SOCIETY: น้องเหมียวเป็นสัตว์ชนิดเดียว ที่คราง (Purr) ได้จริงไหม?

ทาสแมวทั้งหลายคงคุ้นเคยกับเสียงครางพรือๆ ที่ออกมาจากคอแมวเวลาเคลิ้มๆ อยู่บนตัก มันคือเสียง ‘purr’ หรือเสียงแสดงความพึงพอใจอันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของเจ้าเหมียว แต่เสียงนี้ก็ไม่ได้แปลว่าพวกมันรู้สึกดีเสมอไปนะ เพราะแมวก็สามารถครางเวลาที่เครียดหรือเจ็บปวดด้วยเหมือนกัน

แต่ที่แน่ๆ คือ แมวส่งเสียงแบบนี้ได้ตั้งแต่แรกเกิดเลย โดยแม่แมวกับลูกแมวมักจะครางเพื่อตามหากันหรือเวลาที่กำลังให้นมกันอยู่ มันเลยกลายเป็นเหมือนภาษาพิเศษที่เอาไว้สื่อสารกันในครอบครัวแมว

แล้วเสียงครางนี้มีแค่เฉพาะกับแมวหรือเปล่า? และมันเกิดขึ้นยังไง?

ตรงนี้ต้องอธิบายก่อนว่าเสียงครางพึงพอใจของแมวที่เรียกว่า purr นี้ มีองค์ประกอบอยู่ 2 อย่าง

หนึ่ง เป็นเสียงที่ออกมาจากอารมณ์ อย่างที่เรารู้กันว่าเมื่อแมวรู้สึกสบายใจ ผ่อนคลาย ก็จะส่งเสียงนี้ออกมา สองคือกลไกทางกายภาพที่ต้องมาจากการสั่นของกล่องเสียง (larynx) ซึ่งเป็นโครงสร้างในลำคอ โดยจังหวะการสั่นนี้ต้องเกิดขึ้นทั้งตอนหายใจเข้าและหายใจออกอย่างต่อเนื่อง

นักวิทยาศาสตร์ยังไม่สามารถอธิบายกลไกของเสียง purr ได้ทั้งหมดแบบชัดเจน แต่สิ่งที่รู้แน่ๆ คือ กล่องเสียงของแมวมีบทบาทสำคัญ โดยมันจะสั่นตามจังหวะของลมหายใจทั้งเข้าและออก มีความถี่อยู่ระหว่าง 25-150 เฮิรตซ์ ซึ่งแตกต่างจากเสียงของสัตว์ส่วนใหญ่ที่มักเกิดขึ้นเฉพาะตอนหายใจออกเท่านั้น

แมวที่เราเลี้ยงกันอยู่บ้าน หรือถ้าชื่อทางการหน่อยก็คือ Felis catus ไม่ได้ครางได้อยู่เพียงสายพันธุ์เดียวนะ เพราะเครือญาติแมวสายพันธุ์อื่นๆ ในป่าก็มีเสียงนี้เหมือนกัน เช่น ชีตาห์ คูการ์ เซอร์วัล และบ็อบแคต แต่โทนเสียงของพวกมันอาจต่างออกไป เราเลยใช้คำว่า ‘คำราม’ มากกว่า

นักวิทยาศาสตร์บางคนเชื่อว่า แทนที่จะจำแนกสายพันธุ์แมวว่าเป็น ‘แมวใหญ่’ หรือ ‘แมวเล็ก’ ให้จำแนกเป็น ‘แมวที่ครางได้’ กับ ‘แมวที่คำรามได้’ ดีกว่า เช่น สิงโต เสือโคร่ง จากัวร์ และเสือดาว พวกนี้ไม่สามารถส่งเสียงครางพึงพอใจได้ แต่สามารถคำรามได้ ซึ่งน่าจะมาจากลักษณะทางกายวิภาคของโครงสร้างในลำคอที่เรียกว่าไฮออยด์ (hyoid)

แล้วสัตว์อื่นที่ไม่ใช่ตระกูลแมวล่ะ มีใครครางได้อีกไหม?

คำตอบคือ มี แต่หายากมากๆ โดยสัตว์ที่ purr ได้แบบจริงจังทั้งหายใจเข้าออกเหมือนแมว คือ ‘เจเน็ต’ (genet) หน้าตาคล้ายลูกผสมระหว่างแมวกับพังพอน ลำตัวยาว จมูกแหลม และมันก็ยังถือว่าอยู่ในกลุ่มญาติห่างๆ ของแมว ปัจจุบันมีเจเน็ตที่ครางเสียงพึงพอใจได้อยู่ 2 สายพันธุ์ แต่อาจจะมีมากกว่านี้ที่นักวิจัยยังไม่ค้นพบ

แต่แน่นอนว่าถ้าเรายืดหยุ่นความหมายของ purr ให้กว้างขึ้นอีกนิด ไม่ต้องถึงขั้นสั่นทั้งหายใจเข้าและออกแบบแมว ก็จะมีสัตว์อีกเยอะเลยที่ส่งเสียงสั่นๆ ออกมาเวลารู้สึกดี เช่น แรคคูน กระต่าย ค้างคาว และกระรอกเทา (Gray squirrel) หรือแม้กระทั่งแมงมุมหมาป่า (Gladicosa gulosa) ก็สามารถส่งเสียงครางได้เช่นกัน แต่ไม่ได้มาจากอารมณ์แบบแมว แต่เอาไว้ใช้เพื่อดึงดูดคู่ โดยการเคาะส่วนพิเศษของร่างกายเข้าด้วยกัน คล้ายกับเสียงจิ้งหรีดร้องนั่นเอง

แม้จะมีสัตว์มากมายที่ส่งเสียงสั่นๆ ในบริบทคล้ายแมว แต่การศึกษาเรื่องนี้ยังทำได้ยาก เพราะแค่มีนักวิจัยเข้าใกล้ สัตว์ก็อาจเครียดจนไม่ส่งเสียงให้ฟังแล้ว

อย่างไรก็ตาม ถ้ายึดตามคำนิยามของคำว่า ‘คราง’ ว่าคือเสียงพึงพอใจที่เกิดขึ้นทั้งตอนหายใจเข้าและออกแบบต่อเนื่อง ก็ต้องยอมรับว่า ‘แมว’ ยังคงยืนหนึ่งแบบไร้คู่แข่งแน่นอน