“ไก่สามอย่าง” กับหลากที่มาของชื่อชวนฉงน เมนูชื่อไก่ไม่มีไก่เป็นวัตถุดิบ?!
ไก่สามอย่าง เมนูที่ไม่มีไก่ กับที่มาของชื่อนี้
ตอนนี้โลกออนไลน์กำลังมีประเด็นให้ถกเถียงกันเกี่ยวกับเมนูเจ้าปัญหาที่ชื่อว่า “ไก่สามอย่าง” ที่เมื่อสั่งมาแล้วไม่มีไก่บนจานเลยแม้แต่ชิ้นเดียว มีเพียงกุ้งแห้ง ตะไคร้ ถั่วลิงสง ให้รับประทานแกล้มเครื่องดื่มมึนเมา บางร้านอาจเพิ่มขิง หัวหอม มะนาว หรือพริกขี้หนูเข้ามาบ้าง ให้มีความหลากหลายมากขึ้น
ด้วยชื่อและวัตถุดิบที่ไม่ไปด้วยกัน คนไทยจึงมีปัญหาการสั่งเมนูนี้มานาน ไม่ใช่แค่ตอนนี้ ซึ่งก็น่าคิดต่อว่าแล้วทำไมต้องเรียกว่าไก่สามอย่าง ?
ทฤษฎีที่จะได้ยินกันจนคุ้นหู คือ เมนูนี้เกิดขึ้นในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ไทยกำลังประสบปัญหาเศรษฐกิจ คนอดอยาก วัตถุดิบทำอาหารก็หายากเสียเหลือเกิน บรรดานักดื่มจึงต้องเอาของที่หาง่าย มีอยู่ตามบ้าน อย่าง กุ้งแห้ง ถั่วลิสง ตะไคร้ ขิง มะนาว หอมแดง พริกขี้หนู มาหั่นเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย กินแกล้มไปพราง ๆ ก่อนจะอำกันว่า “หาไก่ในจานนี้ให้เจอซี มีตั้งสามอย่างนะ”
ก็เลยเรียกกันไปว่า “ไก่สามอย่าง”ตามที่คุยเล่นในวงสังสรรค์ ซึ่งถ้าย้อนกลับไปในสมัยอยุธยาก็พบอะไรแบบนี้คล้าย ๆ กัน คือชาวไทยยกย่องรสชาติความอร่อยของไก่ จนตอนนั้นเรียกปลาชนิดหนึ่งว่า“ปลาไก่น้ำ” เป็นเนื้อปลาที่อร่อยมาก แต่ก็ไม่ได้เกี่ยวอะไรกับไก่เลย
อีกทฤษฎีหนึ่งที่น่าสนใจ มาจากคำอธิบายของ “ณัฎฐา ชื่นวัฒนา” ผู้ศึกษาด้านโบราณพฤกษคดี ที่ค้นหาข้อมูลภาษาจีนเกี่ยวกับอาหารเรียกน้ำย่อยของคนจีน ก็พบว่ามีเมนูหนึ่งที่คนจีนนิยมกัน และหน้าตาก็คล้าย ๆ กับไก่สามอย่าง
สิ่งนี้ อ. นิธิวุฒิ ศรีบุญชัยชูสกุล ผู้เชี่ยวชาญเรื่องจีน ได้ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่าเป็นอาหารเรียกน้ำย่อยทางเหนือของจีน เรียกกันว่า “ไคเว่ย” มันประกอบด้วยขิง หอมแดง ถั่วลิสง พริก กินได้ทั้งแบบหยิบกินรวมกันหรือคลุกน้ำราดให้เข้ากัน
ณัฎฐาจึงเกิดข้อสันนิษฐานขึ้นมาว่าหรือ “ไคเว่ย” จะเพี้ยนมาเป็น “ไก่” และจีนเองก็มีความเชื่อเรื่องเลข 3 เป็นความมงคล ตั้งชื่ออาหารเป็นเลข 3 คือ ไก่สามถ้วย อันนี้ก็เป็นไก่สามอย่าง ฟังแล้วติดหูอยู่ไม่น้อย
นอกจากนี้เรายังพบอาหารแนว ๆ นี้ในหนังสือตำราอาหารชุดท่านสนมอินทร์(พ.ศ. 2496) ชื่อว่า “ไก่สามขา”
ในนั้นบอกว่ามี “กุ้งแห้ง หอมหัว ถั่วลิสงคั่ว พริกขี้หนู พริกชี้ฟ้าแดง ผักชี น้ำตาล น้ำปลา มะนาว”และปรุงด้วยวิธีดังนี้ “กุ้งแห้งจัดใส่ชามเตรียมไว้ หัวหอมปอกเปลือก ล้างน้ำ ฝานตัว (ตาม?) หัว ใส่รวมในชามกุ้งแห้ง น้ำตาลผสมลงพอหวาน น้ำปลาดีผสมลงด้วย เอามะนาวฝานเอาเม็ดออก บีบลงผสมคลุกให้เข้ากัน ชิมรสตามชอบ ยกใส่จานรับประทาน เด็ดผักชีเป็นใบๆ โรยหน้า พริกชี้ฟ้าโรยรอบจาน”
จากชื่อและวิธีปรุงนี้ทำให้เห็นว่าทั้ง 2 เมนู ทั้งไก่สามขาและไก่สามอย่าง น่าจะได้แหล่งและแรงบันดาลใจเดียวกัน ซึ่งอาจไม่ได้เกี่ยวข้องกับช่วงสงครามโลกเลยก็เป็นได้
ทั้งหมดนี้เป็นเพียงข้อสันนิษฐานต่าง ๆ ที่ปรากฏอยู่เท่านั้น ซึ่งท้ายที่สุดแล้วก็ยังต้องหาคำตอบกันต่อไป ว่าทำไมไก่สามอย่างถึงไม่มีไก่ในจานเลยแม้แต่ชิ้นเดียว
อ่านเพิ่มเติม :
- รู้จัก ซานเปยจี เมนูจีนที่พ้องกับเนื้อผัดใบโหระพา และร่องรอย “ไก่สามถ้วย” ในครัวไทย
- “ไก่ทอดเกาหลี” จากเมนูในสงครามเกาหลี สู่อาหารยอดฮิตทั่วโลก!!!
- “เรือกอและ” กับ “ไก่กอและ” มีอะไรที่คล้ายกัน ทำไมชื่อเหมือนกัน?
สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่
อ้างอิง :
กฤช เหลือลมัย. ใคร ที่ไหน กิน “ไก่สามอย่าง” ในนิตยสารศิลปวัฒนธรรมปีที่ 42 ฉบับกุมภาพันธ์, 2564.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 11 สิงหาคม 2568
อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : “ไก่สามอย่าง” กับหลากที่มาของชื่อชวนฉงน เมนูชื่อไก่ไม่มีไก่เป็นวัตถุดิบ?!
ติดตามข่าวล่าสุดได้ทุกวัน ที่นี่
– Website : https://www.silpa-mag.com