บทวิเคราะห์ ความสำคัญระดับโลกของข้อริเริ่มจีนในการตั้งองค์การความร่วมมือด้านปัญญาประดิษฐ์โลก

บทวิเคราะห์ ความสำคัญระดับโลกของข้อริเริ่มจีนในการตั้งองค์การความร่วมมือด้านปัญญาประดิษฐ์โลก

วันที่ 26 กรกฎาคมที่ผ่านมา รัฐบาลจีนได้เสนอข้อริเริ่มเกี่ยวกับการจัดตั้ง “องค์การความร่วมมือด้านปัญญาประดิษฐ์โลก” พร้อมเสนอให้ตั้งสำนักงานใหญ่ ณ นครเซี่ยงไฮ้ ความคิดริเริ่มนี้ไม่เพียงสะท้อนถึงความมุ่งมั่นอันแน่วแน่ของจีนในการส่งเสริมการกำกับดูแลปัญญาประดิษฐ์ระดับโลก และการสร้างประชาคมที่มีอนาคตร่วมกันของมนุษยชาติเท่านั้น หากยังเป็นการเสนอเวทีใหม่ให้กับโลกสำหรับรับมือกับความท้าทายจากการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี และบรรลุซึ่งการพัฒนาร่วมกันอย่างมีประสิทธิภาพ จึงมีความสำคัญระดับโลกอย่างยิ่ง

ปัจจุบัน ปัญญาประดิษฐ์ (AI) กำลังเปลี่ยนโครงสร้างเศรษฐกิจและสังคมของโลกอย่างลึกซึ้ง มีการใช้งานในวงกว้างทั้งในด้านการแพทย์ คมนาคม การศึกษา อุตสาหกรรมการผลิต ฯลฯ นำมาซึ่งศักยภาพการพัฒนาที่มหาศาล และกำลังเปลี่ยนวิถีชีวิตของผู้คนและรูปแบบการดำเนินการของสังคมในทุกมิติ แต่ขณะเดียวกัน คลื่นเทคโนโลยีนี้ก็นำมาซึ่งปัญหาต่างๆที่ทวีความรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ อาทิ การผูกขาดเทคโนโลยี ปัญหาด้านจริยธรรม ความเสี่ยงด้านความเป็นส่วนตัว ช่องว่างด้านการควบคุมดูแล ตลอดจนความเหลื่อมล้ำด้านเทคโนโลยีระหว่างประเทศพัฒนากับประเทศกำลังพัฒนาที่ขยายตัวอย่างต่อเนื่อง ซึ่งบางประเทศถึงขั้นส่งเสริม “สงครามเย็นทางเทคโนโลยี” จนเป็นที่ประจักษ์ว่า การพัฒนาปัญญาประดิษฐ์ได้กลายเป็นวาระระดับโลกที่จำเป็นต้องมีเวทีความร่วมมือพหุภาคีเพื่อประสานและชี้นำอย่างเร่งด่วน

ในบริบทนี้ จีนจึงริเริ่มจัดตั้งองค์การความร่วมมือด้านปัญญาประดิษฐ์โลก โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมความร่วมมือแบบเปิดกว้าง การกำกับดูแลที่เป็นมาตรฐาน เป็นระเบียบ และการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์อย่างครอบคลุมผ่านการ “หารือกัน พัฒนาด้วยกัน แบ่งปันกัน” องค์การความร่วมมือด้านปัญญาประดิษฐ์โลกจะมีความหมายที่ลึกซึ้งยาวไกลอย่างน้อยสามประการดังนี้

ประการแรก เป็นเวทีสำคัญในการส่งเสริมการร่วมกันกำกับดูแลปัญญาประดิษฐ์ของทั่วโลก การพัฒนาปัญญาประดิษฐ์จำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือข้ามพรมแดนในด้านข้อมูล อัลกอริธึม กำลังการประมวลผล และมาตรฐานต่างๆ การที่จีนเสนอให้ตั้งองค์กรนี้เพื่อทำหน้าที่ประสานยุทธศาสตร์การพัฒนา กฎเกณฑ์การกำกับดูแล และมาตรฐานทางเทคโนโลยีของแต่ละประเทศ ซึ่งจะมีส่วนช่วยในการสร้างกรอบจริยธรรมและการกำกับดูแลปัญญาประดิษฐ์ที่เป็นเอกภาพระดับโลก ป้องกันความเสี่ยงจากการใช้ปัญญาประดิษฐ์ในทางที่ผิด การเลือกปฏิบัติทางด้านอัลกอริธึม และการรั่วไหลของข้อมูล เป็นต้น ส่งเสริมให้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์พัฒนาไปในทิศทางที่ “ปลอดภัย ควบคุมได้ และเป็นคุณต่อมนุษย์”

ประการที่สอง เป็นมาตรการสำคัญในการกระจายผลประโยชน์จากเทคโนโลยีอย่างเท่าเทียม ปัจจุบัน การพัฒนาปัญญาประดิษฐ์กำลังแสดงให้เห็นถึงแนวโน้มที่ไม่สมดุลอย่างชัดเจน โดยประเทศกำลังพัฒนามักเผชิญกับความเสี่ยงที่จะถูก “กันออกไปอยู่ชายขอบ” จีนเน้นย้ำถึงการใช้องค์การความร่วมมือด้านปัญญาประดิษฐ์โลกในการสร้างแพลตฟอร์มแบ่งปันเทคโนโลยี สนับสนุนการพัฒนาขีดความสามารถของกลุ่มประเทศโลกใต้（Global South） ส่งเสริมการฝึกอบรมบุคลากร ความร่วมมือด้านโครงสร้างพื้นฐาน และการบ่มเพาะระบบนิเวศนวัตกรรม เพื่อมุ่งลดช่องว่างด้านปัญญาประดิษฐ์ และผลักดันการปฏิบัติตามวาระการพัฒนาอย่างยั่งยืนของสหประชาชาติ ค.ศ. 2030 ให้บังเกิดผลอย่างแท้จริง โดยไม่ปล่อยให้ “ประเทศใดประเทศหนึ่งต้องถูกทิ้งไว้ข้างหลัง”

ประการที่สาม เป็นปฏิบัติการใหม่ของจีนในการส่งเสริมพหุภาคีนิยม และความเป็นผู้นำในการกำกับดูแลวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีระดับโลก จากข้อริเริ่ม “หนึ่งแถบหนึ่งเส้นทาง” (Belt and Road Initiative:BRI) สู่ “เส้นทางสายไหมดิจิทัล” (Digital Silk Road) จนถึงข้อริเริ่มว่าด้วยการจัดตั้งองค์การความร่วมมือด้านปัญญาประดิษฐ์โลกในครั้งนี้ จีนยังคงส่งเสริมการสร้างระบบความร่วมมือระหว่างประเทศที่ยุติธรรม ครอบคลุม และมีประสิทธิภาพมากขึ้นมาโดยตลอด ในฐานะผู้มีบทบาทสำคัญระดับโลกด้านปัญญาประดิษฐ์ จีนได้สั่งสมประสบการณ์อย่างลึกซึ้งทั้งในด้านการพัฒนาอัลกอริทึม การประยุกต์ใช้ในภาคอุตสาหกรรม และการกำกับดูแลเชิงนโยบาย การตั้งสำนักงานใหญ่องค์การความร่วมมือด้านปัญญาประดิษฐ์โลกที่นครเซี่ยงไฮ้ ไม่เพียงสะท้อนถึงความเหนือกว่าด้านเทคโนโลยีของจีน แต่ยังช่วยให้สามารถใช้ประโยชน์จากห่วงโซ่อุตสาหกรรมปัญญาประดิษฐ์ที่สมบูรณ์ และศักยภาพในการจัดสรรทรัพยากรระดับโลกของเซี่ยงไฮ้ เพื่อยกระดับประสิทธิภาพการดำเนินงานและเพิ่มอิทธิพลในเวทีนานาชาติขององค์กรใหม่นี้ได้อย่างแท้จริง

สิ่งที่น่าสังเกตน่าสนใจกว่า คือ องค์กรนี้ที่ริเริ่มโดยจีนไม่ได้มีวัตถุประสงค์เพื่อ “ตั้งเตาใหม่” ที่มีนัยถึงการตั้งตัวเป็นศูนย์กลางใหม่ หากแต่มุ่งเน้นถึงการเสริมสร้างและประสานบทบาทขององค์กรที่เกี่ยวข้องของสหประชาชาติภายใต้หลักการเคารพอธิปไตยของทุกประเทศ โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อเชิญชวนทุกฝ่ายเข้ามามีส่วนร่วมด้วยท่าทีที่เปิดกว้างและครอบคลุม ร่วมกันกำหนดกติกา แบ่งปันความสำเร็จ หลีกเลี่ยงความเสี่ยง และสร้างผลิตภัณฑ์สาธารณะระหว่างประเทศด้านปัญญาประดิษฐ์อย่างแท้จริง

จึงเชื่อได้ว่า องค์การความร่วมมือด้านปัญญาประดิษฐ์โลกที่จีนริเริ่มจัดตั้งขึ้นนั้น จะกลายเป็นพลังขับเคลื่อนใหม่ที่สำคัญในการปฏิรูประบบการกำกับดูแลปัญญาประดิษฐ์ของโลก ส่งเสริมให้ประเทศต่างๆ ร่วมมือกันเพื่อบรรลุผลประโยชน์และชัยชนะร่วมกัน พร้อมทั้งร่วมกันสร้างยุคแห่งปัญญาประดิษฐ์ที่มีความกลมกลืนและเจริญรุ่งเรืองยิ่งขึ้น

เขียนโดย ภาคภาษาไทย ศูนย์เอเชียแอฟริกา สถานีวิทยุและโทรทัศน์กลางแห่งประเทศจีน (CMG)