"อ.ไชยันต์" เปรียบโศกนาฏกรรม Antigone กับศพทหารเขมร ความเป็นมนุษย์ต้องมาก่อนสงคราม

วันที่ 4 ส.ค.68 ศ.ดร.ไชยันต์ ไชยพร อาจารย์ภาควิชาการปกครอง คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์ข้อความผ่านเฟชบุ๊ก Chaiyan Chaiyaporn ระบุว่า …

จากศพในบทละครกรีกโบราณถึงศพทหารเขมร

ในบทละครเรื่อง Antigone (แอนติโกเน) ของ โซโฟคลีส มหากวีกรีกโบราณ กล่าวถึง ความขัดแย้งระหว่างกฎหมายบ้านเมืองกับกฎของเทพเจ้าตามความเชื่อส่วนบุคคล

ฉากของเรื่อง คือ นครธีบส์และสงครามกลางเมืองระหว่างพี่น้องสองคน คือ เอทีโอคลีส และ โพลีนีเซส ที่ต่อสู้กันจนเสียชีวิต

ต่อมา ครีออน ผู้ขึ้นครองบัลลังก์แห่งนครธีบส์ ได้ออกกฎหมายสั่งห้ามนำศพโพลีนีเซสมาทำพิธี เพราะครีออนเห็นว่าเขาเป็นกบฏ การออกคำสั่งนี้ถือเป็นการลงโทษ

แอนติโกเน น้องสาวของโพลีนีเซส ตัดสินใจฝ่าฝืนคำสั่งของครีออน ด้วยการทำพิธีให้พี่ชายของเธออย่างถูกต้องตามประเพณี

ประเพณีในที่นี้ คือ ความเชื่อว่า เป็นกฎของเทพเจ้าที่เมื่อใครเสียชีวิต จะต้องนำศพมาทำพิธี ถ้าไม่ทำ และปล่อยให้เน่าและให้สัตว์มารุมกินซาก จะถือว่าหมิ่นเทพเจ้า

แอนติโกเนถูกจับกุมและนำตัวมาเผชิญหน้ากับครีออน ซึ่งยืนยันที่จะลงโทษเธออย่างถึงที่สุด

แอนติโกเนและครีออนต่างยืนหยัดในความเชื่อของตน โดยแอนติโกเนเชื่อว่ากฎของเทพเจ้า สำคัญกว่ากฎหมายบ้านเมือง

ในขณะที่ครีออนเชื่อมั่นในอำนาจและความถูกต้องของกฎหมายที่ตนเป็นผู้บัญญัติ

แม้ว่าครีออนจะยอมผ่อนปรนและพยายามจะปล่อยตัวแอนติโกเน

แต่ก็สายเกินไป แอนติโกเนตัดสินใจฆ่าตัวตายในคุก

การตายของแอนติโกเนได้นำไปสู่การตายของ เฮมอน (ลูกชายของครีออนและคู่หมั้นของแอนติโกเน) และ ยูริไดซ์ (ภรรยาของครีออน)

ทำให้ครีออนต้องเผชิญกับความสูญเสียครั้งใหญ่ และตระหนักถึงความผิดพลาดของตน

บทละครนี้สะท้อนให้เห็นถึงความขัดแย้งระหว่างกฎหมายที่มนุษย์สร้างขึ้นกับกฎของเทพเจ้าที่มาจากความเชื่อส่วนบุคคลและหลักการทางศาสนา

ครีออนแสดงให้เห็นถึงความหยิ่งยโสทระนงและการใช้อำนาจอย่างไม่ถูกต้อง ซึ่งนำไปสู่โศกนาฏกรรม

แอนติโกเนได้แสดงให้เห็นถึงความกล้าหาญและความเชื่อมั่นในสิ่งที่เธอเชื่อ แม้จะต้องเผชิญกับความตายก็ตาม

โศกนาฏกรรมที่เกิดขึ้นกับครอบครัวของครีออนแสดงให้เห็นถึงผลกระทบที่ร้ายแรงของการยึดมั่นในอำนาจและความหยิ่งยโสของมนุษย์ในการท้าทายกฎของเทพเจ้า

ถ้าเป็น “ความจริง” ที่ฮุนเซนไม่นำศพทหารหาญของตนไปทำพิธี

แต่ปล่อยตามยถากรรม ให้นกกา อีแร้งและสัตว์ต่างๆมารุมทึ้งฉีกแย่งกินกัน

จะด้วยจุดประสงค์อะไรก็ตามของฮุนเซนที่ปล่อยให้ศพอยู่ในสภาพเช่นนั้น ก็สุดจะเดา

แต่การปล่อยแบบนั้นถือว่า ดิบเถื่อน ขาดความเป็นคน

แม้ทุกวันนี้ ความเชื่อในกฎเทพเจ้าอย่างแอนติโกเนจะลดน้อยถอยลงในโลกสมัยใหม่

แต่เชื่อว่า บรรดาญาติพี่น้องของทหารกัมพูชาเหล่านั้น รวมทั้งคนไทยเราที่ยังมีความเป็นมนุษย์อยู่ ย่อมรู้สึกเศร้าเสียใจและอนาถใจเมื่อนึกถึงภาพร่างกายของผู้เสียชืวิตที่ต้องถูกรุมทึ้ง ฉีกเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย ท่อนแขน ใบหน้าอาจจะถูกสัตว์กัดยื้อแย้ง

ความเศร้าใจ อนาถใจนี้ซึ่งก็ยังเป็นความรู้สึกเดียวกันกับที่แอนติโกนีมีต่อร่างของพี่ชายของเธอ หากเธอไม่ท้าทายกฎของครีออน

ทางการไทยน่าจะส่งสารไปขอให้ฮุนเซนกรุณาให้เกียรติกับทหารและญาติพี่น้องของพวกเขา โดยนำศพไปทำพิธี และเราจะหยุดยิงกันจริงๆชั่วคราว

หรือไม่ เราจะขอหยุดยิง และจะนำศพเหล่านั้นมาทำพิธีเอง

และคืนอัฐิกลับไปยังบ้านเกิดเมืองนอนของพวกเขาให้

และถ้าทำได้ ความเป็นมนุษย์ กฎสาธารณสุข กฎศาสนาก็จะเป็นหนึ่งเดียวกันและเหนือความขัดแย้งใดๆ