พบ ‘งูเส้นด้ายบาร์เบโดส’ งูที่เล็กที่สุดในโลก หลังเข้าใจว่าสูญพันธุ์ไปแล้ว

นักวิจัยเคยเข้าใจว่า “งูเส้นด้ายบาร์เบโดส” (Barbados threadsnake) งูสายพันธุ์ที่เล็กที่สุดในโลก น่าจะสูญพันธุ์ไปแล้ว เนื่องจากไม่มีการพบเห็นมาร่วม 20 ปีแล้ว เนื่องจากพื้นที่ป่าในบาร์เบโดส ซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยของงูชนิดนี้ ถูกทำลายอย่างต่อเนื่อง แต่ล่าสุดคอนเนอร์ เบลดส์ นักนิเวศวิทยาจากกระทรวงสิ่งแวดล้อมบาร์เบโดส และทีมของเขา พบงูตัวนี้อยู่ใต้ก้อนหินเล็ก ๆ ในป่าแห่งหนึ่งในบาร์เบโดส

“ผมตื่นเต้นมาก ผมไม่เคยเห็นมันมาเกือบสองทศวรรษแล้ว ดังนั้นจึงเป็นการค้นพบที่น่าตื่นเต้นทีเดียว และอาจเป็นหนึ่งในไฮไลท์ในอาชีพของผมจนถึงตอนนี้” เบลดส์กล่าวในการสัมภาษณ์กับสถานีวิทยุ CBC

การค้นพบงูเส้นด้ายบาร์เบโดสอีกครั้ง ถือเป็นสัญญาณที่ดีต่อความหลากหลายทางชีวภาพของประเทศ นับตั้งแต่ประเทศนี้ถูกชาวยุโรปเข้ามาตั้งรกรากเป็นครั้งแรกในศตวรรษที่ 16 ป่าไม้ธรรมชาติของเกาะถูกทำลายไปแล้วถึง 98% และสัตว์ป่าพื้นเมืองส่วนใหญ่ก็สูญหายตามไปด้วย

มองเผิน ๆ อาจจะคิดว่าเป็นไส้เดือน แต่งูเส้นด้ายบาร์เบโดส จัดอยู่ในวงศ์งูดิน ไม่มีพิษ และมีขนาดเล็กว่าไส้เดือนด้วยซ้ำ โดยมีความยาวเพียง 10 เซนติเมตร และมีขนาดลำตัวเพียง 2 มิลลิเมตร ด้วยขนาดที่เล็กของงูจิ๋วจึงสามารถนำไปวางขดบนเหรียญได้อย่างพอดี งูชนิดนี้เป็นสัตว์เฉพาะถิ่นของบาร์เบโดส จึงไม่สามารถพบได้ที่อื่น เชื่อว่าพวกมันกินปลวกและไข่ปลวกเป็นหลัก และพวกมันตาบอด

“งูเส้นด้ายบาร์เบโดส” งูสายพันธุ์ที่เล็กที่สุดในโลก
ที่มา: คอนเนอร์ เบลดส์

นักวิจัยมีข้อมูลเกี่ยวกับงูเส้นด้ายบาร์เบโดสน้อยมาก ด้วยขนาดและแนวโน้มที่จะอาศัยอยู่ในโพรง ยิ่งทำให้งูชนิดนี้ทั้งหายากและลึกลับ ตลอด 135 ปีที่ผ่านมา มีบันทึกการพบงูจิ๋วนี้เพียง 5 ครั้งเท่านั้น โดยการพบเห็นที่ได้รับการยืนยันครั้งแรกเกิดขึ้นในปี 1889 แต่ในตอนนั้นยังไม่ได้รับการระบุสายพันธุ์ จนกระทั่งปี 2008 โดยเอส. แบลร์ เฮดจ์ส ศาสตราจารย์และผู้อำนวยการศูนย์ชีววิทยาประจำมหาวิทยาลัยเทมเปิล

“ผมใช้เวลาหลายวันในการตามหาพวกมัน ผมพลิกก้อนหินนับร้อยก้อนเพื่อหางูตัวนี้ แต่ก็ไม่สำเร็จ ผมคิดว่ามันน่าจะเป็นสายพันธุ์หายาก” เฮดจ์สกล่าวพลางครุ่นคิดถึงการตามหางูตัวนี้ครั้งแรก

เมื่อทำการวิเคราะห์ทางพันธุกรรม เฮดจ์ถึงได้รู้ว่าเขาได้เจองูสายพันธุ์ใหม่ ทั้งที่ก่อนหน้านี้งูจิ๋วพันธุ์นี้ถูกจัดกลุ่มอย่างผิดพลาดไปพร้อมกับสายพันธุ์อื่น และพบว่างูเส้นด้ายบาร์เบโดสเป็นงูที่เล็กที่สุดในโลกเท่าที่รู้จัก

หลังจากนั้น เฮดจ์ส ก็ได้รับจดหมาย ภาพถ่าย และอีเมลจากผู้คนที่คิดว่าพบงูเส้นด้ายบาร์เบโดสเป็นจำนวนมาก เป็นเวลานานหลายปี ซึ่งส่วนมากเป็นภาพของไส้เดือนด้วยซ้ำ

ดังนั้นเมื่อเบลดส์พบงูตัวนี้ในวันที่ 20 มีนาคม เขาก็กังวลเช่นกันว่ามันอาจจะเป็นการเข้าใจผิด แน่นอนว่าเขารู้ว่ามันไม่ใช่ไส้เดือน แต่เมื่อมองด้วยตาเปล่า งูชนิดนี้มีความคล้ายคลึงกับงูดินบ้าน ซึ่งมีขนาดใหญ่กว่าเล็กน้อย เป็นเอเลี่ยนสปีชีส์ของบาร์เบโดส แต่มีจำนวนมากกว่ามาก

ทีมนักวิจัยจึงจับงูตัวนี้มาใส่ในโหลแก้วขนาดเล็ก และไปตรวจสอบด้วยกล้องจุลทรรศน์ที่มหาวิทยาลัยเวสต์อินดีส จนพบว่างูตัวนี้เป็นงูเส้นด้ายบาร์เบโดส เนื่องจากมีเส้นหลังงูอันเป็นเอกลักษณ์ของสายพันธุ์นี้พาดผ่านลำตัวอยู่

“งูเส้นด้ายบาร์เบโดส” มีขนาดประมาณเส้นสปาเก็ตตี้
ที่มา: คอนเนอร์ เบลดส์

งูเส้นด้ายบาร์เบโดส ถือเป็นหนึ่งในหลายสายพันธุ์ที่ถูกค้นพบใหม่อีกครั้ง ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ด้วยความช่วยเหลือจาก Re:wild องค์กรไม่แสวงหาผลกำไรที่ร่วมมือกับรัฐบาล มหาวิทยาลัย และกลุ่มอนุรักษ์ เพื่อค้นหาและปกป้องสายพันธุ์กว่า 4,800 สายพันธุ์ที่ถือว่าสูญหายไปทางวิทยาศาสตร์

“การค้นพบสายพันธุ์เฉพาะถิ่นของเราอีกครั้งในหลายระดับนั้นมีความสำคัญอย่างยิ่ง มันเตือนใจเราว่าเรายังมีบางสิ่งที่สำคัญเหลืออยู่ และมีบทบาทสำคัญในระบบนิเวศของเรา” จัสติน สปริงเกอร์ เจ้าหน้าที่โครงการแคริบเบียนของ Re:wild ซึ่งช่วยค้นพบงูชนิดนี้ร่วมกับเบลดส์ กล่าว

Re:wild ยังมีส่วนร่วมในการค้นพบ “ตุ่นทองคำของเดอวินตัน” (De Winton's golden mole) ในรอบ 87 ปี ที่แอฟริกาใต้ เมื่อปี 2021 รวมถึงพบ “นกพิราบไก่ฟ้าหลังดำ” เมื่อปี 2022 บนเกาะปาปัวนิวกินีเป็นครั้งแรกนับตั้งแต่ปี 1882

หนึ่งเดือนหลังจากการค้นพบครั้งแรก พวกเขาพบงูชนิดนี้เพิ่มอีกในพื้นที่อื่นของป่า เบลดส์กล่าวว่า การค้นพบนี้จะช่วยให้เขาและนักวิจัยเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับสภาพแวดล้อมของงูชนิดนี้ และอาจพบพวกมันมากขึ้น เพราะถ้าหากรู้ว่าพวกมันอยู่ที่ไหนจะช่วยให้ความพยายามในการอนุรักษ์ง่ายขึ้น

แม้บาร์เบโดสมีพื้นที่ป่าไม้เพิ่มขึ้นถึง 7 เท่าในช่วง 50 ปีที่ผ่านมา แต่ป่าธรรมชาติชื้นแฉะที่งูด้ายบาร์เบโดสอาศัยอยู่นั้นหายาก

“พื้นที่ที่พบงูชนิดนี้เป็นหนึ่งในพื้นที่ป่าธรรมชาติแห่งสุดท้ายบนเกาะ ซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยที่สำคัญมากสำหรับบาร์เบโดส ดังการที่เรารู้ว่างูชนิดนี้ยังคงมีอยู่นั้นถือเป็นชัยชนะครั้งใหญ่สำหรับเรา เพราะมันหมายความว่ามันยังคงสร้างคุณประโยชน์ให้กับเกาะของเรา และผมคิดว่ารวมถึงความหลากหลายทางชีวภาพของโลกด้วย” เบลดส์กล่าว

สิ่งมีชีวิตหลายสายพันธุ์บนเกาะได้สูญพันธุ์ไปแล้ว ไม่ว่าจะเป็นงูสิงบาร์เบโดส กิ้งก่าบาร์เบโดส หนูนาบาร์เบโดส รางบาร์เบโดส และกุ้งแห่งถ้ำโคล ด้วยเหตุนี้ การค้นพบงูด้ายบาร์เบโดสจึงถือเป็นความหวังของการอนุรักษ์ และยิ่งตอกย้ำถึงความสำคัญของงูจิ๋วชนิดนี้ ที่ต้องได้รับการปกป้อง

ที่มา: CBC, CBS News, Smithsonian Mag, The Guardian

“งูเส้นด้ายบาร์เบโดส” เปรียบเทียบกับเหรียญ
เครดิตภาพ: เอส. แบลร์ เฮดจ์ส