ทำความรู้จัก LRAD ทำไมทหารต้องใช้ในสถานการณ์จลาจล
จากกรณีเหตุความวุ่นวายที่บ้านหนองจาน จังหวัดสระแก้ว เมื่อช่วงเย็นวันที่ 25 สิงหาคมที่ผ่านมา กลุ่มชาวกัมพูชาหลายสิบคนได้รวมตัวประท้วง ขัดขวางการวางแนวรั้วลวดหนามของทหารไทย พร้อมมีการรื้อลวดหนามออกบางส่วน จนเจ้าหน้าที่ต้องตัดสินใจนำ เครื่องส่งคลื่นเสียงระยะไกล หรือ LRAD มาใช้ควบคุมสถานการณ์
เหตุการณ์นี้ถูกเผยแพร่ผ่านสื่อกัมพูชา โดยปรากฏภาพกลุ่มชาวบ้าน ทหาร และผู้สื่อข่าวสายทหารบางราย นำมือปิดจมูกและแสดงท่าทีหวาดกลัว สร้างความเข้าใจผิดว่า ทหารไทยเตรียมใช้ ควันพิษ หรือแก๊สน้ำตา ทั้งที่ความจริงคืออุปกรณ์ที่ใช้คือ LRAD ซึ่งเป็นเครื่องส่งเสียงระยะไกล ไม่ใช่อุปกรณ์เคมี
LRAD คืออะไร?
LRAD (Long-range Acoustic Device) หรือที่เรียกกันว่า ปืนเสียง เป็นอุปกรณ์ควบคุมฝูงชนด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง พัฒนาให้สามารถสื่อสารหรือส่งสัญญาณเตือนไปยังระยะไกลได้ด้วยเสียงความดังสูงเป็นพิเศษ โดยสามารถได้ยินชัดเจนในระยะไกลกว่า 2 กิโลเมตร
เครื่องนี้ถูกออกแบบมาให้ใช้งานในหลากหลายสถานการณ์ ตั้งแต่การควบคุมฝูงชน, การเจรจาในเหตุการณ์จลาจล, การขับไล่เรือต้องสงสัยในทะเล จนถึงภารกิจทางทหาร โดยเฉพาะในกองทัพเรือของหลายประเทศ
เสียงแบบไหนถึงเจ็บหู?
หนึ่งในฟังก์ชันของ LRAD คือ Deterrent Tone หรือเสียงความถี่สูงที่ส่งออกมาอย่างถี่ ๆ ต่อเนื่อง เพื่อสร้างความรำคาญหรือเจ็บปวดบริเวณหูของผู้ฟัง ทำให้บางรายอาจมีอาการหูอื้อ ปวดหู หรือคลื่นไส้ได้ แต่โดยทั่วไปอาการเหล่านี้จะหายไปได้เองภายใน 5-10 นาที หากหลีกเลี่ยงพื้นที่ที่ถูกยิงคลื่นเสียง
แม้จะฟังดูรุนแรง แต่ LRAD ถูกออกแบบให้ควบคุมทิศทางเสียงอย่างจำกัด โดยมีมุมยิงประมาณ 30-60 องศา ทำให้หากผู้ชุมนุมเคลื่อนตัวออกนอกแนวกรวยเสียง หรือใช้ที่ปิดหูอย่าง Earplug หรือ Earmuff จะสามารถลดผลกระทบได้อย่างมาก
ไทยเคยใช้ LRAD มาแล้ว
ในประเทศไทย LRAD เคยถูกใช้หลายครั้งในสถานการณ์ทางการเมือง เช่น
ปี 2552-ใช้สลายการชุมนุมของกลุ่มแรงงานที่ถูกรัฐวิสาหกิจเลิกจ้าง
ปี 2553-ถูกนำมาใช้ควบคุมฝูงชนในการชุมนุมของกลุ่มคนเสื้อแดง
ปี 2563-มีการติดตั้ง LRAD บนรถฉีดน้ำแรงดันสูง (จีโน่) ที่ใช้ควบคุมการชุมนุมของกลุ่มราษฎร บริเวณสี่แยกราชประสงค์
กรณีชายแดนสระแก้ว ทหารไทยเลือกใช้ LRAD แทนการใช้กำลังหรืออาวุธอื่น เพื่อควบคุมสถานการณ์ไม่ให้บานปลาย และไม่ได้มีการใช้สารเคมีหรือแก๊สน้ำตาอย่างที่มีบางฝ่ายพยายามบิดเบือน แม้ผลกระทบของเสียงจะรุนแรงกับผู้ที่อยู่ในแนวคลื่นเสียงโดยตรง แต่ก็ถือเป็นหนึ่งในเครื่องมือควบคุมฝูงชนที่ลดการเผชิญหน้าและบาดเจ็บได้มากกว่าการใช้มาตรการรุนแรงอื่น