ซินโครตรอน ตรวจธาตุทองโบราณ หลุมศพโนนพลล้านโคราช แหล่งโบราณคดียุคก่อนประวัติศาสตร์

นักวิทยาศาสตร์สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องค์การมหาชน) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม (อว.) ใช้เครื่องมือวิเคราะห์ทางวิทยาศาสตร์ และเทคนิคการวิเคราะห์ด้วยแสงซินโครตรอน

เพื่อวิเคราะห์ตัวอย่างทองคำในหลุมศพยุคก่อนประวัติศาสตร์ สมัยเหล็ก ที่แหล่งโบราณคดีโนนพลล้าน จ.นครราชสีมา พบองค์ประกอบธาตุในทองโบราณมีความเชื่อมโยงกับตัวอย่างทองคำโบราณที่พบบริเวณชายฝั่ง จ.ชุมพร และ จ.ระนอง

นครราชสีมา – จากการที่สำนักศิลปากรที่ 10 กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม โดยการสนับสนุนของเทศบาลนครนครราชสีมา ได้ค้นพบโครงกระดูก และหลักฐานทางโบราณคดียุคก่อนประวัติศาสตร์สมัยเหล็ก และสมัยสำริด ในบริเวณกำแพงเมืองด้านทิศตะวันออก ในเขตเทศบาลนครนครราชสีมา หรือที่เรียกกันว่าแหล่งโบราณคดีโนนพลล้าน

และได้ร่วมมือกับมหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา และสถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องค์การมหาชน)ในการวิเคราะห์หลักฐานทางโบราณคดีที่ค้นพบ

ทั้งนี้ ทีมนักวิทยาศาสตร์ของ สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน นำโดย ผศ.ดร.ศุภกร รักใหม่ รองผู้อำนวยการปฏิบัติการและใช้ประโยชน์ระบบลำเลียงแสง ได้วิเคราะห์องค์ประกอบธาตุ ของเครื่องประดับทองโบราณ รวมทั้งชิ้นส่วนเครื่องใช้ เครื่องประดับอื่นๆ ที่พบร่วมกับโครงการดูก

โดยนำเครื่องมือทางวิทยาศาสตร์และเทคนิคการวิเคราะห์ด้วยแสงซินโครตรอนหลายๆ เทคนิคมาใช้ในการศึกษา ได้แก่ เทคนิคการเรืองรังสีเอกซ์ (XRF) และเทคนิคอินฟราเรดสเปกโตรสโคปี (IR)

โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การวิเคราะห์ตัวอย่างทองด้วยแสงซินโครตรอนสามารถวิเคราะห์ธาตุองค์ประกอบในทอง เพื่อนำไปสู่การเชื่อมโยงกับต้นกำเนิดของทองในอดีต

เนื่องจากทองคำในแต่ละแหล่งมีองค์ประกอบธาตุที่มีลักษณะเฉพาะ เช่น หากพบแพลทตินัมในทองคำสามารถบ่งบอกถึงแหล่งกำเนิดของทองคำนั้นได้ว่ามาจากอียิปต์

หรือ หากพบธาตุเจือปริมาณน้อยในกลุ่มแพลททินัม อาจบ่งบอกว่าเป็นทองคำโรมันจากเหมืองในสเปนตอนเหนือหรือเทือกเขาในโรมาเนีย เป็นต้น

อีกทั้งแต่ละอารยธรรมมีเทคนิคการทำทองให้บริสุทธิ์แตกต่างกัน เช่น อารยธรรมโบราณในยุโรป ใช้การกลบเกลือเป็นชั้นๆ บนแร่ทองธรรมชาติแล้วเผา เกลือจะจับเงินที่เป็นองค์ประกอบในแร่ทองธรรมชาติ ทำให้ได้ทองคำที่มีความบริสุทธิ์สูงขึ้น

หรือเทคนิคการผลิตทองคำให้บริสุทธิ์ของโรมันโบราณ ที่ใช้ปรอทแยกทองจากแร่ เป็นต้น ซึ่งเทคนิคเหล่านี้จะทิ้งร่องรอยให้สามารถวิเคราะห์หาแหล่งที่มาของทองได้

สำหรับแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้นั้น มีหลักฐานการค้นพบเครื่องประดับทองพร้อมกับหลักฐานการติดต่อค้าขายกับชาวจีน ชาวตะวันตก และชาวอินเดีย แม้ในพื้นที่แถบนี้จะมีแร่ทองอยู่ในปริมาณมากแต่ไม่พบหลักฐานการเพิ่มความบริสุทธิ์ของทองเหมือนแหล่งอื่นๆ

การพบทองที่มีความบริสุทธิ์สูง จึงทำให้สันนิษฐานได้ว่าอาจเป็นทองที่มาจากโพ้นทะเลผ่านทางการค้าหรือการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรม

จากการศึกษาตัวอย่างทองคำที่พบในหลุมศพของแหล่งโบราณคดีโนนพลล้าน พบตัวอย่างทองที่มีองค์ประกอบธาตุใกล้เคียงกับตัวอย่างทองที่พบจากแหล่งโบราณคดีบริเวณชายฝั่ง จ.ชุมพร และ จ.ระนอง

ซึ่งสันนิษฐานว่าในอดีตเคยเป็นเมืองท่าที่สำคัญด้วย จึงเป็นที่น่าสนใจว่าบริเวณประเทศไทยในยุคก่อนประวัติศาสตร์สมัยเหล็ก อาจมีการติดต่อค้าขายกับอาณาจักรโพ้นทะเล หรือชุมชนชายฝั่งทะเล ลึกเข้ามาถึงดินแดนภาคอีสานหรือไม่

อย่างไรก็ตาม ยังต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมในรายละเอียด และจำเป็นต้องมีการบูรณาการข้อมูลทางโบราณคดีจากหลายแหล่งหลายด้าน เพื่อหาหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ในการพิสูจน์สมมติฐานดังกล่าว

นอกเหนือจากการร่วมมือกับสำนักศิลปากรที่ 10 ในการวิเคราะห์ตัวอย่างทางโบราณคดีแล้ว สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน โดยการสนับสนุนของสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม (สกสว.) ของกระทรวง อว.

ยังกำลังดำเนินโครงการจัดสร้างเครื่องคัดแยกมวลคาร์บอน 14 ด้วยเครื่องเร่งอนุภาค หรือ Accelerator Mass Spectrometer สำหรับการหาอายุตัวอย่างทางโบราณคดีที่แม่นยำ เพื่อเป็นการสนับสนุนงานวิจัยทางโบราณคดีของประเทศไทยให้เข้มแข็งขึ้นด้วย.