกจากปลาเส้นแล้ว เธอยังคิดต่อยอดด้วยการทำปลาผ่าหลัง และวางแผนพัฒนาเป็นปลาหวาน หรือ “ปลากลม” ในอนาคต ขึ้นอยู่กับชนิดปลาที่ได้มาในแต่ละวัน
วิถีชุมชนของที่นี่แตกต่างจากเมืองใหญ่ ด้านหลังบ้านของชาวประมงทุกหลัง จะติดคลองน้ำเค็มที่ไหลสู่ทะเล เปิดโอกาสให้เรือประมงลำเล็กออกหาวัตถุดิบสดใหม่ได้ทุกเช้า สุนิตาบอกว่า สามีของเธอก็ทำอาชีพขับเรือนำเที่ยวในต่างจังหวัด ช่วงที่ว่างจากงาน เธอก็ใช้เวลาที่บ้าน ทำปลาเส้น ควบคู่กับการเลี้ยงลูก และมีลูก ๆมาช่วยแปรรูปในครัวเรือนอีกแรง
แม้ขั้นตอนการทำจะยุ่งยาก ต้องล้าง ขูดเกล็ด ตากแดด ตัดเป็นเส้น และควบคุมความแห้งให้พอดี แต่เธอบอกว่า คุ้มค่าทุกหยาดเหงื่อ เพราะสามารถสร้างรายได้เดือนละหลายพันบาทถึงหลักหมื่น โดยไม่ต้องออกไปทำงานนอกบ้าน
“เราไม่ได้ทำโรงงานใหญ่ ทำแค่ในครัวหลังบ้าน แต่ก็มีคนติดใจจนสั่งซ้ำ ช่วยแบ่งเบาค่าใช้จ่ายในครอบครัว และเรายังได้ดูแลลูกไปด้วยค่ะ”
ปลาเส้นแคลเซียมสูงจากเจ๊ะบิลัง จึงไม่ใช่แค่ของกินพื้นบ้าน แต่เป็นเครื่องมือสำคัญ ที่สร้างรายได้จากวิถีชีวิตเล็กๆ ในครัวเรือนชาวประมง และเป็นตัวอย่างของการ “กินอยู่กับธรรมชาติ” อย่างยั่งยืน ที่น่าเอาเป็นแบบอย่างในยุคเศรษฐกิจปัจจุบัน