สรุปประเด็น JournaLift with Al : ยกระดับนักข่าวรุ่นใหม่ด้วย AI อย่างมีจริยธรรม
ในยุคที่ AI กำลังเข้ามาเปลี่ยนโลกการทำงานในทุกมิติ ทั้งสื่อ ธุรกิจ และการศึกษา การปรับตัวไม่ใช่แค่ทางเลือกแต่เป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่ง งานสัมมนา “JournaLift with Al : ยกระดับนักข่าวรุ่นใหม่ด้วย AI อย่างมีจริยธรรม สู่วารสารศาสตร์ที่ทรงพลังและมีคุณค่า” ที่จัดขึ้นโดยสมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย ได้รวบรวมผู้เชี่ยวชาญจากหลากหลายวงการมาให้ความรู้และคำแนะนำที่ครอบคลุม เพื่อไขข้อข้องใจว่าเราจะใช้ประโยชน์จาก AI ได้อย่างไรในยุคแห่งการเปลี่ยนแปลงนี้
ทั้ง Thai PBS และ THE STANDARD ที่เผยแนวทางใช้ AI ในงานข่าวอย่างมีจริยธรรม, Solutions IMPACT ที่ชี้ระดับความสามารถในการใช้ AI ของคนทำงาน ไปจนถึงอาจารย์ ม.ธรรมศาสตร์ และอาจารย์ ม.กรุงเทพ ที่เปิดรูปแบบหลักของ AI ในงานวารสารศาสตร์
บทสรุปสำคัญคือ AI เป็นเครื่องมือที่จะเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานและสร้างโอกาสใหม่ ๆ ให้กับธุรกิจและนักข่าว แต่ความสำเร็จจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อเราเข้าใจและใช้งานอย่างมีความรับผิดชอบ รู้เท่าทันความเสี่ยง และไม่ละทิ้งการตรวจสอบโดยมนุษย์
บทความนี้ ประชาชาติธุรกิจ รวบรวมประเด็นสำคัญ เพื่อเตรียมความพร้อมสู่โลกยุคใหม่ที่ขับเคลื่อนด้วย AI พร้อมคำแนะนำที่ปฏิบัติได้จริงจากผู้เชี่ยวชาญตัวจริง
Concerns AI LITERACY
คุณกนกพร ประสิทธิ์ผล ผู้อำนวยการสำนักสื่อดิจิทัล Thai PBS ระบุว่า ปัจจุบัน Thai PBS เป็นหนึ่งในองค์กรที่ใช้ AI เข้ามาช่วยในกระบวนการทำงาน เพราะการใช้ AI แม้จะสามารถทำได้อย่างรวดเร็ว แต่มนุษย์ยังจำเป็นที่จะต้องตรวจสอบ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับงานข่าวที่ต้องมีการเช็กหลายอย่าง ก่อนที่จะมีการเผยแพร่ โดยมีประเด็นที่ต้องระวัง ดังนี้
โอกาสและผลกระทบจาก AI
AI ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิตข่าว สร้างสรรค์เนื้อหาใหม่ ๆ (เช่น แปลภาษา, สรุปข้อมูล) แต่ในขณะเดียวกันก็สร้างความเสี่ยง เช่น การเลิกจ้าง, ข้อมูลที่ผิดพลาดจากอคติของ AI และการสร้างข่าวปลอม
ความน่าเชื่อถือและความโปร่งใส
หัวใจสำคัญของการใช้ AI ในงานสื่อคือความรับผิดชอบ เมื่อมีการใช้ AI และต้องมีการตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูลอย่างเข้มงวด
ความเสี่ยงของข่าวปลอมและ Deepfake
เทคโนโลยี AI สามารถสร้างวิดีโอและเนื้อหาปลอมที่สมจริงจนแยกไม่ออก ซึ่งเป็นภัยคุกคามร้ายแรงต่อความน่าเชื่อถือของข้อมูลและอาจสร้างความวุ่นวายในสังคมได้
การพัฒนาทักษะและความรู้
สื่อมวลชนต้องพัฒนาทักษะความเข้าใจ AI เพื่อให้สามารถใช้งานได้อย่างมีจริยธรรม รู้เท่าทันข้อจำกัดและความเสี่ยง และสามารถตรวจสอบข้อเท็จจริงที่เกิดจาก AI ได้
InsightistTM AI Transformation Model
อาจารย์ธีรานนท์ ศิริกุลพิริยะ MD จาก Solutions IMPACT และผู้ก่อตั้ง Insightist ได้มาแชร์ความรู้ในการเปลี่ยนแปลงด้วย AI เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน และชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการพัฒนาทักษะใหม่เพื่อความสามารถในการแข่งขันในอนาคตที่ขับเคลื่อนด้วย AI โดยมีสาระสำคัญดังนี้
ธุรกิจที่ต้องเตรียมปรับตัวจาก AI
- ธุรกิจ Service
- Electronics
- โรงงาน
- การเกษตร
- ธนาคาร
- Material
- เคมี
- ก่อสร้าง
- e-Commerce (Consumer Goods)
- การศึกษา
- พลังงาน
- Healthcare (รวมคลินิกด้วยนะ)
- Tech Company
- ประกันทุกรูปแบบ
- สื่อและความบันเทิง
- ยาและการแพทย์
- สื่อมวลชน
- อสังหาริมทรัพย์
- ขายปลีก, ขายของ, e-Commerce
- โทรคมนาคม
- การท่องเที่ยว, ขนส่ง, Logistics
นอกจากนี้เขายังเขาระบุว่า ปัจจุบันคนมีปฏิสัมพันธ์กับ AI อยู่ที่ 8 Level คือ
- Level 1 Unaware ตกรถ AI คือไร ?
- Level 2 Know but How ? เคยได้ยิน AI เคยเข้าไปใช้บ้าง มันทำอะไรได้นะ
- Level 3 Basic AI เคยเข้าไปใช้ AI ChatGPT บ้าง แต่รู้สึกยากจัง ขอ Prompt หน่อย
- Level 4 Effective Prompt สามารถคิด สร้าง Prompt ได้ เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่แตกต่าง เริ่มนำไปใช้งานได้
ระดับ QUICK WIN
- Level 5 AI Assistance ใช้ Mindset Insight + AI อย่างถูกต้อง สร้างผลลัพธ์ ในงานที่ซับซ้อน ประกอบการตัดสินใจได้ อย่างแม่นยำ
- Level 6 AI Workforce ใช้ AI Tools หลากหลาย ให้เหมาะกับงาน รู้จุดเด่น จุดอ่อน ผสมเครื่องมือ เพื่อสร้างผลลัพธ์
- Level 7 AI Driven Organization ปรับ Process เริ่มผสาน AI ทั้ง 3 ประเภท ในองค์กรแบบ ลงใน Workflow มีประสิทธิภาพ Customize AI ให้ตอบโจทย์ ธุรกิจได้จริง ลดต้นทุน เวลา แรง คน
- Level 8 AI New Business ค้นพบ New S-Curve AI นำไปสู่ New Business Model ของธุรกิจ ขยายโอกาส แบบ Sustain
AI Transformation เริ่มต้นเข้าสู่โลกธุรกิจยุค AI ผ่าน 3 สเต็ป
- AI เป็นชะตาที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ ใครใช้เป็นก่อน นำก่อน แซงก่อน สร้างยอดขายได้ก่อน
- พาคุณและทีมของคณขึ้นขึ้น Level5 = AI Assistance เร็วที่สุด คณต้องเข้าใจกระบวนการ Human+AI ทำงานร่วมกัน
- โลกยุค AI คือ โลกแห่งการแข่งขัu Business Productivity ใครปรับตัวเร็วที่สุด/ลดต้นทนได้มากที่สุด ชนะเกมธุรกิจ
ใช้ AI สร้าง MEDIA CONTENT ในงานวารสารศาสตร์
อาจารย์กุลเชษฐ์ เล็กประยูร ผู้อำนวยการสำนักพัฒนาการเรียนรู้ มหาวิทยาลัยกรุงเทพ ระบุถึงรูปแบบของ AI ที่ใช้ในงานข่าว การทำข่าวยุคดิจิทัลต้องเผชิญกับความท้าทายด้าน ความเร็ว, ปริมาณข้อมูล และความคาดหวังของผู้อ่าน ในการเข้าถึงข่าวที่ถูกต้องและเข้าใจง่าย เครื่องมือ AI จึงถูกนำมาใช้ในหลายมิติ ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็น 4 รูปแบบหลัก ดังนี้
1.TEXT GENERATION (การสร้างเนื้อหาข้อความข่าว) เช่น เขียนข่าวสั้น (Breaking News), เขียนข่าวเชิงลึก/(Feature & Investigative), สร้างพาดหัวข่าว (Headline Generator), เขียน Caption ภาพข่าว, แปลงภาษาข่าว และสรุปข่าวยาว
2.IMAGE GENERATION (การสร้างภาพประกอบข่าว) เช่น ภาพประกอบข่าว, Infographic ข่าว (แสดงข้อมูลเชิงสถิติแผนที่, Timeline เหตุการณ์ Visual Storytelling), สร้างภาพชุดเพื่อเล่าเรื่องเป็นลำดับ และภาพจำลองเหตุการณ์ (Illustrative Rendering)
3.VIDEO GENERATION (การสร้างวิดีโอข่าว) เช่น วิดีโอข่าวสั้น (News Clip), สรุปข่าว (News Recap) Explainer Video และการสร้างภาพเคลื่อนไหวจากข้อมูล (Data Animation)
4.AUDIO GENERATION (การสร้างเสียงประกอบข่าว) เช่น เสียงพากย์ข่าว (News Voice-over), Podcast ข่าวประจำวัน, Cloning เสียงผู้ประกาศ และการแปลงข่าวเป็น Audio Summary
ทั้งนี้ AI จะช่วยงานวารสารศาสตร์ด้วยการ สร้างและปรับสื่อทุกประเภทให้เหมาะ กับแพลตฟอร์มและกลุ่มเป้าหมาย ลดเวลาทำงานซ้ำซ้อน เพิ่มความแม่นยำ และเปิดโอกาสให้นักข่าวมุ่ง เน้นการเล่าเรื่องเชิงสร้างสรรค์และการตรวจสอบข้อเท็จจริงได้อย่างมีประสิทธิภาพ
Data Journalism In the Age of AI
ผศ.ดร.เอกพล เธียรถาวร อาจารย์ประจำคณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชนมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กับประเด็น DATA JOURNALISM คืออะไร ? เขาระบุว่า วารสารศาสตร์เป็นการถ่ายทอดบอกเล่าเรื่องราวข่าวสาร ที่เป็นข้อเท็จจริง ขณะที่ Data Journalism เป็นข้อมูลสิ่งที่มีการบันทึกไว้
DATA JOURNALISM คือ
- กระบวนการนำเสนอข้อเท็จจริงต่อสาธารณะ
- ใช้ข้อมูลแบบมีโครงสร้างเป็นแทนในการเล่าเรื่อง
- จัดการข้อมูลบนฐานคิดแบบวัตถุวิสัย
ตัวอย่างประเด็นในข้อมูล
- นับความถี่-ใครมาก/น้อยที่สุด ใครผิดปกติ
- คิดสัดส่วน-มาก/น้อยแค่ไหน กี่%
- เปรียบเทียบกับสิ่งที่คล้าย-มาก/น้อยกว่า
- เปรียบเทียบเวลา-แต่ละปืเพิ่ม/ลด
- เปรียบเทียบพื้นที่-แต่ละพื้นที่มาก/น้อย
- ความสัมพันธ์-ทิศทางเดียวกัน/ตรงข้าม
AI ช่วยงาน Data Journalism ได้ยังไงบ้าง ในสถานการณ์ปัจจุบัน
OpenAI แบ่ง AI ออกเป็น 5 ระดับ :
- Level 1 Chat Bot aunuา ได้เหมือนมนุษย์
- Level 2 Reasoning AI สามารถใช้เหตุผลพื้นฐาน
- Level 3 AI Agent ทำงานแทนมนุษย์ได้บางส่วน
- Level 4 Innovation AI สร้างนวัตกรรมใหม่
- Level 5 AGI มีความสามารถเท่าหรือสูงกว่ามนุษย์
ตระหนักถึงความเสี่ยงก่อน
- ความถูกต้องแม่นยำที่ไม่ 100%
- ความเสี่ยงด้านอคติในอัลกอริทึม
- ความโปร่งใสของข้อมูล และลิขสิทธิ์
- ความปลอดภัยของข้อมูลลับ
- การทำให้มนุษย์ขาดทักษะ
- ความยั่งยืนด้านสภาพแวดล้อม
“ถ้าใช้อย่างรับผิดชอบ AI จะเป็นเครื่องมือเรา ถ้าเราใช้อย่างไม่รับผิดชอบ AI ก็จะแทนที่เรากันที่”
นายเอกพล บรรลือ บรรณาธิการจาก The Standard ได้เปิดเผยแนวคิดที่น่าสนใจ ชี้ให้เห็นถึง “สิ่งที่ไม่ควรทำ” และ “สิ่งที่ต้องทำ” เมื่อนำ AI มาใช้ในงานข่าว ตั้งแต่การให้ AI เป็นเพียงเครื่องมือตั้งคำถาม การตรวจสอบข้อมูล ไปจนถึงการควบคุมและปรับแต่งผลลัพธ์ให้เป็นสไตล์ของตัวเอง
สิ่งที่ควรทำ-ไม่ควรทำ เมื่อใช้ AI ในงานข่าว
1.ใช้ AI เป็นเพื่อนร่วมคิด ไม่ใช่คนคิดให้
ควร : ช่วยตั้งคำถามใหม่ที่ท้าทายแนวคิดของผมหน่อย
ไม่ควร : เขียนให้หน่อย เดี๋ยวก๊อปส่งเลย
2.ถามเสมอว่า “อะไรหายไป ?”
ควร : คำตอบนี้ขาดประเด็นไหนที่สำคัญไหม ?
ไม่ควร : AI ตอบมาแบบนี้แหละ ก็ถูกแล้ว
3.กล้าปรับแต่ง ไม่คาดหวังเวทมนตร์
ควร : ใกล้แล้วครับ ขอให้ย่อกระชับและใส่ข้อมูลมากขึ้น
ไม่ควร : ไม่ดีเลย AI แย่
4.คุณต้องควบคุม และตรวจสอบเสมอ
ควร : ช่วยใส่แหล่งอ้างอิงให้ด้วยได้ไหม ?
ไม่ควร : ส่งไปลูกค้าเลย
5.บริบทสำคัญที่สุด
ควร : เขียนโพสต์นี้สำหรับเจ้าของธุรกิจไทยที่สนใจเรื่อง ESG บน LinkedIn
ไม่ควร : เขียนเรื่อง ESG หน่อย
6.ใส่ข้อความกำกับเมื่อใช้ AI สร้างภาพด้วย/วิดีโอเสมอ ทั้งงานที่สร้างด้วย AI ล้วน (Fully AI Generated) และงานที่มนุษย์ร่วมสร้างกับ AI (Human-Al Collaboration)
สิ่งที่ห้ามทำเมื่อใช้ AI ในงานข่าว
1.ห้ามปล่อยเนื้อหาจาก AI โดยไม่ตรวจสอบ โดยเฉพาะข่าว, บทสัมภาษณ์, คำพูด, หรือข้อมูลเชิงข้อเท็จจริง
2.ห้ามเชื่อ AI 100% โดยไม่ตั้งคำถาม AI อาจพูดผิด บิดความจริง หรือ Bias ได้โดยไม่รู้ตัว
3.ห้ามใช้ AI สร้างเนื้อหาที่ขัดต่อหลักจริยธรรม/สังคม/กฎหมาย เช่น ละเมิดลิขสิทธิ์, ใช้ Quote บิดเบือน, ทำ Deepfake โดยเฉพาะงานข่าว
4.ห้ามใช้ภาพ/วิดีโอจาก AI โดยไม่แจ้งว่าเป็นเนื้อหาจาก AI เพื่อป้องกันความเข้าใจผิดหรือทำลายความน่าเชื่อถือของแบรนด์
5.ห้ามให้ AI เขียนแทนมนุษย์ทั้งหมด โดยเฉพาะในงานที่ต้องใช้ “มุมคิดของมนุษย์”
ใช้ AI อย่างมีจริยธรรม
เมื่อข่าวปลอม ข้อมูลบิดเบือน และเนื้อหาที่เกินจริง กำลังเป็นความท้าทายในยุคที่ AI เข้ามามีบทบาทอย่างมาก แล้วนักข่าวมืออาชีพจะทำงานกับ AI อย่างไรให้เกิดประโยชน์สูงสุดและรักษาจรรยาบรรณวิชาชีพ ?
อาจารย์บรรยงค์ สุวรรณผ่อง กรรมการจริยธรรมวิชาชีพ สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย ได้ให้คำแนะนำที่น่าสนใจถึงวิธีใช้ AI อย่างมีความรับผิดชอบ ทั้งการส่งเสริมข่าวที่ผลิตโดยมนุษย์ การตรวจสอบความถูกต้องเพื่อป้องกันการสร้างเนื้อหาเกินจริงที่อาจทำลายความน่าเชื่อถือ และการหลีกเลี่ยงการใช้ข้อมูลจากสื่อโซเชียลเพื่อป้องกันการละเมิดลิขสิทธิ์
อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : สรุปประเด็น JournaLift with Al : ยกระดับนักข่าวรุ่นใหม่ด้วย AI อย่างมีจริยธรรม
ติดตามข่าวล่าสุดได้ทุกวัน ที่นี่
– Website : https://www.prachachat.net