ชัวร์ก่อนแชร์ : เดินขึ้น-ลง บันไดบ่อย ๆ ทำให้เข่าเสื่อมเร็ว จริงหรือ ?
บทความนี้เรียบเรียงโดยเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์(Artificial Intelligence : AI)โดยมีเนื้อหาหลักจากคลิปวิดีโอ
1 พฤษภาคม 2568
ตามที่มีการแชร์เตือนว่า การเดินขึ้น-ลงบันไดบ่อย ๆ จะส่งผลทำให้ข้อเข่าเสื่อมเร็วได้นั้น
สรุป : แชร์ได้ อธิบายเพิ่ม
ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ ตรวจสอบกับ ศ.ดร.กภ.ประวิตร เจนวรรธนะกุล นักกายภาพบำบัดระบบกระดูกและกล้ามเนื้อ นายกสภากายภาพบำบัด (สัมภาษณ์เมื่อ 20 มีนาคม 2568)
ไขข้อสงสัย : เดินขึ้น-ลงบันไดบ่อย ทำให้เข่าเสื่อมจริงหรือ ?
หลายคนอาจเคยได้ยินความเชื่อที่ว่าการเดินขึ้น-ลงบันไดเป็นประจำจะส่งผลให้ข้อเข่าเสื่อมเร็วกว่าปกติ แต่ในความเป็นจริงแล้ว ความเชื่อนี้ “เป็นทั้งเรื่องจริงและไม่จริง” ซึ่งขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่างประกอบกัน บทความนี้จะสรุปข้อมูลจากผู้เชี่ยวชาญเพื่อไขข้อกระจ่างในประเด็นนี้
ข้อเข่าทำงานอย่างไรและรับแรงกระแทกแค่ไหน ?
โดยธรรมชาติแล้ว ข้อเข่าถูกออกแบบมาเพื่อรองรับน้ำหนักของร่างกายซึ่งแรงกระทำต่อข้อเข่าจะแตกต่างกันไปในแต่ละกิจกรรม
- การเดินบนพื้นราบ : ข้อเข่าจะรับแรงกดในระดับปกติ
- การวิ่ง : สร้างแรงสะเทือนมากกว่าการเดินถึง 3 เท่า
- การขึ้น-ลงบันได : สร้างแรงสะเทือนมากกว่าการเดิน 2 เท่า
ดังนั้น จะเห็นได้ว่าการขึ้น-ลงบันไดทำให้ข้อเข่าต้องรับแรงกระแทกมากกว่าการเดินปกติ แต่ยังไม่ถือเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้ข้อเข่าเสื่อมโดยตรง
ปัจจัยเสี่ยงที่เร่งให้ข้อเข่าเสื่อมเร็ว
ภาวะข้อเข่าเสื่อมมักเกิดจากการใช้งานที่มากเกินไปร่วมกับปัจจัยอื่น ๆ ดังนี้
- น้ำหนักตัว : ผู้ที่มีน้ำหนักตัวมากเกินไปจะทำให้ข้อเข่าต้องรับแรงกระแทกเพิ่มขึ้นในทุกย่างก้าว
- อายุ : เป็นเรื่องปกติที่อวัยวะต่าง ๆ รวมถึงข้อเข่าจะเสื่อมสภาพลงตามวัยและการใช้งานที่ยาวนาน
- การแบกของหนัก : แม้น้ำหนักตัวจะอยู่ในเกณฑ์ปกติ แต่การแบกของหนักเป็นประจำจะเพิ่มภาระให้ข้อเข่าต้องรับแรงมากขึ้น
คำแนะนำในการดูแลข้อเข่า
- การออกกำลังกาย : การวิ่งแม้จะมีแรงกระแทกสูง แต่ก็ช่วยสร้างความแข็งแรงให้กล้ามเนื้อขา ซึ่งจะช่วยลดภาระของข้อเข่าในระยะยาวได้ เพื่อชะลอความเสื่อมของข้อเข่า ควรเน้นการออกกำลังกายเพื่อเสริมสร้างกล้ามเนื้อขา เช่น การปั่นจักรยาน ว่ายน้ำ หรือการใช้เครื่องเดินวงรี (Elliptical Machines) ซึ่งเป็นการออกกำลังกายที่ส่งผลกระทบต่อข้อเข่าน้อย
- การควบคุมน้ำหนัก : การรักษาน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง
- การขึ้นลงบันได : ควรใช้ความเร็วปกติและหลีกเลี่ยงการวิ่งขึ้น-ลงบันได เพื่อลดแรงกระแทกและป้องกันอุบัติเหตุ
สัญญาณเตือนข้อเข่าเสื่อม
หากคุณมีอาการเหล่านี้ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยที่ถูกต้อง
- มีอาการปวดเข่าระหว่างทำกิจกรรมในชีวิตประจำวัน
- รู้สึกข้อเข่ายึดติด ไม่สามารถเหยียดหรืองอเข่าได้สุด
บทสรุป
การขึ้น-ลงบันไดไม่ใช่สาเหตุเดียวที่ทำให้ข้อเข่าเสื่อม แต่เป็นเพียงปัจจัยหนึ่งที่ต้องพิจารณาร่วมกับน้ำหนักตัว อายุ และพฤติกรรมการใช้ชีวิต การดูแลสุขภาพโดยรวม การควบคุมน้ำหนัก และการออกกำลังกายเพื่อสร้างความแข็งแรงให้กล้ามเนื้อขาอย่างสม่ำเสมอ คือหัวใจสำคัญที่จะช่วยให้ข้อเข่าของคุณแข็งแรงและใช้งานได้ดีไปอีกนาน
ตรวจสอบข้อเท็จจริงโดย : พีรพล อนุตรโสตถิ์
ตรวจสอบบทความโดย : ชยานิษฐ์ ผ่องใส