10 สาเหตุที่ทำให้ต้องตื่นมาปัสสาวะตอนกลางคืน

เพจเฟซบุ๊กของ Tensia ให้ความรู้ด้านสุขภาพ โดยระบุ 10 สาเหตุที่ทำให้ต้องตื่นมาปัสสาวะตอนกลสงคืน เป็นเพราะสาเหตุใดบ้าง

ทำไมนอนไปแล้ว ถึงไม่ค่อยตื่นมาปัสสาวะ

ปกติแล้วช่วงที่เราหลับจะมีกลไกที่ทำให้เราไม่ค่อยปวดปัสสาวะ เพื่อให้การนอนต่อเนื่องที่สุด

• เพิ่มการหลั่งฮอร์โมน ADH ซึ่งเป็นฮอร์โมนเก็บน้ำจากน้ำกรองกลับสู่เลือด ทำให้ลดการสร้างน้ำปัสสาวะ
• ลดการหลั่งฮอร์โมน ANP ซึ่งเป็นฮอร์โมนเพิ่มการขับน้ำและเกลือ ผลคือทำให้ลดการสร้างน้ำปัสสาวะเช่นกัน
• ลดความไวในการกระตุ้นการปวดปัสสาวะ

รู้จัก กลไก 10 ภาวะที่กระตุ้นร่างกายให้ปวดปัสสาวะตอนกลางคืน

1. ดื่มน้ำก่อนนอน

• น้ำเจือจางเลือด
• ตัวรับความเข้มข้นที่สมอง (Osmoreceptor) รับรู้
• ยับยั้งเซลล์ SON/PVN ให้สร้างฮอร์โมน ADH ลดลง
• ไตไม่เก็บน้ำกลับเข้าเลือด
• ปัสสาวะเยอะขึ้น
• เพิ่มโอกาสตื่นมาปัสสาวะตอนกลางคืน

2. ดื่มชากาแฟก่อนนอน

• ได้รับ Caffeine
  
• ยับยั้งการทำงานของสารชื่อ adenosine (เดิมทีเป็นสารหดหลอดเลือด และลดการขับเกลือ)
• หลอดเลือดขยายเพิ่มอัตรากรอง และเพิ่มการขับเกลือ
• ปัสสาวะเยอะขึ้น
• เพิ่มโอกาสตื่นมาปัสสาวะตอนกลางคืน

3. ดื่มแอลกอฮอล์

• ได้รับ Ethanol
• ออกฤทธิ์ยับยั้งการหลั่งฮอร์โมน ADH โดยตรง
• ไตไม่เก็บน้ำกลับเข้าเลือด
• ปัสสาวะเยอะขึ้น
• เพิ่มโอกาสตื่นมาปัสสาวะตอนกลางคืน

4. นอนกรน

• ทางเดินหายใจส่วนบนโดนอุด (เกิดเสียงกรน)
• ร่างกายได้ออกซิเจนน้อยลง
• ออกซิเจนในเลือดต่ำ คาร์บอนไดออกไซด์ก็ระบายออกไม่ได้
• ตัวรับเคมีในเลือดและที่ก้านสมองรับรู้ กระตุ้นให้หายใจ
• ทรวงอกพยายามหายใจแรงมาก สู้กับการโดนอุดข้างบน
• แรงที่หายใจเข้าแรงๆ ยืดหัวใจห้องบน
• ห้องบนคิดว่ามีเลือดเยอะ (ปกติจะโดนยืดเพราะเลือด)
• หัวใจจึงหลั่งฮอร์โมน ANP
• เพิ่มการขับน้ำและขับเกลือ
• ปัสสาวะเยอะขึ้น
• เพิ่มโอกาสตื่นมาปัสสาวะตอนกลางคืน

5. โรคเบาหวาน

• ระดับน้ำตาลในเลือดสูง
• น้ำตาลกรองออกมาทางไต
• น้ำตาลมีแรงดึงน้ำ (osmotic diuresis)
• ดึงน้ำออกมากับปัสสาวะ
• ปัสสาวะเยอะทั้งกลางวันและกลางคืน
• เพิ่มโอกาสตื่นมาปัสสาวะตอนกลางคืน

6. กระเพาะปัสสาวะอักเสบ

• แบคทีเรียกระตุ้นเยื่อบุของกระเพาะปัสสาวะ
• ทำให้กระเพาะปัสสาวะไวต่อการบีบตัว
• ปวดปัสสาวะถี่ขึ้น แม้มีปริมาณปัสสาวะน้อย
• ตื่นมาปัสสาวะตอนกลางคืนบ่อย

7. ต่อมลูกหมากโต

• ต่อมลูกหมากกดท่อปัสสาวะ
• ปัสสาวะออกไม่สุด เหลือค้างในกระเพาะปัสสาวะ
• แรงดันสะสมจนกระเพาะปัสสาวะบีบตัว
• ทำให้รู้สึกปวดปัสสาวะบ่อย โดยเฉพาะตอนนอน
• เพิ่มโอกาสตื่นกลางดึกเพื่อปัสสาวะ

นอกจากนี้ กระเพาะปัสสาวะจะปรับตัวโดยการ เพิ่มความไวในการบีบ (Overactive bladder) ทำให้ยิ่งเพิ่มความถี่ยิ่งขึ้น

8. หัวใจล้มเหลว

• หัวใจสูบฉีดเลือดได้แย่ เลือดค้างตามอวัยวะต่างๆ
• กลางวัน ข้างตามขาเป็นหลัก ขาบวม
  
• ตอนนอน ขาอยู่ในระดับเดียวกับหัวใจ
• ของเหลวไหลกลับเข้าสู่กระแสเลือด
• หัวใจห้องบนถูกยืด → หลั่งฮอร์โมน ANP
• ANP กระตุ้นให้ขับน้ำและเกลือออก
• ตื่นมาปัสสาวะตอนกลางคืนบ่อย

9. ไตเรื้อรัง

• เนื้อไตเสียความสามารถในการสะสมเกลือ
• ขาดแรงดันในการดูดน้ำออกจากน้ำกรอง
• ปัสสาวะถูกสร้างมากขึ้น
• เพิ่มโอกาสตื่นปัสสาวะกลางคืน

10. เบาจืด

• ขาดฮอร์โมน ADH หรือไตดื้อต่อ ADH
• ไตไม่สามารถดูดน้ำกลับ
• ปัสสาวะถูกสร้างมากขึ้น
• เพิ่มโอกาสตื่นปัสสาวะกลางคืน

ในคนปกติสุขภาพดี มักจะเป็นข้อ 1-3 ในคนที่มีรูปร่างอ้วนอาจจะเป็น 4 นอกนั้น 5-10 มักจะมีอาการอย่างอื่นร่วมด้วยค่ะ

ดังนั้น ถ้าลองกำจัดตัวแปร 1-3 ข้อแรก ออกไปหมดแล้ว ยังมีอาการ อย่าลืมไปพบแพทย์ โดยก่อนไปพบ จดปริมาตรปัสสาวะคร่าวๆ และระยะเวลาที่ถ่ายปัสสาวะไปด้วย

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• 10 สาเหตุที่ทำให้ต้องตื่นมาปัสสาวะตอนกลางคืน
• เมื่อสุขภาพและวัฒนธรรมมาบรรจบ สาเกญี่ปุ่นกับอาหารไทยพื้นถิ่นในมุมมองใหม่
• รู้ทันมะเร็งปอด ด้วยเทคโนโลยี EBUS
• "รักแร้ดำ" อาจไม่ใช่แค่เรื่องความสวยงาม แต่เป็นสัญญาณการเกิดโรค