พูดกันมากแล้ว “ปฏิวัติการศึกษา” แต่ไม่มีใครคิด เรื่อง โรงเรียน “มัธยมปลายอุตสาหกรรมเฉพาะ”

รายงานโดย ปรีดี บุญซื่อ

เมื่อปี 2023 นิตยสาร Forbes เสนอรายงานเรื่อง การศึกษามัธยมปลายอุตสาหกรรมเฉพาะ (industry-specific high school) โดยหยิบยกแบบอย่างจากโรงเรียนมัธยมปลายชื่อ “สถาบันการบินมิชิแกนตะวันตก” หรือ West Michigan Aviation Academy (WMAA) ตั้งอยู่ใกล้สนามบินนานาชาติ เจอรัลด์ ฟอร์ด รัฐมิชิแกน สหรัฐอเมริกา

WMAA เป็นโรงเรียนมัธยมปลาย ที่ได้รับเงินสนับสนุนจากมลรัฐ (charter high school) แต่การบริหารงานเป็นอิสระ และอยู่นอกระบบการบริหารงานของโรงเรียนรัฐ ปัจจุบัน การดำเนินงานย่างเข้าสู่ปีที่ 15 มีนักเรียน 620 คน เมื่อเดินเข้ามาอาคารสำนักงานโรงเรียน จะเห็นเครื่องบินตั้งบนเพดานอาคาร และธงชาติ 50 มลรัฐ ที่มีนักเรียนเคยเข้ามาเรียน

“ค่านิยมเก่า” บวกกับนวัตกรรม

Forbes รายงานว่า เมื่อเดินสำรวจโรงเรียน แต่ละห้องจะเห็นนักเรียนกำลังทำงานที่ได้รับมอบหมาย เช่น ทำงานในห้องฝึกบินจำลอง (flight simulator) อภิปรายกันจากหนังสือที่กำหนดให้อ่าน หรือทำงานในโครงการต่างๆ ห้องเรียนระดับอาวุโสเกี่ยวกับการบิน มีนักเรียน 27 คน ที่เรียนเพื่อได้รับใบรับรองการบิน (flight certification)

นักเรียนคนหนึ่งกล่าวว่า ต้องการจะทำงานการบินให้บริษัทธุรกิจ โรงเรียนการบิน WMAA ซึมซับไปด้วยเนื้อหาด้านการบิน ครูการบินหลายคนมีพื้นฐานจากการบินทางทหารมาก่อน นักเรียนแต่ละคนมี “นามเรียกขาน” (call sign) แบบเดียวกับที่นักบินใช้ติดต่อหอบังคับการบิน โรงเรียนมีรายนามเกียรติยศของนักเรียน ที่จบออกไปทำงานให้กองทัพ แต่ไม่ใช่ทุกคนต้องการเป็นนักบิน บางคนต้องการเป็นครูของสถาบันการบิน

Forbes บอกว่า การที่โรงเรียนสามารถสร้างความผูกผันทางอารมณ์ในหมู่นักเรียน แสดงว่าโรงเรียนทำอะไรบางอย่างในสิ่งที่ถูกต้อง

สิ่งที่โด่ดเด่นของ WMAA ไม่ใช่หลักสูตรด้านใดด้านหนึ่ง แต่กลับเป็นวิธีดำเนินงานของโรงเรียน คือการปลูกฝังความผูกพันของนักเรียน

Nicole Gasper ครูใหญ่โรงเรียนกล่าวว่า “โรงเรียนเป็นทั้งค่านิยมโรงเรียนแบบเก่า ที่มาบรรจบกับการศึกษาแบบนวัตกรรม”

โรงเรียนส่งเสริมให้นักเรียนทุ่มเทการเรียน และมองเห็นคุณค่าผลงาน ที่ปรากฎออกมาของนักเรียนทุกคน โดยไม่ได้วัดความสำเร็จของนักเรียน อยู่ที่ได้ไปศึกษาต่อในระดับมหาวิทยาลัย Nicole Gasper กล่าวเสริมว่า “เพราะมีโอกาสอีกมากมาย สำหรับนักเรียนที่จบการศึกษา นอกเหนือจากการไปศึกษาต่อ”

เน้นวิชาชีพและเทคนิคศึกษา

การพยายามทำให้โรงเรียน WMAA มีความสำคัญ ส่วนหนึ่งมาจากการเน้นในเรื่องการศึกษาเพื่อวิชาชีพ และการศึกษาด้านเทคนิค นักเรียนจะเรียนวิชาที่เป็นหัวใจสำคัญของวิทยาศาสตร์และวิศวกรรม ขณะเดียวกัน ก็เรียนรู้บริบทการนำความรู้ไปใช้ในการทำงาน เช่น ใช้ห้องออกกำลังกายเป็นสถานที่ ควบคุมการบินของอากาศยานโดรน

Forbes กล่าวสรุปว่า ตัวอย่างของโรงเรียนการบิน WMAA แสดงให้เห็นว่า ในที่สุดแล้ว ความสำเร็จนั้น มาจากการเสนอวิสัยทัศน์ที่ชัดเจน ยิ่งโรงเรียนมีสิ่งที่ตัวเองทุ่มเทความพยายามทั้งหมด โรงเรียนยิ่งสามารถนำเสนอสิ่งที่ดีเฉพาะตัวของตัวเองให้ปรากฎออกมา วิสัยทัศน์นี้ต้องเริ่มต้นจากความเป็นผู้นำก่อน ปลูกฝังให้เข้าไปอยู่ในหมู่พนักงาน และนักเรียนสามารถมีประสบการณ์ที่เป็นจริง จากสิ่งที่เรียกว่าวิสัยทัศน์ดังกล่าว

Dick Devos ผู้ก่อตั้ง WMAA กล่าวเสริมว่า “ภารกิจของเราคือการสร้างสภาพแวดล้อมเชิงเกี่ยวพัน โดยนักเรียนสามารถนำสิ่งนี้มาเป็นอารมณ์ความรู้สึก พร้อมกับการพัฒนาทักษะทางวิชาชีพที่มีความต้องการมาก ทั้งหมดนี้นำไปสู่ความสำเร็จทางวิชาชีพ ความสำเร็จของนักเรียนจาก WMAA แสดงให้เห็นว่า โมเดลนวัตกรรมที่กล้าเสี่ยงของ WMAA ได้ผล”

“มัธยมปลายอุตสาหกรรมเฉพาะ”

เมื่อเดือนมิถุนายน 2025 สถาบัน American Enterprise Institute ได้เผยแพร่รายงานเรื่อง The Case of Industry-Specific High Schools โดยกล่าวว่า ถึงเวลาแล้วที่จะมีการเปลี่ยนแปลงเชิงนวัตกรรม ต่อการศึกษามัธยมปลายของสหรัฐฯ โมเดลการศึกษาแบบเก่าในระดับนี้ มีอายุมานานกว่า 185 ปีแล้ว จึงเวลาต่อการเปลี่ยนแปลง โรงเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ระดับชั้น 9-12 ไม่ควรเป็นเรื่องการสอนทางวิชาการคุณภาพสูงอย่างเดียว แต่ควรรวมถึงการเรียนรู้ด้านทักษะในสาขาวิชาชีพ ที่มีทั้งการเติบโตและมีความต้องการที่สูง

การเตรียมตัวนักเรียนสำหรับความสำเร็จในโลกเป็นจริง และสนองความต้องการของเศรษฐกิจปัจจุบัน โรงเรียนมัธยมปลายต้องออกแบบในลักษณะ ที่เน้นอุตสาหกรรมเฉพาะ ซึ่งสะท้อนแนวโน้มตลาดแรงงานของประเทศ และความจำเป็นของท้องถิ่น การบูรณาการการศึกษากับภาคส่วนที่เติบโตสูง จะสร้างหลักประกันว่า นักเรียนที่จบไปแล้วมีคุณลักษณะสำคัญคือ นายจ้างเริ่มต้นจากแรงงานมีทักษะสูงอยู่แล้ว ทำให้ท้องถิ่นมีความสามารถการแข่งขันมากขึ้น รวมทั้งมีความเข้มแข็งทางเศรษฐกิจ

โรงเรียนมัธยมปลายใหม่สามารถประกอบด้วย การศึกษาเพื่อวิชาชีพและเทคนิคศึกษา เช่น ในด้านงานไฟฟ้า ระบบท่อน้ำ และการควบคุมการก่อสร้าง ที่ล้วนเป็นงานที่เทคโนโลยีหรือระบบอัตโนมัติ เข้ามาแทนที่ได้ยาก รวมทั้งงานทางการแพทย์ มัธยมปลายอุตสาหกรรมเฉพาะยังรวมถึงสาขาที่ความต้องการสูง เช่นวิศวกรรม คอมพิวเตอร์ศาสตร์ การวิเคราะห์ดาต้า เทคโนโลยีการแพทย์ การตลาดดิจิทัล การผลิตอาหาร อุตสาหกรรมการผลิตทันสมัย และ AI

เป็นเรื่องสำคัญที่นักเรียนมัธยมปลาย จะได้เรียนรู้เรื่องการประกอบการ (entrepreneurship) และทักษะทางธุรกิจ เพราะการเติบโตการจ้างงานปัจจุบัน มาจากธุรกิจสตาร์ทอัพ (start-up) และธุรกิจขนาดย่อม การให้นักเรียนเรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติ และการฝึกฝนด้านอุตสาหกรรมเฉพาะ จะช่วยปูทางแก่นักเรียน ไปสู่ความสำเร็จในการศึกษาที่สูงกว่ามัธยมปลาย

WMAA คือมัธยมปลายแบบใหม่

รายงาน The Case for Industry-Specific High Schools หยิบยกให้โรงเรียนการบิน WMAA เป็นตัวอย่างโรงเรียนมัธยมปลายอุตสาหกรรมเฉพาะ เนื่องจากได้รับเงินสนับสนุนจากรัฐมิชิแกน นักเรียนของรัฐมิชิแกนจึงไม่เสียค่าเล่าเรียนใดๆ ระยะเวลา 15 ปีที่ผ่านมา นักเรียนได้รับการฝึกฝนเรียนรู้ด้านการบิน วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี วิศวกรรม คณิตศาสตร์ และหุ่นยนต์ หลักสูตรวิศวกรรมมีถึง 20 สาขา ทำให้นักเรียนสามาถเลือกเรียนในสิ่งที่ตัวเองถนัด

โรงเรียนมีหลักสูตรการประกอบเครื่องบิน ที่มีชิ้นส่วนมากกว่า 8 พันชิ้น เครื่องบินประกอบขึ้นมาจะได้ใบรับรองจาก FAA (Federal Aviation Administration) หลังจากประกอบเสร็จ โรงเรียนจะขายออกไป แล้วนำเงินที่ได้ไปซื้อชิ้นส่วนใหม่ เพื่อให้นักเรียนได้ประกอบเครื่องบินขึ้นมาใหม่

รายงานสรุปว่า การศึกษาดั้งเดิมลดคุณค่าลง แต่ความจำเป็นที่ต้องการนักเรียนมัธยมปลายที่มีทักษะ มีเพิ่มมากขึ้นอย่างเร่งด่วน นอกจากนี้ นายจ้างในอุตสาหกรรมที่เติบโตสูง ให้ความสำคัญแก่ทักษะที่พร้อมในการทำงาน มากกว่าปริญญาจากมหาวิทยาลัยแบบเดิม แต่เส้นทางการศึกษาสู่วิชาชีพนี้ ก้าวไม่ทันกับความต้องการ

เพื่อให้นักเรียนประสบความสำเร็จทางวิชาชีพ และสนองความต้องการเศรษฐกิจของสังคม โรงเรียนมัธยมปลายจะต้องออกแบบที่เน้นอุตสาหกรรมเฉพาะ สะท้อนแนวโน้มตลาดแรงงาน และความต้องการท้องถิ่น

เอกสารประกอบ
West Michigan Aviation Academy Is Exemplary, Sep 20, 2023. Forbes.com
The Case for Industry-Specific High Schools, June 2025, American Enterprise Institute.