สมาคมเซมิคอนดักเตอร์ ห่วงสหรัฐฯ คุมเกม Transshipment ชี้โจทย์ใหญ่แก้โครงสร้างส่งออกไทย

กลุ่มผู้ผลิตอิเล็กทรอนิกส์ ‘สมาคมเซมิคอนดักเตอร์-เดลต้า-สมาคมแผ่นวงจรพิมพ์ไทย (PCB)’ ห่วงสหรัฐคุมเข้ม ‘Transshipment’ เขย่าโครงสร้างส่งออกไทย ‘พาณิชย์’ รับส่งออกสินค้าไทยยังกระจุกตัว ฉุดขีดความสามารถทางการแข่งขัน ย้ำเร่งหาตลาดส่งออกใหม่ๆ ปรับโครงสร้างส่งออกด่วน

ดร.นัยวุฒิ วงษ์โคเมท อุปนายกสมาคมการค้าอุตสาหกรรมไทย เซมิคอนดักเตอร์ กล่าวในงานเสวนา ผลการศึกษา “โครงการศึกษาแนวทางการปรับโครงสร้างภาคการส่งออก เพื่อยกระดับขีดความสามารถทางการแข่งขันของไทยในตลาดโลกให้เติบโตอย่างยั่งยืน” ว่า ที่ผ่านมาไทยผลิตสินค้าอิเล็กทรอนิกส์ส่งออกจำนวนมาก แต่ไทยเพิ่งก่อตั้งสมาคมชิปเซมิคอนดักเตอร์เมื่อไม่นาน ซึ่งสมาคมนี้กลับมีเกือบทุกประเทศในโลก

30 ปีที่แล้วในยุคต้มยำกุ้ง ได้สะท้อนบทความจาก Wall Street Journal เขียนถึงอุตสาหกรรมนี้ในประเทศไทย ผ่านไป 30 ปียังเหมือนเดิม หมายความว่าเรื่องนี้ไทยยังอยู่ที่เดิม หันมามองที่ TSMC 30 ปีผ่านไป ก้าวเป็นอันดับ 1 ของโลก

สิ่งที่น่าสนใจของอุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ คือไทยยังไม่มีแผนยุทธศาสตร์เซมิคอนดักเตอร์แห่งชาติที่ชัดเจน ต่างจากมาเลเซีย ซึ่งเรายังล้าหลัง แม้ว่าไทยมีหน่วยงาน BOI ซึ่งอยู่ระหว่างก่อตั้งคณะทำงานและพัฒนาแผน

อย่างไรก็ตาม ชิปเซมิคอนดักเตอร์เป็นส่วนหนึ่งในกลุ่มอิเล็กทรอนิกส์ 40% เป็นหัวใจของการส่งออก แต่หากดูหนังสือ ‘Chip War’ แทบไม่มีชื่อไทยแลนด์แม้แต่นิดเดียว

“สิ่งที่น่าห่วงของภาษีสหรัฐฯ จากนี้ คือประเด็น Transshipment จะกลายเป็น Uncertainty (ความไม่แน่นอน) ส่วนประเด็นการย้ายฐานผลิตไปยังสหรัฐฯ คงไม่ใช่เรื่องง่าย ซึ่งต้องดูว่าตลาดในโลกนี้จะสามารถเพิ่มสัดส่วนส่งออกตลาดอื่นได้อีกหรือเปล่า ฉะนั้นการแก้โครงสร้างส่งออก ควรมองการแก้ปัญหาเป็นเรื่องๆ มากกว่า”

ทั้งนี้ อยากฝากถึงรัฐบาลว่างบสนับสนุนต่างๆ ควรวางมาสเตอร์แพลนระยะยาว รวมถึง Local Purchase (การจัดซื้อ) 2 มุม คือความต่อเนื่องของอุตสาหกรรม โดยการเพิ่มมาตรการ Local content ควรเพิ่ม Local Knowhow และ Local Chip ถ้าใครทำก็ควรได้สิทธิประโยชน์ ซึ่งเรื่องนี้ล้วนขึ้นอยู่กับนโยบาย

อย่างไรก็ตาม นอกจากหน่วยงานหลักอย่าง BOI ที่จะเดินหน้ามาสเตอร์แพลน ควรมีกระทรวงพาณิชย์ กระทรวงการต่างประเทศเข้ามามีบทบาท ซึ่งยอมรับว่าอุตสาหกรรมนี้เป็นอุตสาหกรรมที่ยาก ต้องร่วมมือกันหลายหน่วยงาน

กิตติศักดิ์ เงินงอกงาม ผู้อำนวยการอาวุโส ฝ่ายพัฒนาธุรกิจโครงสร้างพื้นฐานด้านพลังงาน บริษัท เดลต้า อิเล็กทรอนิกส์ (ประเทศไทย) จำกัด (มหาชน) กล่าวว่า เดลต้าทุ่มลงทุน R&D ถึง 8.3% เพื่อพัฒนาโปรดักต์โรงงานแต่ละประเทศ ดังนั้นกรณีภาษีทรัมป์จึงมอง ‘เกมระยะยาว’ มากกว่า ส่วนสำคัญที่ส่งออกไทยต้องปรับ คือการผลิตสินค้า ‘Made in Thailand’ รัฐต้องเจาะเฉพาะกลุ่มเชิงลึกที่มากกว่าการจัดงาน Business Matching ซึ่งเดลต้าเองก็อยากใช้ซัพพลายเออร์เมืองไทยที่ผลิตโดยคนไทย เพื่อสกัดการสวมสิทธิ์สินค้า

สอดคล้องกับ เสวก ประกิจฤทธานนท์ อุปนายกและเลขาธิการสมาคมแผ่นวงจรพิมพ์ไทย (PCB) มองว่าอุตสาหกรรมนี้เป็น ‘Long Term เกม’ ความเสี่ยงที่น่าห่วงจึงไม่ใช่แค่เรื่องภาษี 19% อย่างเดียว แต่เป็นเรื่องของสงครามการค้าที่ไม่จบลงง่ายๆ และเห็นด้วยในประเด็นที่ต้องจับตาคือ สหรัฐฯ ต้องการเข้มงวดถิ่นกำเนิดสินค้ามาจากไทย

สหรัฐฯ อาจลงลึกไปถึง ‘ผู้ถือหุ้น’

นอกจากสินค้า อาจต้องลงลึกไปถึง ‘ผู้ถือหุ้น’ อยากฝากรัฐบาลให้ดูแลเพราะบางเรื่องละเอียดอ่อน และควรคิดวางแผนปรับโครงสร้างการผลิตอย่างจริงจัง เพราะเรื่องอุปสรรคทางการค้าที่ไม่ใช่ภาษีศุลกากร (NTB) เป็นเรื่องที่แก้ยาก แต่ในทางกลับกัน ก็เป็นโอกาสปรับของอุตสาหกรรมไทยด้วย

“ภาษีตอบโต้ ทำให้คนอเมริกันซื้อของน้อยลง กระทบคนอเมริกันเอง ท้ายที่สุดการย้ายฐานการผลิตไปสหรัฐฯ คงไม่ใช่เรื่องง่าย เกมนี้เป็นเกมยาว เล่นทั้งซัพพลายเชน เราต้องเตรียมรับมือ ซึ่งไม่ใช่แต่เอกชนที่ทำ ทุกฝ่ายต้องค่อยๆ สร้าง เตรียมพร้อมระยะยาว เช่น พัฒนาขีดความสามารถคน แรงงานฝีมือ ลงทุนพลังงานสีเขียว”

ณิชชาภัทร กาญจนอุดมการ ผู้อำนวยการกองยุทธศาสตร์การพัฒนาความสามารถทางการแข่งขัน สำนักงานนโยบายและยุทธศาสตร์การค้า หรือ สนค. กระทรวงพาณิชย์ กล่าวว่า ภาคการส่งออกที่เป็นกลไกหลักขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทยมาอย่างยาวนาน กำลังเผชิญกับทั้งปัจจัยเชิงโครงสร้างการผลิตภายใน และความท้าทายจากการแข่งขันที่รุนแรงขึ้น ซึ่งต้องยอมรับว่าสินค้าส่งออกยังกระจุกตัว โดยเฉพาะกลุ่มเกษตร และอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ จึงต้องเร่งปรับโครงสร้าง ไทยต้องหาตลาดใหม่

รศ. ดร.อาชวัน เกาะไพบูลย์ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เผยว่า จากผลการศึกษาอย่างเช่น กลุ่มยานยนต์ ไทยควรผลักดันการส่งออกและเป็น Last Man Standing ให้ ICEVs ต่อยอด HEV ควรต้องเร่งสร้างชิ้นส่วนในประเทศ เพิ่มและกระจายตลาด และต่อยอดจุดเด่นเดิม ต้องพยายามต่อยอดจากสิ่งที่ไทยไปลงทุนดึงดูดผู้ผลิต BEVs มาตั้งโรงงานในไทยผ่านการส่งออก

ส่วนข้อเสนอทางนโยบาย เช่น ควรดึงดูดเม็ดเงินลงทุนโดยตรงอย่างต่อเนื่อง ท่ามกลางกระแสสงครามการค้า กำหนดยุทธศาสตร์ระดับชาติเกี่ยวกับการพัฒนา FTA เพื่อกระจายตลาด ปรับปรุงและเพิ่มประสิทธิภาพบังคับใช้ชิ้นส่วนในประเทศ เพื่อลดความเสี่ยงถูกกล่าวหาสวมสิทธิ์

ภาพ: Ben Welsh / Getty Images