ยกระดับเทคโนโลยี สร้างความแม่นยำ รับมือทุกการเปลี่ยนแปลง
นายฉันทานนท์ วรรณเขจร เลขาธิการสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก.) กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เปิดเผยถึงกรณีที่มีกระแสข่าวเกี่ยวกับความแม่นยำในการพยากรณ์ข้อมูลสินค้าเกษตรของ สศก. โดยเฉพาะกรณีข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ว่า สศก. ขอขอบคุณทุกภาคส่วนที่ให้ความสนใจและติดตามการดำเนินงานของ สศก. และขอใช้โอกาสนี้ชี้แจงถึงกระบวนการจัดทำข้อมูลพยากรณ์ เพื่อสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องและยืนยันถึงความมุ่งมั่นในการจัดทำข้อมูลที่โปร่งใส เป็นกลาง และเชื่อถือได้ เพื่อประโยชน์สูงสุดของเกษตรกรและภาคเกษตรกรรมของไทยโดยรวม
ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา สศก. มีภารกิจหลักในการจัดทำและบริหารจัดการสารสนเทศการเกษตร โดยเฉพาะการพยากรณ์สินค้าเกษตรที่สำคัญรวมประมาณ 24 สินค้า เพื่อใช้เป็นเครื่องมือสนับสนุนการวางนโยบายของภาครัฐ และเป็นข้อมูลประกอบการตัดสินใจของเกษตรกรและภาคเอกชน อันจะนำไปสู่การสร้างเสถียรภาพด้านราคา ลดความเสี่ยงในการผลิตและการตลาด และสร้างความมั่นคงทางรายได้ให้แก่ภาคเกษตรของประเทศอย่างยั่งยืน
สำหรับกระบวนการพยากรณ์ของ สศก. ตั้งอยู่บนหลักการทางวิชาการสถิติและวิทยาศาสตร์ที่สามารถตรวจสอบได้ โดยมีขั้นตอนที่รัดกุมและเป็นระบบ เริ่มตั้งแต่ การจัดเก็บข้อมูลภาคสนามที่แม่นยำ: สศก. มีทีมนักวิชาการสถิติและนักวิชาการแผนที่ภาพถ่ายดาวเทียมลงพื้นที่จริงทั่วประเทศ เพื่อสำรวจเนื้อที่และผลผลิต โดยใช้วิธีการมาตรฐานสากลคือ การตั้งแปลงเก็บเกี่ยวผลผลิตต่อไร่ (Crop Cutting) ควบคู่กับการใช้เทคโนโลยีภาพถ่ายดาวเทียม เพื่อประมวลผลข้อมูลให้มีความแม่นยำแบบ Real-time มีการสร้างแบบจำลองที่ทันสมัย ข้อมูลที่ได้จะถูกนำมาวิเคราะห์ด้วยแบบจำลองทางสถิติขั้นสูง ซึ่งจะพิจารณาจากปัจจัยที่เกี่ยวข้องจำนวนมาก ทั้งข้อมูลย้อนหลัง, ราคาปัจจัยการผลิต, ราคาสินค้าเกษตร, ปริมาณน้ำฝน, นโยบายภาครัฐ, ควบคู่กับข้อมูลจากการสำรวจภาคสนามและข้อมูลทะเบียนเกษตรกร
ที่สำคัญจะมีการกลั่นกรองโดยผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ผลการประมวลเบื้องต้นจะถูกนำเข้าสู่กระบวนการพิจารณาอย่างเข้มข้นโดย คณะทำงานและคณะกรรมการทั้งในระดับจังหวัด ระดับภาค และระดับประเทศ ซึ่งประกอบด้วยผู้แทนจากทุกภาคส่วน เพื่อให้ได้ข้อมูลที่เป็นเอกภาพและเป็นที่ยอมรับร่วมกันก่อนการเผยแพร่
อย่างไรก็ตาม การพยากรณ์ในปัจจุบันจำเป็นต้องใช้ข้อมูลย้อนหลังหลายสิบปี เพื่อเป็นฐานในการวิเคราะห์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการพัฒนาระบบปัญญาประดิษฐ์ (AI) ซึ่งต้องอาศัยข้อมูลย้อนหลังจำนวนมากเพื่อให้แบบจำลอง (Model) ได้เรียนรู้และจดจำรูปแบบของฤดูกาลและปัจจัยต่างๆ ที่เคยเกิดขึ้น การมีฐานข้อมูลที่ยาวนานจึงเป็นหัวใจสำคัญที่ทำให้การพยากรณ์อนาคตมีความแม่นยำมากขึ้น ซึ่งเป็นหลักการมาตรฐานของเทคโนโลยีการพยากรณ์ที่ใช้กันทั่วโลก และเป็นที่ยอมรับจากหน่วยงานอื่นๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน
กรณีข้อมูลข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ที่เป็นประเด็นในขณะนี้ เพื่อสร้างความเข้าใจที่ชัดเจนยิ่งขึ้น ขอชี้แจงกรณีข้อมูลผลผลิตและราคาข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ว่า ปัญหาราคาที่ตกต่ำในช่วงที่ผ่านมามีปัจจัยหลักมาจากคุณภาพและความชื้นที่ไม่ได้มาตรฐาน รวมถึงเป็นไปตามกลไกตลาด สำหรับตัวเลขผลผลิตต่อไร่จากฉลากข้างถุงเมล็ดพันธุ์ที่สูงถึง 1,500 กิโลกรัมต่อไร่นั้น เป็นผลผลิตจากการรับรอง "แปลงทดลอง" ที่มีการควบคุมปัจจัยการผลิตทุกด้าน มีความชื้นของผลผลิตส่วนใหญ่ที่มากกว่า 24% ขึ้นไป จึงไม่สามารถนำมาเปรียบเทียบกับ "แปลงเกษตรกรที่ปลูกจริง" ที่ต้องเผชิญกับความผันแปรของสภาพดินฟ้าอากาศ นอกจากนี้ มาตรฐานความชื้นที่ สศก. ใช้อ้างอิงในการพยากรณ์ผลผลิตต่อไร่ คือ 14.5% เฉลี่ยที่ 757 กิโลกรัมต่อไร่ ในปีเพาะปลูก 2568/69 ซึ่งเป็นมาตรฐานการซื้อขายจริง สำหรับข้อกังวลเรื่องการนำเข้า รัฐบาลมีนโยบายที่ชัดเจนในการดูแลเกษตรกร โดยจะบริหารจัดการและส่งเสริมให้ใช้ผลผลิตข้าวโพดในประเทศให้หมดก่อน จึงจะพิจารณาการนำเข้า และมีคณะกรรมการนโยบายและบริหารจัดการข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ (นบขพ.) กำกับดูแลการนำเข้า เพื่อให้เกิดผลกระทบต่อเกษตรกรน้อยที่สุด
“สศก. ขอยืนยันว่า เราดำเนินงานทุกภารกิจโดยตั้งอยู่บนหลักวิชาการ มีความโปร่งใส เป็นกลาง และสามารถตรวจสอบได้ ข้อมูลทุกชิ้นที่เผยแพร่ออกไปได้ผ่านกระบวนการกลั่นกรองอย่างรอบคอบ เพื่อให้เป็นข้อมูลที่เชื่อถือได้สำหรับทุกภาคส่วน โดยจะมีการนำเทคโนโลยีสมัยใหม่ โดยเฉพาะปัญญาประดิษฐ์ (AI) เข้ามายกระดับการวิเคราะห์และพยากรณ์อย่างต่อเนื่อง เพื่อให้ข้อมูลของเรามีความแม่นยำและทันต่อบริบทการเปลี่ยนแปลงของโลก ทั้งสภาพภูมิอากาศและสภาวะตลาดที่ผันผวน สร้างความมั่นคงให้แก่พี่น้องเกษตรกรและภาคเกษตรกรรมของไทยสืบไป”